2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындары

2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындары
Рәсми атамаһы	XXII. Olympesch Wanterspiller
Спорт төрө	ҡышҡы спорт төрҙәре
Девиз тексы	Hot. Cool. Yours һәм Waarm. Cool. Däint
Дәүләт	Рәсәй
Урын	Сочи һәм Красная Поляна[d]
Алдағы	2010 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындары[d]
Тәртип буйынса һуңыраҡ килеүсе	зимние Олимпийские игры 2018[d]
Номер издания	22
Ваҡиға ваҡыты	февраль 2014
Башланыу датаһы	7 февраль 2014
Тамамланыу датаһы	23 февраль 2014
Кем официально открыт	Путин Владимир Владимирович
Ант биреүселәр	Захаров, Руслан Альбертович[d]
Кем зажжён факел	Третьяк Владислав Александрович
Персонаж-талисман	Талисманы зимних Олимпийских игр 2014[d]
Ҡатнашыусылар	Патрик Элиаш[d] һәм Уильямсон, Шейн[d]
Ҡатнашыусылар һаны	88 һәм 2780
Рәсми сайт	olympics.com/en/olympic-…
Тасуирлау биттәре	sports-reference.com/oly…
Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр	19 600 ± 99
2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындары Викимилектә

2014 йылғы Олимпия уйындарын ябыу тантанаһында Олимпия һәм Рәсәй флагтары

2014 йылғы Ҡышҡы олимпия уйындары (ингл. 2014 Winter Olympics, XXII ҡышҡы олимпия уйындарының рәсми исеме) — 2014 йылдың 7—23 февралдә Рәсәйҙең Сочи ҡалаһында үткән халыҡ-ара спорт сараһы. Сочи ҡалаһы 2007 йылдың 4 июлендә Гватемалала Халыҡ-ара олимпия комитетының 119-сы сессияһында һайлана. Был сара Рәсәй биләмәһендә уҙған икенсе Олимпия уйындары, беренсеһе — 1980 йылдағы Мәскәүҙәге йәйге Олимпияда, һәм тәүге тапҡыр — ҡышҡы уйындар. Олимпия уйындары тамамланғас шул уҡ объекттарҙа ҡышҡы Паралимпия уйындары — 2014 үткәрелә.

Сочи Олимпиядаһы иҫәп буйынса егерме икенсе (XXII) ҡышҡы уйындар, 1980 йылғы Мәскәү Олимпиядаһы ла егерме икенсе уйындар ине. Сочи Олимпиядаһы 2010 йылғы Ванкуверҙа үткән Ҡышҡы олимпия уйындарына ҡарағанда 12 спорт төрөнә күберәк, дөйөм алғанда 98 комплект миҙал уйнатылған.

Үткәреү ҡалаһын һайлау

Владимир Путиндың Халыҡ-ара Олимпия комитетының 119-сы сессияһында сығышы

2014 йылда Сочиҙы Ҡышҡы Олимпиаданың баш ҡалаһы итеп һайлағанда тауыш биреү һөҙөмтәһен иғлан итеү шатлыҡ менән ҡабул ителде. 2007 йылдың 5 июленә ҡаршы төндә Ҡышҡы театр алдындағы майҙан

2006 йылдың 22 июнендә Халыҡ-ара Олимпия комитеты президенты Жак Рогге ете дәғүәлешеүсенән өс кандидат ҡаланы атаған. Бына улар: Сочи, Зальцбург һәм Пхёнчхан.

Ҡала	Ил
2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарын үткәреүгә кандидаттар
Сочи	Рәсәй Федерацияһы
Зальцбург	Австрия
Пхёнчхан	Корея республикаһы
Башҡа дәғүәләшеүселәр
Хака	Испания
Алматы	Ҡаҙағстан
София	Болгария
Боржоми	Грузия

2007 йылдың 4 июлендә (Рәсәйҙә 5 июль булған) Гватемалала Халыҡ-ара Олимпия комитетының Олимпиада үткәреләсәк ҡаланы һайлау буйынса сираттағы, 119-сы, сессияһы булған.

Халыҡ-ара олимпия комитетының тауыш биреүҙә ҡатнашмаған ағзалары (1 раундта 14, 2 раундта-11)
Уйындарҙы үткәреүгә дәғүәләшкән ил вәкилдәре	Халыҡ-ара олимпия комитетының Президенты
Смирнов Виталий Георгиевич Тарпищев Шамил Әнүәр улы Попов Александр Владимирович (йөҙөүсе) Лео Валльнер Томас Бах Вальтер Трогер Ли Гон Хи Пак Ен Сун	Жак Рогге
	Ҡатнашмағандар (5)
	Наваф Фахдом Абдель Фейсала Барбара Кендалл Нора де Лихтенштейн Рандир Сингх Пернилла Виберг

Тауыш бирер алдынан дәғүәләшеүсе ҡалаларҙың презентацияһы уҙғарылған. Сочиҙы түбәндәге спортсылар: Светлана Журова, Евгений Плющенко, Михаил Терентьев (паралимпиясы) һәм Александр Попов; спорт функционерҙары: Вячеслав Фетисов, Елена Аникина, Шамил Тарпищев, Дмитрий Чернышенко һәм Виталий Смирнов; сәйәсмәндәр: Владимир Путин, Александр Жуков, Герман Греф, Александр Ткачёв, Виктор Колодяжный кәүҙәләндергән. Беренсе турҙа Халыҡ-ара Олимпия комитетының 97 ҡатнашыусы илдәр вәкиләдәре тауыш биргәндән һуң, австрий Зальцбургы төшөп ҡалған. Икенсе турҙа, Пхёнчханды отоп, Сочиҙың дәғүә-заявкаһы 4 артыҡ тауыш менән (51-гә ҡаршы 47) еңә.

Ҡала	Ил	1-се раунд	2-се раунд
Сочи	Рәсәй Федерацияһы	34	51
Пхёнчхан	Корея Республикаһы	36	47
Зальцбург	Австрия	25	—

Гватемалала мәскәү ваҡыты менән 4:47 сәғәттә Рәсәй Олимпия комитеты президенты Леонид Тягачёв Халыҡ-ара Олимпия комитеты менән 2014 йылда Сочиҙа Уйындар үткәреү контрактына ҡул ҡуйған. Уның менән бергә рәсәй яғынан Краснодар крайы губернаторы Александр Ткачёв һәм Сочи ҡалаһы мэры Виктор Колодяжный.

Символикаһы

Сочиға Олимпия флагын тапшырыу

2010 йылдың 1 мартында Ванкуверҙағы 2010 йылғы ҡышҡы олимпия уйындарын ябыу тантанаһында мәскәү ваҡыты буйынса 5:25 сәғәттә Халыҡ-ара Олимпия комитеты президенты Жак Рогге Сочи мэры Анатолий Пахомовҡа олимпия флагын тапшыра. Мәскәү дәүләт академик камера хоры башҡарыуында (дирижеры Владимир Минин) Рәсәй гимны яңғырай, һәм Олимпия уйындары-2010 баш ҡалаһы стадионы өҫтөндә Рәсәй флагы күтәрелә. Бынан һуң 5:30 сәғәттә Олимпия уйындары-2014 баш ҡала менән таныштырыу тантанаһы башлана. Инеш өлөшө символик тунгус метеориты менән асыла билдәле булыуынса, ул Рәсәй (ул ваҡытта — Рәсәй империяһы) беренсе тапҡыр Олимпия уйындарында ҡатнашҡан ваҡытта осоп килгән. Һуңынан ер аҫтынан боҙ кристалдары үҫә башлай, символик забегҡа старт бирелә. Космонавт Спутник Юлдаш осора, стадион буйлап урыҫ тройкаһы сабып үтә. Ике яҡҡа айырылған күперҙәр һәм «Йыһанды буйһондороусылар» Монументы фонында Эшсе һәм колхозсы ҡатын монументы барлыҡҡа килә. Төнгө күк йөҙө айҙай балҡый. сноубординг таҡтаһында балерина өйөрөлә. Наталья Водянова Олимпия уйындары-2014 логотибы төшөрөлгән үтә күренмәле шар күтәрә, экранға өрә лә, унда инглиз телендә «Welcome to Sochi» тип яҙылған һыуыҡ яһаған биҙәк күренә.

