Үткәл
| Ауыл | |
| Үткәл рус. Уткалево | |
 Үткәлдән Әрүәкрәз тауына күренеш | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты | |
| Муниципаль район | |
| Ауыл советы | |
| Координаталар | |
| Халҡы | |
| Милли состав | |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Почта индексы |
453535 |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
02, 102 |
| ОКАТО коды | |
| ОКТМО коды | |
| ГКГН номеры | |
|
| |
.svg)
Үткәл (рус. Уткалево) — Башҡортостан Республикаһының Белорет районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 396 кеше[2]. Почта индексы — 453535, ОКАТО коды — 80211855003.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Үткәл ауылы Тамьян-Ҡатай кантонының Ҡатай улусына ҡарай. 1920 йылда ауылда 42 йортта 189 кеше йәшәгән[3]. Ауылға XIX быуат аҙағында Троицк өйәҙендә нигеҙ һалына. 1920 йылда Үткәл (Уҡатан) булараҡ иҫәпкә алынған.
Халыҡ һаны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) 900 й. — 129 кеше; 1920 — 189; 1939 — 323; 1959 — 298; 1989 — 380; 2002 — 387; |
| 1900 йыл | 129 | ||||
| 1920 йыл 26 август | 189 | ||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | 323 | ||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | 298 | ||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | 380 | ||||
| 2002 йыл 9 октябрь | 387 | ||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 396 | 201 | 195 | 50,8 | 49,2 |
- Милли составы
2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәтенә ярашлы, күпселек милләт — башҡорттар (99 %)[4].
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Инфраструктураһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Төп мәктәп, фельдшер-акушерлыҡ пункты, Үткәл ауыл мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет бар.
Ауылда «Үткәл» башҡорт халыҡ фольклор ансамбле эшләп килә.
Транспорт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ауыл 80Н-153 юлында урынлашҡан
Ауыл ваҡытлы матбуғатта[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Самое замерзшее село: в Башкирии зарегистрирована температура -41 градус. Независимая Уральская газета. 5 февраль 2019 года[5].
Видеояҙмаларҙа[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- YouTube сайтында Видео Здравствуйте, односельчане: Уткалево
- YouTube сайтында Видео Фермер из Уткалево
Ер-һыу атамалары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Үткәл йылғаһы
- Әреүәкрәз тауы
- Ҡыҙыл таш тауы
- Арҡырығыр тауы[6]
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 111. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)
- ↑ Независимая Уральская газета. 5 февраль 2019 года(недоступная ссылка) (рус.) (Тикшерелеү көнө: 5 февраль 2019)
- ↑ Башҡортостан Республикаһының топонимдар һүҙлеге
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Үткәл // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 5 февраль 2019)
- Совет муниципальных образований Республики Башкортостан.
- Уткалево на портале «Генеалогия и Архивы»
|
Портал «Башҡортостан ауылдары» |
|---|---|
|
Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала |
|
Үткәл Викимилектә |
|
Проект «Башҡортостан ауылдары» |
.png)
