Джубаленд
| |||||
| Государственный гимн Джубаленд | |||||
| |||||
| Рәсми телдәр | сомалийский язык[d] һәм Ғәрәп теле | ||||
| Баш ҡала | Кисмайо | ||||
| Эре ҡалалар | Кисмайо | ||||
| Идара итеү төрө | Республика, Вәкилләт демократияы | ||||
| Президент | Сахра Ахмед Али | ||||
| Дәүләт дине | Ислам (?) | ||||
| Территория • Бөтәһе • % һыу өҫтө |
87 км² ? | ||||
| Халыҡ • Һаны (2001) • Халыҡ тығыҙлығы |
1.300.000 чел. 15 чел./км² | ||||
| Валюта | Сомалийский шиллинг | ||||
| Интернет-домен | — | ||||
| Телефон коды | +252 | ||||
| Сәғәт бүлкәте | 3 | ||||
.svg)
Джубаленд (сомал. Jubbaland, ғәр. جوبالاند) йәки Джуба үҙәне (сомал. Dooxada Jubba, итал. Oltre Giuba) — Сомалиҙың көньяҡ-көнбайышында, Джубаленд төбәгендә автономиялы берәмек.
Географияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Джубаленд Джубба йылғаһы үҙәнендә урынлашҡан. Элекке Сомали провинциялары Түбәнге Джубба, Урта Джубба һәм Гедо территорияларын биләй. Көнбайышта Кения, төньяҡта Эфиопия, көнсығышта Көньяҡ-Көнбайыш Сомали дәүләте (Сомали Бакул, Бей һәм Түбәнге Шабелле провинциялары) менән сиктәш.
Джубаленд территорияһы яҡынса 87 мең км² тиң (Австриянан аҙ ғына күберәк). Баш ҡалаһы — Кисмайо ҡала-порты.
Халҡы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Джубаленд башлыса сомалийҙарҙан тора, 2005 йылда халыҡтың дөйөм һаны 953 045 кеше тәшкил итә[1], шул иҫәптән:
- Гедо провинцияһы: 328 378 кеше.
- Түбәнге Джубба провинцияһы: 385 790 кеше.
- Урта Джубба провинцияһы: 238 877 кеше.
Тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Хәҙерге тарихта тәүге тапҡыр Джубалендтың айырым хөкүмәте 1924 йылдың 15 июленән 1926 йылдың 1 июленә тиклем был колониаль ерҙәрҙең емерелгән Британия империяһынан Италияға күсеү процесында булған[2].
1988 йылдан Сомалиҙа граждандар һуғышы бара. Ил төрлө дәрәжәләге автономиялы мәғарифтарға тарҡалыу хәлендә була. 2000 йылдар аҙағында илдең көньяҡ-көнбайышында ислам ҡораллы «Хәрәҡәт әлифба» төркөмө ҙур уңыштарға өлгәшә. Ул Ислам судтары союзынан барлыҡҡа килә, уны 2006 йылда Эфиопия армияһы ҡыйрата.
2010 йылда Джубаленд төбәгендә Сомалиҙың Күсмә федераль хөкүмәтенә союздаш һәм Хәрәкәт әш-Шабабҡа ҡаршы торған автономиялы хөкүмәт ойошторола[3], әммә 2010 йыл аҙағына Джубалендтың бөтә территорияһы Хәрәкәт әш-Шабаб контролендә була, һәм хәҙерге көнгә тиклем төбәк Күсмә федераль хөкүмәттең(КФХ)һәм Хәрәкәт әш-Шабаб көстәренең ҡаршы тороу майҙаны булып тора.
2011 йылдың 3 апрелендә, КФХ һәм уға союздаш көстәрҙең Хәрәкәт әш-Шабаб позицияһына һөжүм итеү менән бер үк ваҡытта (Уның барышында Джубалендтың Кения сигендәге Доблей ҡалаһы яулап алына) Кенияның баш ҡалаһында Джубаленд территорияһына дәғүә итеүсе виртуаль Азания дәүләте иғлан ителә, уның президенты итеп Сомалиҙың элекке оборона министры Мохамед Абди Мохамед Ганди иғлан ителә[4]. Был берәмектең төп маҡсаты булып Джубаленд территорияһын Хәрәкәт әш-Шабаб көсөнән яулап алыу тора[5].
