Имам (исем)
Викидатала элемент юҡ |
Имам — башҡорт һәм башҡа төрки телле халыҡтарҙа ҡулланылған ир-ат исеме.
Этимологияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Имам башҡорт теленә ғәрәп теленән ингән, кешеләрҙе үҙенең артынан эйәртеп намаҙ, мәхәллә муллаһы; дин һәм дәүләт башлығы; башлыҡ; дәрәжәле ҙур ғалим мәғәнәләрендә йөрөй[1].
Билдәле кешеләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡадиров Имам‑Ғәли Ғәлим улы (24 март 1898 йыл — 2 май 1969 йыл) — ғалим-хирург, юғары мәктәп уҡытыусыһы, йәмәғәт эшмәкәре. Медицина фәндәре докторы (1939), профессор (1940). Башҡорт АССР-ының 2-се һәм 3-сө саҡырылыш Юғары Советы Рәйесе (1947 — 1955). БАССР Һаулыҡ һаҡлау министрлығының баш онкологы, БАССР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1947). Ике Ленин ордены (1949, 1953) кавалеры.
Ғәлимов Имам Ғәлим улы (1908 йыл — 1965 йыл) — 112-се Башҡорт атлы дивизияһы яугиры, ҡыҙылармеец, пулемётсы. Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры[2].
Асакируддин Абу́л-Хөсәйен Мөслим ибн әл-Хажаж ән-Найсабу́ри, күберәк имам Мөслим булараҡ билдәле (ғәр. إمام مسلم; 821 йыл — 875 йыл) — ислам дин белгесе, хәҙистәрҙе өйрәнеүсе һәм хоҡуҡ белгесе. Иң абруйлы хәҙистәр йыйынтығы — Сәхих Мөслим авторы. Сауҙа менән шөғөлләнгән һәм үҙен тулыһынса хәҙистәр йыйыуға, төрлө ҡалалар буйлап сәйәхәт итеүгә арнау өсөн етерлек байлығы булған. Ираҡта, Сүриәлә, Мысырҙа, Хиджазда булған. әл-Бохари имамда, Әхмәт ибн Хәнбәл, Ибн Шихаб әз-Зөһри һәм башҡа дин белгестәрендә уҡыған. Имам әт-Тирмизи, Ибн Хузайма, Әбү Хәтим әр-Рази һәм башҡа дин белгестәренең уҡытыусыһы булған. Ике тиҫтәгә яҡын китап төҙөгән, уларҙың күпселеге хәҙис фәне һәм уларҙы быуындан-быуынға тапшырыусылар тураһында.
Насиров Имаметдин Низаметдин улы (30 сентябрь 1898 йыл — 29 март 1942 йыл) — башҡорт яҙыусыһы дәүләт һәм матбуғат эшмәкәре, журналист. 1934 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Сәйәси репрессия ҡорбаны.
Фамилияла
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Имаметдинов Мәғсүм Имаметдин улы (1898, Өфө губернаһы, Бөрө өйәҙе, Ҡыҙылъяр ауылы — 11 март 1945, Пруссия, Грошевиц) — Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, Советтар Союзы Геройы (1945).
Имамғаязов Мәжит Имамғаяз улы (рус. Имамагаязов Мазит Имамзаязович) (1 октябрь 1938 йыл) — совет һәм партия эшмәкәре, 1990 - 1991 йылдарҙа КПСС-тың Благовещен ҡала комитетының беренсе секретары, Башҡортостан Республикаһы Юғары Советының аҙыҡ-түлек һәм аграр мәсьәләләр буйынса комиссия ағзаһы. 1990 йылдың 11 октябрендә БАССР-ҙың уникенсе саҡырылыш Юғары Советының өсөнсө сессияһында республиканың дәүләт суверенитеты тураһында Декларация ҡабул иткән Башҡорт АССР-ының 12-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты.
Шулай уҡ ҡарағыҙ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Имам — Исламда мосолмандарҙың бергәләп намаҙ уҡыуына етәкселек итеүсе, намаҙҙы алып барыусы. Мәҙинәлә мосолман йәмғиәте ойошҡан ваҡытта (622—632 йылдар) имам вазифаһын Мөхәммәт СҒС үҙе башҡарған.
Имам майҙаны (میدان امام), элекке исеме Нахʼш-е Джахāн майҙаны — Исфахана (Иран) ҡалаһы уртаһындағы майҙан, ЮНЕСКО-ның бөтә донъя мираҫы объекты. 1979 йылға тиклем майҙан Шах (میدان شاه) исемен йөрөткән. Имам майҙаны Исфахан ҡалаһының тарихи үҙәгендә Гөлбаһар районында урынлашҡан. Майҙандың көньяғында Имам мәсете, көнбайышында Алий-Гапу һарайы, көнсығышында Лотфулла шәйех мәсете урынлашҡан. Ислам революцияһынан һуң Имам майҙанында йома намаҙҙары уҡыла.
Имам мәсете (фарс. مسجد امام — masjed-e emam), элекке Шах мәсете — Исфахандың Имам майҙанында урынлашҡан иң ҙур мәсеттәренең береһе. 1611 йылда төҙөлә башланған, 1641 йылда тамамланған. Эске станалары мозаика, орнамент, семәрле яҙыу менән биҙәлгән.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Сулейманова Р. А. Башкирско-русский словарь-справочник личных имен и фамилий. 2018 йыл 16 май архивланған. — Уфа, 2013. — 364 с. ISBN 978-5-91608-111-4.
- ↑ Галимов Имам Галимович
Сығанаҡтар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Башҡорт исемдәре / Таңһылыу Күсимова, Cветлана Бикҡолова. — Өфө: Китап, 2005. – 224 бит.
- Күсимова Таңһылыу. Исемдәр донъяһында. Башҡорт исемдәре һүҙлеге, башҡорт һәм рус телдәрендә. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1991. — 192 бит.
- Сулейманова Р. А. Башкирско-русский словарь-справочник личных имен и фамилий. — Уфа, 2013. — 364 с. ISBN 978-5-91608-111-4.
- Тупеев С. Х. Башкирский именник. Справочник личных имен с написанием вариантов на русском и башкирском языках. — Уфа, 2004.
- Хисамитдинова Ф.Ғ., Султанова Р. И. Русско-башкирский словарь — справочник личных имен, отчеств, фамилий. — Уфа, 2004.
- Хисамитдинова Ф.Ғ., Төпәев С. Х. Төрки сығанаҡлы һәм төрки элементлы башҡорт исемдәре. — Өфө, 2006.
- Яңы сығанаҡ өҫтәү өсөн «Ҡалып:Исемдәр донъяһында» сәхифәһен үҙгәртегеҙ
Аҙаштар тураһында мәҡәләләр исемлеге. Әгәр ҙә һеҙ бында Википедияның башҡа мәҡәләһенән яңылыш килеп сыҡһағыҙ, ул һылтанманы дөрөҫләргә кәрәк. Шулай уҡ булған мәҡәләләрҙең тулы исемлеген ҡарағыҙ. |