Йүкәлекүл (Һыуыҡҡул ауыл советы, Дүртөйлө районы)

Йүкәлекүл
	Ауыл
	Йүкәлекүл
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Дүртөйлө районы
Координаталар	55°23′45″ с. ш. 54°58′57″ в. д.HGЯO
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 224 837 005
ОКТМО коды	80 624 437 106
ГКГН номеры	0521897
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Йүкәлекүл

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Йүкәлекүл.

Йүкәлекүл (рус. Юкаликулево) — Башҡортостандың Дүртөйлө районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 364 кеше^[1]. Почта индексы — 452310, ОКАТО коды — 80224837005.

Тарихы

Яубаҙы йылғаһы үҙәнендә урынлашҡан Йүкәлекүл ауылы ла X кантондың 10-сы йорто составындағы Йәлдәк улусына ҡарай. Ауылға нигеҙ бик борондан һалынған була. 1795 йылда үткәрелгән V Бөтә Рәсәй рәүизе материалдарына ярашлы ауылда 47 башҡорт, 40 мишәр, 7 типтәрҙең йәшәүе теркәлә. Мишәрҙәр һәм типтәрҙәр ауылға аҫабалар менән телдән үҙ-ара килешеү буйынса индерелгән булырға тейеш, шуға ла уларҙың килеп инеү ваҡытын билдәләгән документтар юҡ. Әммә 1762 йылда ауыл халҡының тик башҡорттарҙан ғына тороуы теркәлә^[2]. Шуға күрә улар 1795 йылдағы V рәүиз алдынан ғына ауылға индерелгән, тип раҫларға нигеҙ бар. 1859 йылдағы рәүиз материалдарына ярашлы тораҡ пунктында 146 башҡорт, 133 типтәр, 13 мишәрҙең йәшәй. 1870 йылда бында 320 башҡорт, типтәр һәм мишәр йәшәй. 1920 йылдағы тәүге совет халыҡ иҫәбен алыу ваҡытында ауылда 829 башҡорт һәм мишәрҙең йәшәүе теркәлә^[2].

1843 йылда 146 башҡортҡа 360 бот ужым һәм 480 бот яҙғы иген сәселә. Ауыл халҡының 200 дисәтинә һөрөнтө ере була. Улар үҙ хужалыҡтарында 378 ат, 430 һыйыр, 271 һарыҡ һәм 200 кәзә аҫырай^[2]

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	364	188	176	51,6	48,4

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

Район үҙәгенә тиклем (Дүртөйлө): 12 км
Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Һыуыҡҡул): 4 км
Яҡындағы тимер юл станцияһы (Өфө): 111 км

Иҫкәрмәләр

↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 А. З. Асфандияров. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа: ГУП РБ БИ Китап, 2009. — 742 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-295-04683-4.

Һылтанмалар

Йүкәлекүл (Һыуыҡҡул ауыл советы, Дүртөйлө районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.

Сығанаҡтар

А. З. Асфандияров. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа: ГУП РБ БИ Китап, 2009. — 742 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-295-04683-4.
Коллектив авторов. История башкирских родов. Eldeak. / Хамидуллин С. И.. — Уфа: Китап, 2015. — Т. 13, часть. — 600 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-5-85051-605-5.

[1] Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)

[Йүкәлекүл_(Һыуыҡҡул_ауыл_советы,_Дүртөйлө_районы)-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 А. З. Асфандияров. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа: ГУП РБ БИ Китап, 2009. — 742 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-295-04683-4.

[1]

[2]