Озеро (Дыуан районы)

Ауыл
Озеро башҡ. Озеро
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Дыуан
Ауыл биләмәһе	Һикәяҙ
Координаталар	55°30′05″ с. ш. 58°07′12″ в. д.
Халҡы	↘629 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452532
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 223 834 004
ОКТМО коды	80 623 434 106
ГКГН номеры	0520699
Озеро

Озеро (рус. Озеро) — Башҡортостандың Дыуан районындағы ауыл. Һикәяҙ ауыл Советы 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 629 кеше. Почта индексы — 452532, ОКАТО коды — 80223834004.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Мәсәғүт): 10 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Һилейә): 85 км

Озеро ауылы Әй йылғаһының ҡушылдығы Һикияҙ йылғаһы башында, район үҙәге Мәсәғүт ауылынан көньяҡ-көнбайышҡа табан 10 километр һәм Һилейә (Силәбе өлкәһе) тимер юл станцияһынан төньяҡ-көнбайышҡа табан 85 километр алыҫлыҡта урынлашҡан.

Тарихы

Озеро (төрлө осорҙа Краснопольское, Озёрское тип тә аталған) ауылына Себер даруғаһы Тырнаҡлы улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә 1750 йылғы керҙәшлек килешеүе буйынса Себер губернаһынан килгән дәүләт крәҫтиәндәре нигеҙ һала. 1753, 1798, 1810 йылдарҙа бында шул уҡ шарттар менән крәҫтиәндәрҙең яңы төркөмдәре килеп ултыра.

Озеро ауылының XIX быуаттағы үҫеше

1842 йылда Озеро ауылындағы 105 йортта 315 йылҡы малы, 420 һыйыр, 705 һарыҡ, 21 кәзә, 114 сусҡа аҫыралған. Игенселектә ҡалдау баҫыу системаһы ҡулланылған. 35-әр һуҡҡыс һәм елгәргес булған. Май һығыу заводы, тирмән, 2 кибет шәхси хужалар ҡулында була. Мәктәп төҙөлгән.

1865 йылда Озеро ауылының 161 йортонда 910 кеше йәшәгән. Игенселек, умартасылыҡ, сана етештереү, сабата үреү менән шөғөлләнгәндәр. 3 һыу тирмәне була.

Ауылдың XX быуаттағы һәм бөгөнгө үҫеше

1906 йылда Озеро ауылында сиркәү, земство мәктәбе, 3 бакалея кибете була.

Әлеге ваҡытта Озеро ауылында Һикәяҙ урта мәктәбенең филиалы — төп мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, мәҙәниәт йорто, китапхана бар.

Халыҡ һаны

Озеро ауылында урыҫтар йәшәй (2002).

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август	1527
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	853
1959 йыл 15 ғинуар	604
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	574
2002 йыл 9 октябрь	663
2010 йыл 14 октябрь	629	298	331	47,4	52,6

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Билдәле кешеләре

• Ожегова Анастасия Васильевна (11.11.1922—18.12.1999), ауыл хужалығы алдынғыһы, 1958—1978 йылдарҙа Башҡорт АССР-ының Дыуан районы «Рәсәй» колхозы тракторсыһы. Башҡорт АССР-ының 8-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты, Юғары Совет Президиумы ағзаһы (1971—1975). Социалистик Хеҙмәт Геройы (1971).

Урамдары

• Еңеүҙең 50 йыллығы урамы — 50 лет Победы (рус.  (улица)
• Йәштәр урамы (рус.  Молодёжная (улица)
• Үҙәк урам (рус.  Центральная (улица)
• Колхоз тыҡрығы (рус.  Колхозный (переулок)
• Совет урамы (рус.  Советская (улица)
• Мәктәп тыҡрығы (рус.  Школьный (переулок)
• Комсомол урам — (рус.  Комсомольская (улица)
• Ҡояшлы урамы (рус.  Солнечная (улица)

Тирә-яҡ мөхит

Ер-һыу атамалары

Тауҙар:

Йылғалар, күлдәр:

• Әй, Һикияҙ

Шишмәләр:

Ялан-бесәнлектәр:

Тәбиғәт һәйкәле

Тарихи һәйкәл

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.

Һылтанмалар

• Озеро (Дыуан районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 503. — ISBN 978-5-295-04683-4.
• Озеро (Дыуан районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. Дыуан кантоны
• Дуван, село // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Силәбе өлкәһе порталы. Араловцы