Рәсәй ҡараш Сочи-2014 2010 йылғы Олимпия уйындарын ябыу тантанаһында Рәсәйҙәге 2014 йылғы Сочи менән таныштырыу тантанаһы

Тамашаның төп өлөшө, олимпия уйындарын ябыу тантаналарында ҡабул ителгәнсә, 8 минут дауам иткән. Аҡҡарбикә Белоснежка ете гном солғанышында үтә күренмәле шарға тылсымлы таяғы менән ҡағыла, стадион буйлап үтә күренмәле сфералар эсендәге кешеләр хәрәкәт итә башлай. Тәүҙә улар яй хәрәкәт итә, ләкин әкренләп ҡыҙыу йүгереүгә күсә. Стадиондағы тамашасылар Мәскәүгә «күсә», унда Ҡыҙыл майҙан Мария театрының Валерий Гергиев етәкселегендәге симфоник оркестры яҡтырып торған Олимпия дүңгәләге эсендә Георгий Свиридовтың «Ваҡыт, алға!» кинофильмы өсөн яҙған музыкаһын башҡара. Шунан һуң стадионда Пётр Ильич Чайковскийҙың 6-сы симфонияһының 3-сө өлөшө музыкаһы яңғырай һәм бейеүҙә олимпия күренештәре символдарын башҡарыусы Мария (прима-балерина Ульяна Лопаткина), Ҙур һәм Новосибирск театрҙарының йыйылма төркөмдәре сәхнәгә сыға. Рәсәй тарихының төрлө дәүерендәге: Рәсәй империяһы осоро, Бөйөк Ватан һуғышы һәм хәҙерге кейемдәрҙә, сағыу костюмдарҙа сыға улар.

Һыу аҫтынан төшөрөлгән дельфин (шулай төшөрөүҙөң ракурсында күҙәтелгән ҡыҙыҡ «тәҙрә» эффекты күренә), тамашасыны ай яҡтыһына күмелгән Ҡара диңгеҙ ярына күсерә, унда асыҡ һауала боҙҙа атаҡлы Татьяна Навка һәм Роман Костомаров сығыш яһай. Был ваҡытта стадионы Олимпия уйындары-2010 стадионында вертикаль щиттарҙа Сочи тураһында төп факттар яҙылған юлдар хәрәкәт итә. Сәхнәгә эсендә — урыҫ тройкаһы һәм фән символы булған яҡты шарҙар тәгәрәп сыға. Шар өҫтөндә Жар-птица Ялҡын-ҡош кейемендә «Кенәз Игорь» операһынан арияны билдәле опера йырсыһы Мария Гулегина башҡара.

Байрам салют залптары аҫтында рәсәй спортының үткәнен, бөгөнгөһөн һәм киләсәген сағылдырған данлыҡлы чемпиондары Владислав Третьяк һәм Ирина Роднина, Евгений Плющенко һәм Александр Овечкин, данлыҡлы спортсы Екатерина Гордеева менән Сергей Гриньковтың, Игорь Ларионовтың балалары сыға. Улар стадионында тамашасыларҙы сәләмләйҙәр, стадион үҙәгендә — Рәсәй флагы төҫөндәге һыҙаттар. Тамаша стадионда 2014 йылғы Олимпия уйындарының гигант логотибы күренеше менән тамамлана.

Артабан флаг Крузенштерн елкәнле кәмәһенә килтерелә һәм Акапулько һәм Мехико аша 2010 йылдың 25 мартында һәм Сочиға алып килтерелә.

Эмблема-логотибы

Иҫтәлекле тәңкәлә (25 һум) Олимпия уйындары эмблемаһы, 2011 йыл

2009 йылдың 1 декабрендә «Сочи 2014» Ойоштороу комитеты Уйындар-2014 эмблемаһын тәҡдим иткән. Эмблема менән таныштырыу тантанаһы Ҡыҙыл майҙандағы ҙур боҙҙа үткәрелгән. Тантананы спорт журналисы Кирилл Набутов һәм конькиҙа фигуралы шыуыу буйынса олимпия чемпионы Татьяна Навка алып барған. Ҡатнашыусылар «Невский экспресс» поезының ҡорбандарын тынлыҡ минуты менән иҫкә алалар, Халыҡ-ара Олимпия комитеты президенты Жак Рогге, ойоштороу комитеты вәкилдәре һәм алып барыусылар һәләк булғандарҙың ғаиләләренең ҡайғыһын уртаҡлаша. Артабан тау саңғыһы спорты буйынса өс тапҡыр олимпия һәм алты тапҡыр донъя чемпионы Жан-Клод Килли, Уйындар ойоштороу комитеты президенты Дмитрий Чернышенко, Рәсәй хөкүмәте вәкиле Дмитрий Козак сығыш яһаған. Донъя һәм Европа чемпионы Илья Авербухтың шоуында олимпия чемпиондары һәм Олимпия уйындары призёрҙары, донъя һәм Европа чемпиондары Владислав Третьяк, Вячеслав Фетисов, Сергей Макаров, Роман Костомаров, Алексей Ягудин, Ирина Слуцкая, донъя чемпиондары Албена Денкова һәм Максим Ставиский, башҡа билдәле спортсылар ҡатнашты. Шул уҡ ваҡытта сәхнәлә рәсәй эстрадаһы йондоҙҙары Сочи гимнын йырлай, «Евровидение-2008» конкурсы еңеүсеһе Дима Билан, «Евровидение-2009» конкурсы еңеүсеһе Александр Рыбак, Валерия, Лариса Долина, МакSим һ. б. билдәле артистар сығыш яһанылар. Уйындар эмблемаһы таныштырыу бик сағыу фейерверктар оҙатыуында барған. Мәскәү — Красная Поляна телекүперендә телевизион алып барыусы Андрей Малахов сочилыларҙы эмблема менән таныштыра. Лев Лещенко һәм Алһыу олимпия айыуҡайы тураһындағы йырҙы йырлағанда, ҙур экранда 1980 йылғы Мәскәү Олимпия уйындарының кадрҙарын күрһәтәләр.

Талисмандар

Сочи халҡы ярославль рәссамы Ольга Викторовна Беляеваның саңғыла йөрөүсе дельфинды ҡышҡы Олимпия уйындары-2014 талисманы итеүгә өҫтөнлөк биргән. Тауыш биреү Рәсәй президентын һайлау менән бергә, 2008 йылдың 2 мартында, ҡаланың барлыҡ һайлау участкаларында 270 мең һайлаусы араһында үткән. Әммә тауыш биреү һөҙөмтәләре иғлан ителгәндән һуң, «Сочи-2014» ойоштороу комитеты вәкиле ҡышҡы Уйындар талисманы рәсми рәүештә 2011 йылдан да алда иғлан ителмәйәсәк тигән.

Рәсәйҙең почта блогы, 2012 йыл

2010 йылдың 1 сентябрендә ҡышҡы Олимпия уйындары һәм Сочиҙағы Паралимпия уйындарының ойоштороу комитеттары «Известия» гәзите менән берлектә уйындар талисманы бөтә рәсәй конкурсы иғлан итә, һәм унда һәр теләүсе ҡатнаша ала. Конкурсҡа ҡатнашыусылар Рәсәйҙең төрлө төбәктәренән һәм шулай уҡ сит илдәрҙә йәшәгән граждандар барлығы 24 048 эш ебәрә. Олимпия уйындары-2014 талисманын һайлау буйынса тауыш биреү уның рәсми сайтында үткәрелә. 21 декабрҙә жюри уларҙан 10 вариантын Олипмия уйындары һәм 3 вариантын паралимпия уйындары өсөн, артабан тауыш биреү һәм раҫлау өсөн һайлап ала.

Шулай уҡ 2011 йылдың 2 февраленән һайланған финалистар өсөн тауыш биреүсе альтернатив сайт эшләй. 2011 йылдың 26 февраленә иң популяр өсәү — Аҡ айыу, Ҡыш бабай, Ҡар барыҫы финалистар була, ә Ҡуян, Нурҡай һәм Ҡар бөртөгө исемлектең аҙағында тора.

2011 йылдың 26 февралендә «Талисмания» телешоуында тауыш биргәндә, талисмандарҙың финал варианттарынан береһе һайлап алына. Финалға "Беренсе канал"да үтә. Жюри шундуҡ өс еңеүсене, ҡышҡы олимпиада характерына тап килгән аҡ төҫлө талисманды: Аҡ айыуҙы, Ҡар Барыҫын, Ҡуянҡайҙы иғлан итә.

Паралимпийсы-спортсыларҙың һайлауына ярашлы, Паралимпия уйындары талисмандары итеп Нурҡайҙы һәм Ҡар бөртөгөн һайлайҙар.

Слоган

Транспорт, ирекмәндәр кейемен биҙәүҙә Сочи-2014 визуаль образын тормошҡа ашырыу

2012 йылдың 24 сентябрендә, ҡышҡы Олимпия уйындарына тиклем теүәл 500 көн алдан, Дмитрий Чернышенко буласаҡ ярыш слоганын атай: «Эҫе. Ҡышҡы. Һинеке». Инглиз телендә слоган ошолай яңғырай: Hot. Cool. Yours. Инглиз слоганында өҫтәмә подтест йәшеренгәненә иғтибар итергә кәрәк, сөнки cool һүҙе, «һыуыҡ» (йәғни ҡышҡы) тигән төп мәғәнәһенән тыш, йәнле һөйләү телендә «иҫ киткес, текә» мәғәнәһенә эйә. Чернышенко һүҙҙәре буйынса, был өс һүҙҙән торған фраза Рәсәйҙең бөтә төрлөлөгөн һәм характерын күрһәтергә мөмкинлек бирә. «Эҫе» һүҙе бер үк ваҡытта уйындарҙы үткәреү урынына — Сочиға — һәм «спорт теләктәренең киҫкенлегенә» йүнәлтә. «Ҡышҡы» тигән һүҙ уйындар үткәрелгән йыл миҙгелен аңлата, шул һүҙҙе әйткәндә, сит ил кешеләрендә Рәсәй образы барлыҡҡа килә. «Һинеке» һүҙе буласаҡ ҡышҡы Уйындар «һәр кемдең Олимпиадаһы» символы.

Визуаль образы

Сочиҙағы Олимпия уйындарының визуаль образы BOSCO компанияһы тарафынан әҙерләнә һәм Олимпиаданың ойоштороу комитетына бүләк итеп тапшырыла. Был — берҙәм концепцияға берләштерелгән Рәсәйҙең милли кәсептәренә тап килеүсе 16 орнамент: вологда кружевоһы, гжель, жостов биҙәге, кубань биҙәге, кубачин биҙәге, мезен биҙәге, павлопосад яулыҡтары, палех миниатюраһы, ракуль биҙәге, урыҫ ситсаһы, төньяҡ двина рәсем сәнғәте, өс ҡырлы соҡорло һырлауҙан торған «ҡорама юрған», рәсәй йыйылма командаһы олимпия кейем биҙәктәре («ялҡын-ҡош ҡаурыйы"), уфтюж биҙәге, хохлома, яҡут биҙәге.

Олимпия сәғәте

Сочи ҡалаһында Олимпия уйындары башланырға теүәл 1000 көн ҡалғас, Рәсәйҙең күп кенә ҡалаларында, Уйындар башланырға нисә көн, сәғәт, минут һәм секунд ҡалғанын иҫкәртеп, күҙәтеп торорлоҡ кире иҫәп башланған. Шулай, Түбәнге Новгородта, Хабаровскиҙа, Новосибирскиҙа, Екатеринбургта, Пятигорскиҙа, Дондағы Ростовта, Санкт-Петербургта һәм Мәскәүҙә Олимпия сәғәттәре кире иҫәп башлай. «Омега» фирмаһы сәғәттәрен ҡуйыу, бигерәк тә Түбәнге Новгородта күп бәхәс тыуҙыра.

Олимпия уты

Олимпия уты эстафетаһын Сочи урамдары буйлап Пан Ги Мун һәм Томас Бах йөрөтә

Олимпия уты эстафетаһы Мәскәүҙә 2013 йылдың
7 октябрендә башлана һәм Сочиҙа 2014 йылдың 7 февралендә Сочиҙа тамамлана. Олимпия уйындары ойоштороу комитеты вәкилдәре һүҙҙәре буйынса, эстафета уйындар тарихында иң оҙайлыһы булырға тейеш булған — 123 көн һәм иң оҙоно — 40 мең километрҙан ашыу. Бөтә рәсемдәр аша Олимпия уты баш ҡалаһы булды, Рәсәй Федерацияһы субъекттары 83.

Эстафета дүрт этаптан торған. Беренсе этабы 2013 йылдың 7 октябрендә Мәскәүҙән башланған, ә унда ут Афинанан килтерелгән. Артабан автопробег барышында Санкт-Петербургҡа килтерелгән. Был этапты үткәреү өсөн транспортты дәүләт һәм шәхси компаниялар ҙа бүлә. За 23 дня

ут Үҙәк федераль һәм Төньяҡ-Көнбайыш федераль округтарының 15 төп ҡалаһына килтерелгән. Икенсе этабында факелСанкт-Петербургтан самолёт менән Владивостокҡа килтерелгән, унан 30 көн буйы илдең Төньяғында һәм Алыҫ Көнсығышында сәйәхәт иткән. Владивостокҡа ҡайтҡас, ут өсөнсө сәфәргә йүнәлә — поезда Элиста ҡалаһына. Ойоштороусылар билдәләгән 58 көн эсендә олимпия утын 45 ҡала халҡы ҡаршылаған. Ахырғы, 4-се этапта, олимпия уты факелы автомобилдә Элистанан башлап илдең 10 көньяҡ ҡалаһы аша 2014 йылдың 7 февралендә Сочиға килеп еткән. Сәфәр барышында путешествия олимпия уты донъяның иң тәрән күле — Байҡалда, Эльбруста һәм Төньяҡ полюста булырға ла өлгөрә. Бынан тыш, утты космосҡа ла ебәргәндәр.

Олимпия уты эстафетаһында 14 мең факел йөрөтөүсе ҡатнашҡан.

«Ведомости» гәзите мәғлүмәте буйынса, уйындың ойоштороу комитеты 16 мең факел һатып алырға ҡарар итә. Факелдар етештереүгә Красноярск машиналар төҙөү заводы тотонған. Бер факел хаҡы 12 942 һум. «Ведомости» гәзитенең сығанаҡтары мәғлүмәттәренән сығып, факелдар һатып алыуҙың дөйөм контракты яҡынса 207 млн һум тәшкил иткән.

Олимпия миҙалдары

Миҙал өлгөләре

Барыһы 1254 миҙал эшләнгән, һәм был ҡышҡы олимпия уйындарының рекордлы күрһәткесе булып тора. Һәр миҙалдың йөҙ яғында олимпия ҡулсалары, ә кире яғында олимпиаданың «Сочи-2014» рәсми логотибы төшөрөлгән һәм инглиз телендә олимпия ярышы программаһы күренештәре яҙылған.

Уникаль ювелир эшләнмәһе булған һәр миҙалдың ауырлығы 460-тан 531 грамға саҡлы. Паралимпия миҙалдары 585-тән алып 686 грамға саҡлы. Олимпийских наградаларын эшләү «Адамас» компанияһына ҡушылған.

Тимер аҡсалар һәм банкноталар

Рәсәй банкыһы Сочиҙағы 2014 йылғы XXII Ҡышҡы Олимпия һәм XI Ҡышҡы Паралимпия уйындарына бағышланған затлы металдарҙан (көмөш һәм алтын) һәм затлы булмаған (баҡыр-никель иретмәһе) иҫтәлекле аҡса билдәләрен һәм тәңкәләрен сығарҙы.

Асыу тантанаһы

Рәсәй йыйылма командаһының Олимпиаданы асыу тантанаһына сығыуы

Уйынды асыу тантанаһы «Фишт» стадионында 7 февралдә мәскәү ваҡыты менән 20:14 сәғәттә башланған. Шоуҙың дөйөм оҙонлоғо өс сәғәткә яҡын дауам иткән.