Джубалендтың төньяҡ яғынан һөжүмде Ахлу-Сунна вәл-Джамаа төркөмө үткәрә, ул 2011 йылдың 28 апрелендә Гедо провинцияһының Лук ҡалаһын биләй[6]. 2011 йылдың 3 майында Гарбахаррей ҡалаһы яулап алына[7].
2011 йылдың көҙөнән Кения ғәскәрҙәре Эфиопия һәм Америка Ҡушма Штаттары ярҙамында Джубаленд территорияһында киң масштаблы Линда Нчи хәрби операцияһын үткәрә, ул Джубаленд территорияһында урынлашҡан Хәрәкәт әш-Шабаб боевиктарының Кения биләмәһенән кешеләрҙе урлауы һөҙөмтәһендә ойошторола. Хәрәкәт әш-Шабабтың көстәре Кения ғәскәрҙәренә ҡаршы партизандар һуғышы алып барған. Һөҙөмтәлә 2012 йылдың 29 сентябрендә Кения ғәскәрҙәре штурм менән Кисмайоны ала, ул Сомалиҙың көньяғында Хәрәкәт әш-Шабабтың төп базаһы була.
2013 йылдың 15 майында Әхмәт Мөхәмәд Ислам Мадобе Джубалендтың президенты итеп һайлана. Ул Раскамбониҙың төбәктәге абруйлы хәрби төркөмө башлығы булып тора[8].
2014 йылдың ноябрендә, төбәктә Хәрәкәт әш-Шабабтың сираттағы әүҙемләшеүенә яуап итеп, Кисмайо ҡалаһында Әхмәт Мөхәмәд Ислам 2012 йылда төҙөлгән Сомали Федераль хөкүмәте менән Джубаленд ҡораллы көстәренең Сомали Федераль хөкүмәте армияһы составына инеүе тураһында килешеү төҙөй[9].
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- ↑ Regions, districts, and their populations: Somalia 2005 (Draft). Дата обращения: 26 декабрь 2014. Архивировано 28 июль 2017 года.
- ↑ Jubaland (Oltro Giuba). Дата обращения: 28 декабрь 2014. Архивировано 16 август 2002 года.
- ↑ » Sunatimes.com | Sunatimes - News, Sports, Videos and Music. Дата обращения: 30 ғинуар 2013. Архивировано 2 февраль 2013 года.
- ↑ Азания отделилась от Сомали - Росбалт.ру. Дата обращения: 30 ғинуар 2013. Архивировано 2 февраль 2013 года.
- ↑ Кения пытается создать в Сомали буферное государство Азанию. РИА Новости (04.04.2011). Дата обращения: 25 декабрь 2014. Архивировано 25 декабрь 2014 года.
- ↑ PressTV — Somali clashes leave 35 dead. Дата обращения: 5 ғинуар 2015. Архивировано 9 октябрь 2012 года. 2012 йылдың 9 октябрь көнөндә архивланған.
- ↑ Somalia’s Azania Administration Has Links With Al Shabaab (инг.)
- ↑ Former Islamist warlord elected president of Somali region (билдәһеҙ) (недоступная ссылка) (15.5.2013). Дата обращения: 25 декабрь 2014. Архивировано 8 июнь 2013 года. 2013 йылдың 8 июнь көнөндә архивланған.
- ↑ Somalia: Jubaland forces officially integrated into Nat’l Army (билдәһеҙ) (16.11.2014). Дата обращения: 25 декабрь 2014. Архивировано 12 сентябрь 2015 года. 2015 йылдың 12 сентябрь көнөндә архивланған.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Новости Джубаленда (на английском и сомалийском)
- Новости Джубаленда (на сомалийском)
|
Был ил тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |