Молдовала ислам
| Молдовала ислам | |
| Дәүләт |
 Молдова |
|---|---|
Молдавияла Ислам — хәҙерге ваҡытта илдең аҙ һанлы диндәренең береһе булып тора, сөнки 93,3 процент халҡы тотҡан дин — православие.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Тәүге тапҡыр Молдова кенәзлеге территорияһында XV быуатта күсмә төрки-мосолмандар күренә. Был, нигеҙҙә нуғайҙар, ҡырым татарҙары һәм төрөктәр була. Шуғаса православ дин тотҡан кенәзлек ярайһы уңышлы ғына Ғосман империяһына ҡаршы тора, әммә һуңынан бойондороҡлоғон танырға мәжбүр була, был бойондороҡлолоҡ 1812 йылға тиклем дауам итә.
Мосолмандар бигерәк тә Бессарабияның көньяғына әүҙем күсеп ултыра, бында уларҙың аморф үҙ дәүләте — Бүжәк Урҙаһы барлыҡҡа килә (Белгород йәки Аккерман булараҡ та билдәле). Мосолмандар көньяҡ Тигин, Измаил, Аккерман тигән ҡалаларҙа күпләп йәшәгән.
Мөһәжирлек
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Бессарабия территорияһы Рәсәй империяһы составына индерелгән һуң, мосолмандарҙың күбеһе мөһәжирлекте өҫтөн күреп Дунай аръяғына, Добруджаға күсенә, сөнки ул 1878 йылға тиклем османдар ҡулы аҫтында була. Хәҙер был өлкә Румынияға инә, унда мосолмандарҙың ҙур йәмәғәте йәшәй һәм уларҙың һаны 70 мең самаһы тәшкил итә
Хәҙерге халәте
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Молдавияла 2004 йылда үткәрелгән йәниҫәп буйынса мосолмандар айырым төркөмгә бүлеп алынмай, һәм Ислам «башҡа диндәр» иҫәбенә индерелә (29 813 кеше). Молдавияла 3 меңдән 15 меңгә тиклем мосолман йәшәй. Уларҙың күпселеген татарҙар, шулай уҡ бүжәк татарҙары (йәки дунай татарҙары) тәшкил итә). Кишинёвта мосолмандарҙы берләштереүсе 3 үҙәк бар. 1995 йыл Ислам мәҙәниәте йәмғиәте ойошторола.
Молдованың көс структуралары һуңғы йылдарҙа мосолмандарҙың эшмәкәрлеге активлашыуына шикләнеп ҡарай[1]. 2005 йылда Тәлғәт Машаев етәкселек иткән Молдавия Диниә назаратын теркәүҙән баш тарталар, Европалағы именлек һәм хеҙмәттәшлек буйынса ойошмаһы (ОБСЕ) мөрәжәғәте лә иғтибарға алынмай[2].
2011 йылдың 14 мартында Молдова республикаһы юстиция министрлығы тарафынан Молдова Республикаһы Ислам лигаһы (МРИЛ)теркәлгән [3], лига Молдова мосолман йәмәғәтен берләштереп, илдә һәм сит илдәрҙә мосолмандар мәнфәғәте исеменән эш алып барыуҙы үҙ өҫтөнә ала. Молдова Республикаһы Ислам лигаһына илдәге ислам дине үҫеше процесына йүнәлеш биреү бурысы йөкмәтелгән. Ислам лигаһының тәүге рәйесе — Сергей Сокирка.
Ҡыҙыҡлы факттар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]2008 йылдан АҠШ-тың Молдавиялағы илсеһе булып пакистан сығышлы мосолман Асиф Чодри эшләй[4].
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ РИА «Новости»: МВД Молдавии встревожено усилением исламской пропаганды в республике
- ↑ Форум 18 Moldova: Government «should register Muslims», says OSCE (инг.)
- ↑ Cult religios şi parte componentă Liga Islamică din Republica Moldova | RSON 2013 йыл 26 апрель архивланған.
- ↑ Новым послом США в Молдавии станет мусульманин. 2010 йыл 26 март архивланған.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Европа илдәре: Ислам | |
|---|---|
Австрия • Албания • Андорра • Белоруссия • Бельгия • Болгария • Босния һәм Герцеговина • Бөйөк Британия • Венгрия • Германия • Греция • Грузия¹ • Дания • Ирландия • Исландия • Испания • Италия • Ҡаҙағстан² • Латвия • Литва • Лихтенштейн • Люксембург • Мальта • Молдавия • Монако • Нидерланд • Норвегия • Польша • Португалия • Румыния • Рәсәй² • Сан-Марино • Сербия • Словакия • Словения • Төньяҡ Македония • Төркиә² • Украина • Финляндия • Франция • Хорватия • Черногория • Чехия • Швейцария • Швеция • Эстония • Әзербайжан¹ | |
Аланд утрауҙары • Гернси • Гибралтар • Джерси • Мэн утрауы • Фарер утрауҙары • Шпицберген • Ян-Майен | |
Абхазия¹ • Косово • Днестр буйы • Көньяҡ Осетия¹ | |
¹ Европа менән Азия араһындағы сикте үткәреүгә ҡарап башлыса йәки тулыһынса Азияла. • ² Башлыса Азияла | |