Церемонияны өс миллиард кеше ҡараны. Тапшырыуҙа 140 телекамера ҡатнашты, ә сараны әҙерләүҙә барлығы 12 меңдән артыҡ кеше ҡатнашҡан.

Олимпиаданы асыуға 48 дәүләттең башлыҡтары килгән, больше, Ванкувер һәм Турин Олимпиадаларын бергә алғандағынан да күберәк. Асыу шоуы барышында асылмаған ҡар бөртөгө темаһы тантананы япҡанда файҙаланылған.

Ярыштар

Ун биш ҡышҡы спорт дисциплиналары, берләшкән ете спорт төрөндә олимпия, 2014 йылда ҡышҡы олимпия уйындары программаһына ингән. Бында өс төрө инә коньковый, саңғы алты төрө, ике төр бобслей, шулай уҡ айырым дүрт спорт төрө. Бөтәһе 98 комплект миҙал отоп, 12 күберәк булған, Ванкувер 2010: 6 апрель 2011 йылда индерелгән яңы биш башҡарма комитеты ярышта:

• менән трамплиндан һикереү (ҡатын-ҡыҙ),
• ярышта команда фигуралы шыуыуы,
• был эстафета сана спорты,
• хафпайп бөтә фристайл (ир-ат һәм ҡатын-ҡыҙ),
• ҡатнаш эстафета, биатлон.

Шул уҡ йылдың 4 июлендә Дурбандағы ултырышта (Көньяҡ Африка Республикаһы) Сочи 2014 программаһына өс яңы дисциплина индереү ҡарары ҡабул ителә:

• фристайлда слоупстайл (ир-егеттәр һәм ҡатын-ҡыҙҙар),
• сноубордта слоупстайл (ир-егеттәр һәм ҡатын-ҡыҙҙар),
• сноубордта параллель слалом (ир-егеттәр һәм ҡатын-ҡыҙҙар).

Йәйәләр эсендәге номерҙар аныҡ дисциплиналарҙа уйнатыласаҡ миҙалдар комплекты һанын күрһәтә

Ярыштар теҙмәһе

Источник (инг.), PDF 2013 йыл 28 сентябрь архивланған.

ЦО

Асыу тантанаһы

●

Квалификациялар

№

Ярыш финалдары

ПВ

Күрһәтмә сығыштар

ЦЗ

Ябыу тантанаһы

Февраль		06 Чт	07 Пт	08 Сб	09 Вс	10 Пн	11 Вт	12 Ср	13 Чт	14 Пт	15 Сб	16 Вс	17 Пн	18 Вт	19 Ср	20 Чт	21 Пт	22 Сб	23 Вс	Медали
Церемонии			ЦО																ЦЗ
Биатлон				1	1	1	1		1	1			1	1	1		1	1		11
Бобслей												●	1	●	1			●	1	3
Тау саңғыһы спорты					1	1		1		1	1	1		1	1		1	1		10
Кёрлинг						●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	1	1			2
Конькиҙа уҙыш спорты				1	1	1	1	1	1		1	1		1	1		●	2		12
Саңғы икебәйгеһе								1						1		1				3
Саңғыла уҙыш				1	1		2		1	1	1	1			2			1	1	12
Трамплиндан һикереү				●	1		1			●	1		1							4
Сана спорты				●	1	●	1	1	1											4
Скелетон									●	1	1									2
Сноуборд		●		1	1		1	1				1		1	2			2		10
Конькиҙа фигуралы шыуыу		●		●	1		●	1	●	1		●	1		●	1		ПВ		5
Фристайл		●		1		1	1		1	1			1	1		2	1			10
Хоккей				●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	1	●	●	1	2
Шорт-трек						1			1		2			1			3			8
Бер көндәге миҙалдар				5	8	5	8	6	6	6	7	4	5	7	8	6	7	7	3	98
Бөтә миҙалдар				5	13	18	26	32	38	44	51	55	60	67	75	81	88	95	98
Февраль		06 Кес	07 Йома	08 Шәм	09 Йәк	10 Дүш	11 Шиш	12 Шар	13 Кес	14 Йома	15 Шәм	16 Йәк	17 Дүш	18 Шиш	19 Шар	20 Кес	21 Йома	22 Шәм	23 Йәк	Миҙалдар

Ҡатнашыусы илдәр

Сочи ҡалаһында үткән Олимпия уйындарында 88 ил вәкилдәре ҡатнашты, бың яңы олимпия рекорды булып тора. Сочиҙағы ҡышҡы олимпия уйындарында алты яңы ил: Мальта, Парагвай, Көнсығыш Тимор, Того, Тонга һәм Зимбабве тәүге тапҡыр ҡатнашты.

Миҙал иҫәбе

Тарихы

Ҡышҡы Олимпия уйындары һөҙөмтәһе менән Рәсәй ун өс алтын миҙал менән 2017 йылдың октябренә саҡлы беренсе урында ине. Әммә, допинг ғауғаһы һәм Макларен доклады менән бәйле Рәсәйҙе ҡайһы бер алтын, көмөш һәм бронза наградаларынан яҙҙырған тотош ваҡиғалар сылбыры теҙелде.

Ойоштороусылар фекере

• Халыҡ-ара олимпия комитеты президенты Томас Бах былай тине: «Мин ҙур ҡәнәғәтләнеү менән Сочи менән эшләйәсәкмен һәм Сочи уңышы өсөн эшләйәсәкмен».
• Халыҡ-ара олимпия комитетының почётлы ағзаһы, өс тапҡыр олимпия чемпионы Жан-Клод Килли: «Һис шикһеҙ, 2007 йылғы Сочи һәм 2014 йылғы Сочи араһында күҙ алдына ла килтергеһеҙ айырма. Эш иҫ киткес шәп атҡарылған. Рәсәй кеүек ҙур илдең бай ресурстарын күрһәтте. Был уйындар тарихта иң яҡшыһы булыр, тип әйткәйнем, шулай килеп сыҡты ла. Һәм һеҙҙең илегеҙ бының менән ғорурланырға тейеш. Был Уйындарҙы әҙерләүсе кешеләр, унар меңләгән кешеләр арҡаһында барып сыҡты. Шулай уҡ был, процеста даими ҡатнашыусы сәйәси шәхестәр, иң тәүҙә ил Президенты Владимир Путиндың өлөшө арҡаһында, мөмкин булды. Уйын үтәсәк ҡаланы һайлауҙан алып Уйынды ябыу тантанаһына саҡлы Дәүләт башлығының проектҡа иғтибары тиңдәше булмаған дәрәжәлә ине. Был Сочиҙа үткән Уйындарҙың оло, уникаль уңышын аңлата ла инде»
• Владимир Путин: «Мин тлы ышаныс менән шуны әйтә алам, әгәр ҙә беҙ Кавказдағы биш-ете йыл элек күҙәтелгән ҡаршы тороуҙы туҡтатып, илебеҙҙең территориаль бөтөнлөгөн тергеҙмәгән булһаҡ, әгәр беҙ принципиаль рәүештә иҡтисадтағы ситуацияны үҙгәртмәгән, әгәр беҙ бик күп ижтимағи проблемаларҙы хәл итмәгән булһаҡ, бер ниндәй ҙә Олимпиада тураһында хыялланып та булмаҫ ине».
• ФИС Президенты, Халыҡ-ара олимпия комитеты ағзаһы Джан-Франко Каспер: «Сочиҙа 7 йыл эсендә башҡарылған эш таң ҡалдыра. Олимпия уйындарын ойоштороу — ул һәр саҡ ҡатмарлы мәсьәлә, Уйындарҙың масштабы һәм йәйелдерелеүе күп йыллыҡ планлаштырыуҙы һәм бик ҙур инфраструктура булдырыуҙы талап итә. Мин миҫал итеп альп курорттарын килтерергә яратам. Ғәҙәттә уларҙы төҙөүгә тиҫтәләгән йылдар кәрәк, ә Сочи бары тик 7 йылда төҙөлә. Был көслө тәьҫир итә». "Тулайым алғанда Сочи Олимпиадаһынан бик күпте өмөт итәбеҙ. Уйындар беҙҙе таң ҡалдырасаҡ, беҙ унда иң шәп заманса технологик ҡаҙаныштарҙы күрә аласаҡбыҙ. Сочи тауҙарында Альп тауҙарында 150 йыл дауамында алып барылған ғәмәлдәр һымаҡ масштаблы эштәр биш йыл эсендә тормошҡа ашырылған.
• «Сочи 2014» Ойоштороу комитетының президенты Дмитрий Чернышенко: «Сочи Уйындары, тамамланғандан һуң да, рекорд ҡуйыуҙан туҡтамай. Унан алдағы уйындар менән сағыштырғанда, финанс күрһәткестәре иң уңышлыһы булған, ә йыйылған аҡса Рәсәй спортын үҫтереүгә йүнәлтеләсәк. Бынан тыш, беҙ уйындан йыйған аҡсаны милли Олимпия һәм Паралимпия комитеттары араһында бүлеүҙең, аҡсаның байтағын Паралимпия хәрәкәтен үҫтереүгә һәм инвалидлығы булған кешеләргә спорт менән шөғөлләнеү өсөн ҙур мөмкинлек бирерлек яңы формулаһын тәҡдим иттек. Уйындар һөҙөмтәһе буйынса булдырылған контракттарға өҫтәп, Паралимпия спортын үҫтереүгә 600 млн һум бүленеүе мөмкин. Был Сочиҙа уҙғарылған Олимпия һәм Паралимпия уйындары ҡалдырған масштаблы мираҫҡа тағы бер кертем буласаҡ».

Ҡатнашыусылар фекере

• Халыҡ-ара олимпия комитеты президенты Томас Бах: «Был бөтә спортсылар өсөн бына тигән ярыш. Олимпия ауылдары ысынлап та бик һәйбәт, һәм атлеттарға йәшәү шарттары бик оҡшай. Әгәр спортсылар ҡәнәғәт икән, тимәк, мин бигерәк ҡәнәғәтмен».
• Канада хоккейсыһы Пи Кей Суббан: «Беҙ Сочиҙа күҙәткән, — киң әғлүмәт сараларында яҙылғанға ҡарағандың киреһен күрҙек. Номерҙар — хайран ҡалырлыҡ. Ойоштороу — бик яҡшы.»
• Америка бобслейсыһы Даллас Робинсон: «Был Уйынды үткәреү өсөн Рәсәйҙең эшләгәненә иғтибарҙы йүнәлтер кәрәк. Иҫ китерлек ирекмәндәрҙе, ҡарауылсыларҙы, хәрбиҙәрҙе, төҙөүселәрҙе билдәләр кәрәк. Рустар һоҡландырғыс эш башҡарған! Мин хайранмын!».
• Швед хоккейсыһы Хенрик Лундквист: «Был уйындар иң яҡшыһы. Мин Ванкувер, Турин менән сағыштыра алам. Барыһы ла, олимпия ауылы ла, ашатыу ҙа, арена ла, бына тигән. Мин Сочиға, Рәсәйгә рәхмәт әйтәм, һеҙ уйындың бөйөк хужалары!»
• Ти Джей Лэннинг (TJ Lanning) — АҠШ-тың тау саңғыһы йыйылма командаһы тренеры: «Минең спорт биографиямда Рәсәйҙә үткән әлеге Олимпиада — иҫәп буйынса өсөнсөһө. Сочи — ҡарлы тау түбәләре йылы диңгеҙ менән күрше урынлашҡан компакт, матур туристар ҡалаһы. Барыһы ла, аэропортҡа килеүҙән, контроль үтеүҙән башлап, Красная Поляналағы Олимпия ауылына урынлаштырыуға, трассаларға һәм хеҙмәтләндереүгә тиклем бик матур ойошторолған. Рәсәй — иҫ китерлек ил. Бында, ҡайсаҡ беҙҙең телевидениела күрһәткәнсә, кешеләр һытыҡ сырайлы түгел - афарин! Олимпия уйындары — был яңы осрашыуҙар һәм оҙаҡҡа һуҙылған дуҫлыҡҡа мөмкинлек аса».
• Халыҡ-ара саңғы спорты федерацияһы ФИС президенты һәм Халыҡ-ара олимпия комитеты ағзаһы Джан-Франко Каспер Олимпиаданы асҡандан һуң бер аҙна үтеүгә, Sonntag Aktuell гәзитенә интервьюҙа: «Әлеге ваҡытта Сочиҙа барған Олимпия уйындары - минең өсөн күңелгә ятышлы сюрприз. Әле барыһы ла көтөлгәнгә ҡарағанда ла яҡшыраҡ бара. Һуңғы йылдарҙа бында ни тиклем күп эш башҡарылған, был — ҙур ҡаҙаныш» .

Көйәрмәндәр һәм тамашасылар фекере

• Британия автауҙышсыһы Льюис Хэмильтон: «Мин Сочиҙағы Олимпия уйындарынан ҙур ҡыуаныс кисерәм — был иң яҡшы уйындар. Мин Рәсәйҙең бик күп фотографияларын күргәнем булды һәм һәр саҡ һеҙҙең илегеҙгә һоҡландым. Сочи трассаһын күреү мөмкинлеген көтәм»
• Канаданан килгән ирле-ҡатынлы: «Беҙ быға саҡлы Ванкуверҙағы Олимпиадала булдыҡ, һәм беҙ сағыштыра алабыҙ. Сочиҙа барған ваҡиғаларҙы күҙәткәндән сығып, ҙур яуаплылыҡ менән әйтә алам: Рәсәй бик яҡшы эш башҡарған. Стадиондар бик матур, ә „Роза Хутор“ тау ауылы — был әйтеп килештергеһеҙ матурлыҡ, ысын Швейцария».
• АҠШ-тан, Огайонан Кэтрин: «Бында бик матур. Быға оҡшаш матурлыҡты бер ваҡытта ла күргәнем юҡ ине. Бер урында шул саҡлы күп стадиондар. Төрлө илдәрҙән бик күп кеше. Шул тиклем күп тәьҫораттар. Афарин!»

Спортсылар һәм көйәрмәндәр архитектура, пейзаж, аш-һыу менән риза. Сочи Олимпиадаһына килеүсе күп американлылар, хәүефһеҙлек тураһындағы ҡайғыртыуҙар нигеҙһеҙ булды, тине

Олимпиада үткәреү маҡсатында төҙөлгән спорт һәм инфраструктура объекттары

Спорт ҡоролмалары

Олимпия паркында спорт ҡоролмаларының урынлашыуы

Уйындар барған ваҡытта Олимпия паркының күренеше

Тау кластеры объектының космостан күренеше

2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындары Тау кластеры Үҙәктәре (ShareMap:public/2014 Winter Olympics

Спорт ҡоролмалары ике кластерҙа төҙөлгән:

1. 2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындары спорт ҡоролмалары Яр буйы кластеры, йәки Олимпия паркы. Сочиҙағы Олимпия паркы Ҡара диңгеҙ яры буйындағы Имеретин уйһыулығы. Олимпия паркының ҡайһы бер объекттарын төҙөү, 2013 йылда тикшереү тест ярыштары үткәреү өсөн, 2012 йыл аҙағына тамамлана, ә ҡалған объекттарҙы 2013—2014 йылдарға төҙөп бөткәндәр.
2. 2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындары спорт ҡоролмалары Тау кластеры, йәки Красная Поляна

Сочи Олимпиадаһына төҙөлгән спорт объекттары:

Ҡоролма	Урынлашҡан урыны	Спорт		Һыйҙырышы
		Олимпия уйындары	2014 йылғы Ҡышҡы Паралимпия уйындары
«Фишт» олимпия стадионы	Олимпия паркы	Асыу/ябыу  • тантаналары	Асыу/ябыу  • тантаналары	40000
Ҙур боҙ һарайы	Олимпия паркы	2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында хоккей	12000
Шайба (боҙ аренаһы)	Олимпия паркы	Хоккей	2014 йылғы Паралимпия уйындарында следж-хоккей	7000
Кёрлинг үҙәге «Боҙло куб»	Олимпия паркы	2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында кёрлинг	2014 йылғы Паралимпия уйындарында кляскаларҙа кёрлинг	3000
Айсберг (боҙ спорт һарайы)	Олимпия паркы	2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында конькиҙа фигуралы шыуыу 2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында шорт-трек	12000
Адлер-Арена	Олимпия паркы	2014 йылғы Паралимпия уйындарында конькиҙа уҙыш спорты	8000
Лаура (саңғы-биатлон комплексы)	Красная Поляна	2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында хоккей биатлон 2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында саңғыла уҙыш	Биатлон Саңғыла уҙыш	7500
«Роза Хутор» тау саңғыһы үҙәге	Красная Поляна	2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында тау саңғыһы спорты	Тау саңғыһы спорты	7500
Рус тауҙары (трамплин)	Красная Поляна	2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында саңғы икебәйгеһе 2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында трамплиндан һикереү	7500
Санала шыуыу (сана-бобслей трассаһы)	Красная Поляна	2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында бобслей 2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында сана спорты 2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында скелетон	5000
«Роза Хутор» экстрим-паркы	Красная Поляна	2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында фристайл 2014 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындарында сноуборд	Парлы сноуборд	4000 (фристайл өсөн) 6250 (сноуборд өсөн)

Инфраструктураһы

Роза Хутор яйлаһында тау олимпия ауылы

Олимпия уйындарына әҙерләнеү барышында барлығы 380 объект төҙөлә, һәм йыл әйләнәһе эшләүсе курорт булараҡ Сочи ҡалаһының үҫешен тәьмин иткән инфраструктура объекттарына ҡағыла.

Энергетика үҫеше

Барлығы 66 объект төҙөлә һәм ҡулланыуға тапшырыла. 1200 Мвт яңы генерациялаусы ҡеүәттәр төҙөлә һәм ҡулланыуға тапшырыла за счёт развития Сочинской ТЭС и строительства новой Адлерской ТЭС l. Энергетика үҫеше өсөн киткән сығымдарҙың яртыһынан күбеһе электр көсө хужалығын үҫтереүгә тотонолған: яңы электр подстанциялары, электр тапшырыу линиялары (шул иҫәптән 550 км юғары вольтлыларын) төҙөү.

Джубга-Сочи яңы газүткәргесен төҙөү электр станциялары эшен тәьмин итә, шулай уҡ торлаҡ пункттарына газ яғыулығы үткәреү мөмкинлеге бирә.

Транспорт инфраструктураһы үҫеше

Олимпиада һәм Сочи ҡалаһын йыл әйләнәһенә эшләүсе тау климат курорты итеп үҫтереү менән бәйле, инвестициялауҙың күп өлөшө транспорт инфраструктураһын рәтләүгә йүнәлтелгән. 200 километрҙан ашыу тимер юлдар һуҙыла, 54 күпер һәм 22 тоннель төҙөлә. Имеретин уйһыулығындағы яр буйы кластерын Красная Поляна районындағы Адлер, Сочиҙы, аэропорт һәм спорт объекттары менән берләштергән автомобиль һәм тимер юлдары төҙөлә һәм ҡулланыуға тапшырыла. Туапсенан Адлерға саҡлы аралыҡта тимер юл үҙгәртеп яңынан төҙөлә.

Сочиҙың халыҡ-ара аэропорты етди үҫеш ала, 10 телетраплы пассажирҙарҙы ултыртыу-ҡаршылау галереяһы, аэровокзалдың яңы бинаһы төҙөлә, ә самолёттарҙың осоп күтәрелеү һыҙаты 300 мертға ҙурайтыла

Төҙөлөш материалдарын һәм ҡоролмаларын килтереү өсөн Сочи Имеретин диңгеҙ порты асылған, Олимпиада тамамланғас, уны яхта маринаһына әйләндереп төҙөгәндәр. Сочи диңгеҙ портында 3 мең кеше һыйҙырышлы круиз судноларын ҡабул итеү мөмкинлеген биргән сығарылыусы терминал төҙөлгән.

Элемтә һәм телекоммуникациялар үҫеше

Федераль маҡсатлы программа төбәктең телекоммуникация инфраструктураһын төҙөүгә һәм модернизациялауға тәғәйенләгән 580 млн доллар бюджет аҡсаһы һәм шәхси инвестициялар: 100 ҡулланыусы төркөм өсөн TETRA стандартлы күсеп йөрөмәле радио бәйләнеш селтәрен (10 мең абонент һыйҙырышлы), Анапа — Джубга — Сочи юлының Джубга — Краснодар тармағы участкаһындағы автомобиль юлдары буйында 700 км сүс-оптик линия, цифрлы телерадиотапшырыуҙар инфраструктураһын төҙөүгә йүнәлтелгән. Проектҡа шулай уҡ HDTV стандартлы өс бәйләнеш юлдашы аша сит илдәргә тапшырыуҙар алып барыу маҡсатында инфокоммуникацион үҙәк төҙөү бурысы ингән. Олимпия паркында Баш медиаүҙәк һәм Красная Полянала медиаүҙәк төҙөгәндә, 159 илгә трансляция алып барыуҙы тәьмин итерлек иң яңы заманса технологиялар файҙаланылған .

Ҡунаҡханалар

Олимпиаданың 25 меңдән артыҡ ҡунағын урынлаштырыу һәм Олимпиаданан һуң артабан ҡулланыу өсөн 42 объект төҙөлә. Халыҡ-ара олимпия комитетының сифат буйынса: дөйөм номерҙар һанының яҡынса 3 меңе «биш йондоҙға», 9605 — «дүрт йондоҙ» категорияһына, ә 21 716 — «өс йондоҙ» стандарттары буйынса эшләргә тейеш тигән талаптары үтәлә.

Башҡа объекттар

Байтаҡ аҡса таҙартыу ҡоролмалары төҙөүгә һәм ҡаты көнкүреш ҡалдыҡтарын эшкәртеүгә тотонолған. Төҙөлгән таҙартыу ҡоролмаларының сығарған дөйөм күләме көнөнә 200 мең куб метр шыйыҡса тәшкил итә.

Олимпиада-2014 мәҙәниәттә

«Сочи 2014» Мәҙәни олимпиадаһы

XXII Ҡышҡы Олимпия уйындарын әҙерләү һәм үткәреү процесында «Сочи 2014» Мәҙәни Олимпиадаһы проектын ниәтләйҙәр һәм тормошҡа ашыралар. Миссия — Рәсәй мәҙәни байлығын һаҡлау һәм арттырыу, һәр кешене был бик ҙур байрамға ылыҡтырыу һәм 2014 йылда Уйын ҡунаҡтарына иң яҡшыны күрһәтеү. «Сочи 2014» Мәҙәни Олимпиада проекты 2010 йылдан алып 2014 йылға тиклемге осорҙа үҙәге Сочи булған бөтә ил территорияһын биләй. 2010 йыл кино йылы, 2011 — театр йылы, 2012 — музыка йылы, 2013 — музейҙар йылы. 4 йыл эсендә «Сочи 2014» Мәҙәни Олимпиадаһы сиктәрендә 100 мең артист ҡатнашҡан 3 меңдән ашыу төрлө сара (концерттар, фестивалдәр, спектаклдәр, фильмдәр, күргәҙмәләр) уҙғарылған. 4 миллионға яҡын кеше ошо сараларҙың ҡунағы булған.

