Рысыҡай

Ауыл
Рысыҡай Рысыҡай
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Белорет районы
Ауыл советы	Сосновка
Координаталар	53°47′56″ с. ш. 58°16′08″ в. д.
Милли состав	башҡорттар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 211 846 005
ОКТМО коды	80 611 446 116
ГКГН номеры	0523149
Рысыҡай

Рысыҡай (рус. Рысакаево) — Башҡортостандың Белорет районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 379 кеше. Почта индексы — 453539, ОКАТО коды — 80211846005.

Тарихы

Рысыҡай ауылы (Үрге һәм Түбәнге Әрүәк) Әрүәк йылғаһы буйында урынлаша,ҡатай ырыуы башҡорттары йәшәй . 1795 йылда ауыл 37 кеше йәшәгән 9 йорттан торған. 55 йылдан һуң 37 йортта 276 кеше иҫәпләнгән. 1920 йылда беренсе совет халыҡ иҫәбен алыу 548 кеше һәм 146 йортто асыҡлаған. Рысыҡайҙың улдары һәм ейәндәре билдәле. Көҫәпҡол Рысыҡай 1771—1847 йылдарҙа йәшәгән, уның балалары Мөхәмәтшәриф һәм Рамаҙан. Теләпҡол Рысыҡаев, 1773 йылғы, уның улдары Юлбирҙе һәм Юныс. Телгә алынған даталар ауылдың барлыҡҡа килеүенә күрһәтә — был XVIII быуаттың икенсе яртыһы.

Ауыл халҡы башлыса ярым күсмә тормош алып барған, Малсылыҡ, һунар, урман кәсептәре менән шөғөлләнгән. 1848 йылда 38 йорттағы 205 кешегә 250 ат, 200 һыйыр, 70 һарыҡ, 50 кәзә тура килгән. Үткәл йылғаһы һәм Урал тауҙары буйлап күсенеп йөрөгәндәр. Малсылыҡ, игенселек менән шөғөлләнгәндәр.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	379	196	183	51,7	48,3

Милли составы

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәтенә ярашлы, күпселек милләт — башҡорттар (100 %).

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Белорет): 31 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Сосновка): 6 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Белорецк): 13 км

Урамдары

• Ҡайын урамы (рус. Березовая улица)
• Ленин урамы (рус. улица Ленина)
• Урман урамы (рус. Лесная улица)
• Магистраль урамы (рус. Магистральная улица)
• Тыныслыҡ урамы (рус. улица Мира)
• Йәштәр урамы (рус. Молодежная улица)
• Баҫыу урамы (рус. Полевая улица)
• Азатлыҡ урамы (рус. улица Свободы)
• Ҡояш урамы (рус. Солнечная улица)
• Талип Латыпов урамы (рус. улица Талипа Латыпова)
• Тракт урамы (рус. Трактовая улица)
• Үҙәк урам (рус. Центральная улица)
• Шайморатов урамы (рус. улица Шаймуратова)
• Мәктәп урамы (рус. Школьная улица)

Билдәле шәхестәр

• Юлбарыҫ Бикбулатов (1766—?) — Рәсәй империяһының хәрби эшмәкәре. 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм 1813—1814 йылдарҙағы Рус армияһының сит илгә походтарында 15-се Башҡорт атлы полкының командиры.
• Фәриха Вәлиуллина (27.01.1956), журналистика ветераны, 1989 йылдан СССР Журналистар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре (2000).

Видеояҙмаларҙа

• YouTube сайтында Видео Инвентаризация в селе Рысыкаево

Сығанаҡтар

• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 108. — ISBN 978-5-295-04683-4.