Әмәкәй

Әмәкәй
	Ауыл
	Әмәкәй; татар. Әмәкәй
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Татарстан
Муниципаль район	Мөслим районы
Ауыл биләмәһе	Әмәкәй ауыл биләмәһе
Координаталар	55°21′51″ с. ш. 53°42′19″ в. д.HGЯO
Нигеҙләнгән	1705
Халҡы	512 человек (2002)
Сәғәт бүлкәте	UTC+4
Почта индексы	423985
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	16, 116
ОКАТО коды	92 242 805 001
ОКТМО коды	92 642 405 101
ГКГН номеры	0142852
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Әмәкәй

Әмәкәй — Рәсәй Федерацияһы Татарстан Республикаһы Мөслим районы ауылы. Әмәкәй ауыл биләмәһе составына керә һәм уның үҙәге булып тора.

География[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауыл Ҡәлмиә йылғаһы буйында, Мөслим ауылынан төньяҡ-көнсығыштараҡ 38 км алыҫлыҡта урынлашҡан^[1].

Тарих[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Әмәкәй — Бүләр улусы башҡорттарының ауылы. Һуңыраҡ Ырымбур губернаһы Минзәлә өйәҙе составында була. 1865 йылда Минзәлә өйәҙе Өфө губернаһына инә. 1866 йылда ырыу улустары бөтөрөлгәс, ауыл Әмәкәй улусы составына керә һәм уның үҙәге була^[2].

Ауылда йәшәүсе типтәрҙәрҙең вәкиле Абдулхәбир Абдулхәлиҡов буйынса, улар ерҙе 1687 йылғы грамота буйынса алған, әммә 1791 йылда ауылға тәғәйенләнгән Бүләр улусының аҫаба башҡорт муллаһы «шәхси мәнфәғәттәрҙән башҡорттарҙан керҙәштәрҙе ҡабул иткән» («из личных интересов принимал припущенников из башкир»). 1854 йылдағы документта, яҡынса 30 керҙәш башҡорттар үҙҙәрен сығышын Байлар улусының аҫаба башҡорттарынан тип күрһәткән^[2].

XIX быуатта ауыл халҡы игенселек һәм малсылыҡ менән шөғөлләнгән, уларҙың шулай уҡ умарталары һәм солоҡтары булған. 1870 йылда 17 кибет теркәлгән, шаршамбы һайын баҙар, йыл һайын ноябрҙә йәрминкә уҙғарылған. XX быуат башында 3 мәктәп һәм 3 мәсет теркәлгән^[2].

1920 йылда ауыл яңы ойошторолған Татар АССР-ының Минзәлә кантоны составына керә. 1930 йылдан — Мөслим районы, 1935 йылдан — Калинин районы, 1959 йылдан — Сарман районы, 1965 йылдан — йәнә Мөслим районы составында була^[1].

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1816 йылда ауылда 33 ихатала 187 башҡорт (улар араһында 2 ҡатынлы 4 йорт хужаһы) теркәлгән, шуларҙың 29 ихатаһында бүләр ырыуы башҡорттары, 4 ихатаһында — йәнәй башҡорттары йәшәгән. 1834 йылда ауылда 40 ихатала 252 башҡорт (улар араһында 2 ҡатынлы 7 йорт хужаһы); 1848 йылда 1066 башҡорт һәм типтәр; 1870 йылда 231 ихатала — 437 башҡорт һәм 724 типтәр; 1905 йылда 274 ихатала — 1571 кеше; 1912 йылда 5 ихатала — 39 аҫаба башҡорт һәм 420 йортта — 1907 керҙәш башҡорт йәшәй^[2].

1870	1897	1920	1926	1938	1949	1958	1970	1979	1989^[1]
1161	1447	1788	1357	1150	812	744	760	668	508

Н/Д^[3]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Татарская энциклопедия.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 500—504. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.
↑ Амикеево > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник

[ТЭ-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Татарская энциклопедия.

[АМБ-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 500—504. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[3] Амикеево > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник

[1]

[2]

[3]