Кинематографта

• «Остров» студияһы (режиссёр Сергей Мирошниченко) Халыҡ-ара олимпия комитеты заказы буйынса Сочи ҡышҡы Олимпия уйындары тураһында рәсми фильм төшөрә. «Тыныслыҡ ҡулсалары» тип аталған өс сәғәт дауамындағы картина төрлө спорт төрҙәрендә еңеүселәр һәм призёрҙар, олимпия принциптары, спорт психологияһы, уйындарҙы ойоштороу һәм үткәреү тураһында һөйләй. Сочи Олимпия уйындары башланыуының бер йыллығына арнап фильм Рәсәй телеканалында күрһәтелә.
• «Мастерская» кинокомпанияһы (режиссёр Дмитрий Зинченков) тауҙарҙа, Красная Поляна районында олимпия объекттарын төҙөүгә арналған «Высота» тигән документаль фильм төшөрә.
• Израиль режиссёры Александр Гентелев Германия, Австрия һәм Израиль аҡсаһына Олимпия уйындарын әҙерләү барышындағы ришүәтселеккә коррупция бағышланған «Putin’s Games» тигән документаль фильм төшөрә. Фильмдың донъя премьераһы 2013 йылдың 24 ноябрендә Амстердамда (IDFA) үткән халыҡ-ара документаль кино фестивалендә булған. Рәсәйҙә фильм 2013 йылдың 6 декабрендә «Артдокфест» фестивалендә күрһәтелә. Фильмдың немец продюсеры әйткәнсә, рәсәй властары фильмды 600 мең фунтҡа һатып алырға маташҡан, ләкин продюсерҙар баш тартҡан. Халыҡ-ара олипия комитеты фильмды «сәйәси мотивлаштырылған» тип таба һәм уның атамаһында «олимпия» тигән һүҙҙе ҡулланырға ҡушмай.
• НТВ телекомпанияһы төшөргән «Сочи. Накануне» тигән 50 минутлыҡ документаль фильм Сочи Олимпия уйындарын әҙерләү мәсьәләһенә бағышлана.

Уйын индустрияһында

Сочи Олимпия Уйындары тематикаһы буйынса Марио & Соник, Mario & Sonic at the Sochi 2014 Olympic Winter Games серияһында 4-се уйын сыға. Nintendo для Wii U уйыны 2013 йылдың 8 ноябрендә Европала, 2013 йылдың 9 ноябрендә Австралияла, 2013 йылдың 15 ноябрендә Төньяҡ Америкала һәм 2013 йылдың 5 декабрендә Японияла сыға. Был Марио & Соник серияһынан рәсми рәүештә урыҫ теленә тәржемә ителгән берҙән-бер уйын була.

Филателияла һәм нумизматикала

2013 йылдың 29 ноябрендә Рәсәй Почтаһы XXII Ҡышҡы Олимпия уйындарының һәм XI Ҡышҡы Паралимпия ҡышҡы уйындарының ҡоттары төшөрөлгән дүрт яңы йыл маркаһы сығарыла. Маркалар тиражы 680 мең экземпляр (һәр маркаға — 85 мең бит, плюс 85 мең кесе биттәр) тәшкил иткән.

2013 йылдың декабрендә 2014 йылғы XXII Ҡышҡы Олимпия уйындары ваҡытында Әрмәнстан Олимпия йыйылма командаһы ҡатнашырға тейешле спорт төрҙәре һүрәтләнгән (саңғыла уҙыш һәм тау саңғыһы спорты) ике почта маркаһы сығара. Почта маркаһының һул яғында Сочи тауҙары һүрәтләнә. Махсус ябыу тантанаһында Әрмәнстан Президенты Серж Саргсян һәм Рәсәй Президенты Владимир Путин ҡатнаша.

2014 йылдың ғинуарында Эстония номиналы ун евро тәшкил иткән 7 500 экземпляр тираж менән көмөш тәңкә сығара. Шулай уҡ бер евро ун цент дәрәжәле почта маркаһы сығара, тиражы билдәле түгел.

Шул уҡ ваҡытта Әзербайжан тау саңғыһы һәм конькиҙа уҙыш спорты, шайбалы хоккей һәм конькиҙа фигуралы шыуыу һүрәттәре төшөрөлгән почта маркалары сығара.

2014 йылдың 7 ғинуарында Молдова Почтаһы ҡышҡы спорт төрҙәре (саңғыла шыуыу һәм шайбалы хоккей) һүрәтләнгән ике марка сығара. Сығарылыш дизайнеры — Виталий Поголша. Тиражы 13 мең экземпляр.

2014 йылдың 18 ғинуарында Литва Почтаһы ҡышҡы спорт төрҙәре (шайбалы хоккей һәм бобслей) төшөрөлгән ике марка сығара. Маркаларҙың рәссамы — Ирма Балакаускайте. Тиражы 150 мең экземпляр тәшкил иткән.

2014 йылдың 12 апрелендә «Марка Приднестровья» Дәүләт унитар предприятиеһы почта блогын һәм тәүге көн конверттарында һәм бер нисә картмаксимумында Ҡышҡы Олимпия уйындары күренештәре төшөрөлгән биш марканы махсус япҡан.

2014 йылдың 10 декабрендә Непалда 2014 йылғы Ҡышҡы Олимпиадаға бағышланған 1 миллион экземпляр почта маркаһы сығарыла.

Почтовый блок России

• 
  Почтовые марки Приднестровья (2014)
• 
  Почтовый блок Азербайджана (2014)
• 
  Маркаларҙа: Красная Поляна тау саңғыһы курорты, Сочиҙағы Диңгеҙ вокзалы бинаһы, Күҙәтеү башняһы урынлашҡан Ҙур Ахун тауы, Волконский дольмены һүрәтләнгән. Рәсәйҙең Почта блогы (2011)

Олимпиада менән бәйле проблемалар, тәнҡит һәм ыҙғыш

Допинг ыҙғышы

Олимпиаданан һуң ике йыл үткәндән һуң, 2016 йылда ҡасып киткән Мәскәү антидопинг лабораторияһының элекке мөдире Григорий Родченковтың һөйләгәне буйынса тикшереү башлана. Макларен, Родченковтың һөйләүенә нигеҙләнеп, үҙенең докладында, йәнәһе, Сочиҙа рәсәй спортсыларының анализ үрнәктәрен алмаштырып күрһәтеү булған, тип раҫлаған. Халыҡ-ара олимпия комитетының медицина директоры Ричард Баджет: «Сочиҙа беҙҙе тупаҫ алданылар» ти.

Экология менән бәйле проблемалар

Бөтә донъя ҡырағай тәбиғәт фонды фекеренсә, Экология һәм тәбиғәтте һаҡлау сәйәсәтенн сығып ҡарағанда, Сочиҙағы олимпиаданы ойоштороу барышында күп кенә хата эшләнгән :

• объекттарҙы проектлау алдынан кәрәкле инженер-геологик эҙләнеүҙәр үткәрелмәгән;
• артыҡ ҡатмарлы тәбиғәт шарттары иҫәпкә алынмағанлыҡтан, күп объекттарҙың проекттары хәүеф аҫтына ҡуйылған;
• территорияның ҡурсаулыҡ булараҡ айырым экологик ҡиммәте иҫәпкә алынмаған, шулай уҡ тәбиғәтте һаҡлау ҡәнуниәте йомшартылған;
• төҙөлөш барышында ғәмәлдә уның биологик объекттарға тәьҫире тикшерелмәгән;
• төҙөлөш ваҡытында экологик зыянды ҡаплау саралары үткәрелмәгән һәм территорияны аяҡҡа баҫтырыупрограммаһына аҡса бүленмәгән.

Һөҙөмтәлә, Фонд мәғлүмәттәре буйынса, Мзымта йылғаһы ғәмәлдә үҙенең балыҡ хужалығы әһәмиәтен юғалтҡан, ҡасандыр унда бар ҡара диңгеҙ кумжаһының 20 % (РФ Ҡыҙыл китабына һәм Халыҡ-ара Ҡыҙыл Китапҡа индерелгән) ыуылдырыҡ сәскән, Рәсәйҙә һирәк осраған ағас төрҙәренән торған 3 мең гектарға яҡын урмандар юҡҡа сыҡҡан, Псехако һыртындағы тояҡлыларҙың ҡышлау урындары (ҡабан сусҡаһы, болан), шулай уҡ айыуҙарҙың күсенеү һуҡмаҡтары һәм Аибга һыртындағы тур юлдары тарҡалған.

Рәсәй ғалим-геологы Сергей Волков үҙенең Би-би-сигә биргән интервьюһында «объекттарҙың күпселеге кәрәкле геоэкологик тикшереүҙәр комплексын үткәрмәйсә алып барыла, был тәбиғәткә ҡурҡыныс янауға тиң» тип раҫлаған.

Олимпиаданы әҙерләү һәм уҙғарыуға тотонолған сығымдарҙы тәнҡитләү

«Олимпстрой» Дәүләт корпорацияһы мәғлүмәте буйынса олимпиадаға әҙерләнеүҙең дөйөм сығымдары 1,5 триллион һум тәшкил итә (яҡынса 50 млрд АҠШ доллары)

Олимпиада алдынан ҡайһы бер иҡтисадсылар проектты Федераль маҡсатлы программа итеп түгел, Федераль Дәүләт унитар предприятие төрөндә тормошҡа ашырыу күпкә артығыраҡ аҡса талап итәсәк тигән фекер әйткән. Улар фекеренсә, был турала дәүләт корпорациялары тикшереүҙәре күрһәткәнсә, шуға оҡшаған шәхси проекттар менән сағыштырғанда, дәүләт корпорациялары проекттары уртаса ике тапҡырға ҡыйбатыраҡҡа тура килә, һәм оҙағыраҡ тормошҡа ашырыла.

Блогер һәм оппозицияла тороусы Алексей Навальный мәғлүмәттәренә ҡарағанда, Олимпиаданы әҙерләгәндә 1,5 трлн һум аҡса сыҡҡан, «Олимпстрой» Дәүләт корпорацияһының рәсми дәүләт программаһы буйынса иғлан ителгән сығымдарына тап килә. Навальный фекеренсә, 10 объектты төҙөүгә киткән сығымдар 1,5-2,5 тапҡырға арттырылған.

The Economist британ журналының Олимпиадаға тотонолған сығымдарҙы яҡтыртыуы

Аҙнаға бер баҫылыусы The Economist журналы мәғлүмәте буйынса, Олимпиадаға әҙерләнеүгә ысынында киткән аҡса күләме 50 млрд АҠШ $ доллары (данные июля 2013 йылдың июленә ҡарата мәғлүмәт) тәшкил итә, быны «Олимпстрой» Дәүләт корпорацияһы ла раҫлай. Мәҡәлә авторы фекеренсә, был цифра, бөтә олимпиадалар тарихында абсолют ҡына түгел, сағыштырмаса аңлатма буйынса ла: сығанаҡ сметаны арттырыу дәрәжәһендә. Журнал күрһәтеүенсә, олимпиадалар өсөн сығымдың артыуы уртаса 180 % тәшкил итеүе мөмкин булһа ла, Сочи олимпиадаһына ғәмәлдә тотонолған аҡса рәсми заявкала күрһәтелгән $12 млрд АҠШ долларынан 4 тапҡырға артығыраҡ (300 %). Был раҫлауҙы Халыҡ-ара олимпия комитеты президенты Томас Бах кире ҡаға.

ФИС президенты Жан-Франко Касперҙың әйткәне

ИТАР-ТАСС агентлығына биргән интервьюһында Каспер Сочиҙағы инфраструктура проекттарын ете йыл эсендә генә тормошҡа ашырылыуы күҙ алдына ла килтерерлек түгел. «Мин ғәҙәттә миҫал сифатында альп курорттарын килтерәм. Уларҙы төҙөү өсөн тиҫтә йылдар кәрәк була, ә барлығы ете йылда ғына төҙөлдө. Был һис шикһеҙ таң ҡалдыра», — тип билдәләй Каспер.

ЛГБТ

Рәсәйҙең традицион булмаған сексуаль ориентациялы вәкилдәре, алда үткән Олимпиадаларҙағы кеүек, Сочиҙа Прайд-Хаус асырға ҡарар итә. Әммә рәсәй властары ойошманы теркәүҙән баш тарта, ә судтар уны «экстремистик» тип таба. Ахырҙа МОК, шул уҡ ваҡытта Олимпия хартияһы дискриминацияға ҡаршы икәнен хәтергә төшөрөп, «Прайд Хаус»ты тыйыуҙы ҡуша алмауын әйтә.

Ҡайһы бер активистар һәм сәйәсмәндәр Олимпиада үткәреү ваҡытында кеше хоҡуҡтарын һаҡлау һәм уға ҡаршы бойкот иғлан итеү кәрәклеге мәсьәләһен күтәргән в связи с введением в действие в России закона о запрете «пропаганды гомосексуализма среди несовершеннолетних». Бойкот идеяһы сәйәси лидерҙарҙың күпселеге тарафынан кире ҡағыла, ләкин Олимпия уйындары барышында сексуаль аҙсылыҡты дискриминациялауҙың булыу мөмкинлеген күп кенә мөһим сәйәси эшмәкәрҙәр күтәреп сыҡҡан.

Бының менән бәйле, Халыҡ-ара олимпия комитеты президенты Жак Рогге, Олимпия хартияһының 50-се һанлы положениеһын тупаҫ боҙоуға юл ҡуймаҫ өсөн, Сочи Олимпиадаһын ҡаршылыҡ күрһәтеү платформаһы итеп файҙаланыу булмаҫҡа тейешлеген киҫәтә. А член МОК, экс-президент национального олимпийского комитета Италии Марио Песканте осудил попытки использования Олимпиады в политических целях.

Спортсылар үҙҙәре лә сексуаль аҙсылыҡтар мәсьәләһе яһалма ҡабартыла тип таныны. Традицион булмаған сексуаль ориентациялы австрия спортсменкаһы, трамплиндан һикереү буйынса көмөш призёр Даниэла Ирашко-Штольц: «Был мәсьәлә шаштырыла. Сочиҙа миңә башҡа спортсыларға ҡараған кеүек ҡарайҙар. Бер проблема ла юҡ» тине.

Сочиҙағы Олимпиадаға ҡаршы протестар

Сочиҙа олимпиада үткәреүгә ҡаршы Грузияла Jamestown Foundation ойошторған конференцияла ҡайһы бер черкес ойошмалары вәкилдәре, улар раҫлауынса, ата-бабалары йәшәгән Сочи һәм Кавказдың башҡа төньяҡ-көнбайыш территорияларында — «черкес ҡаны мул түгелгән» тип сығыш яһай. 2010 йылғы Ванкувер олимпиадаһы ваҡытында Сочи олимпиадаһына ҡаршы митингтар үтә. Лондонда 2012 йылғы Йәйге Олимпия уйындарында черкес активистары Сочи олимпиадаһын үткәреүгә ҡаршы митингтар үткәрә. Адыгтарҙың күпселеге Олимпиадаға ҡаршы түгел, ә тантананы асҡан саҡта колхидтарҙы һ.б. иҫкә алыуҙары, ә бына, Сочи һәм уның тирә-яғы — адыгтарҙың боронғо ерҙәре, уларҙың тарихы булыуына ҡарамаҫтан, адыгтар тураһында өндәшмәҫкә тырышыуҙарына ҡаршы сыҡҡан. Иң һуңғы моментта шулай ҙа, Олимпиада мәҙәни программаһына адыгтар әҙерләгән күп элементтар индерелгәнлектән, Адыгэ Хасэ Олимпиаданы хуплай.

Ҡышҡы ваҡыт

Олимпиада Рәсәй Федерацияһында «Ҡышҡы ваҡыт»ты кире ҡайтарыуға бер тотҡарлыҡ булып торған. Сит ил телекомпаниялары менән трансляциялар буйынса контракттар төҙөүгә бәйле, Олимпиада тамамланыуға саҡлы «Ваҡыт иҫәпләү тураһында» законы Дәүләт Думаһында бөтөнләй ҡаралманы.

Имгәнеүҙәр

• 2014 йылдың 11 февралендә канада спортсыһы Юки Цубота слоупстайл финалында ергә уңайһыҙ килеп төшөп яңаҡ һөйәген имгәтә.
• 2014 йылдың 14 февралендә «Санки» бобслей трассаһында техник боб трассаны боҙҙан таҙартыусы айс-мастер Сергей Волковинскийҙы аяҡтан йыға. Зыян күреүсегә кәрәкле медицина ярҙамы күрһәтелә. Уның янына дауаханаға президент В. В. Путин килә..
• 2014 йылдың 15 февралендә рәсәй фристайлисткаһы Мария Комиссарова күнекмәләр ваҡытында имгәнә — умыртҡа бағанаһы тайпылып һына һәм ул башта Красная Полянала, һуңынан Германияла госпиталләштерелә. Президент Путин уның да хәлен белешә..