Һарай (Әлшәй районы)
Ауыл | |
Һарай Һарай | |
Ил | |
---|---|
Федерация субъекты | |
Муниципаль район | |
Координаталар | |
Сәғәт бүлкәте | |
Һанлы танытмалар | |
Автомобиль коды |
02, 102 |
ОКАТО коды | |
ОКТМО коды | |
ГКГН номеры | |
Һарай (рус. Сараево) — Башҡортостандың Әлшәй районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 342 кеше[1]. Почта индексы — 452105, ОКАТО коды — 80202861004.
Халыҡ һаны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Милли составы
Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәттәре буйынса күпселек милләт — татарҙар (77 %)[2].
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
1795 йыл | 166 | ||||
1865 йыл | 596 | ||||
1865 йыл | 596 | ||||
1906 йыл | 1288 | ||||
1920 йыл 26 август | 1608 | ||||
1926 йыл 17 декабрь | |||||
1939 йыл 17 ғинуар | 1378 | ||||
1959 йыл 15 ғинуар | 1049 | ||||
1970 йыл 15 ғинуар | |||||
1979 йыл 17 ғинуар | |||||
1989 йыл 12 ғинуар | 552 | ||||
2002 йыл 9 октябрь | 462 | ||||
2010 йыл 14 октябрь | 342 | 165 | 177 | 48,2 | 51,8 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Урамдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Һарай ауылы — Яйыҡ-ҫыбы-мең улусының аҫаба ерендә XVIII быуат уртаһында барлыҡҡа килгән ерһеҙ башҡорттар һәм типтәрҙәр торамаһы. Тәүге төпләнеүсе беҙгә билдәһеҙ. Әммә уның улы Биктимер Һараев 1743 йылда ревизия күрһәтелә. Уның улдары Тимербулат, Бикмөхәмәт, Баймырҙа, Бикҡужа була. Бында 1812 йылда 8-се башҡорт кантонынан күсерелгән башҡорттар араһында: Солтанғол (уның улдары Сафиулла, Ғәбиҙулла, Ғөбәйҙулла), Иманғол, 54 йәш (уның улы Яманғол), Буранғол, 50 йәш (уның улы Мөхәмәтша), Солтанморат, 37 йәш (улдары Ғәлиулла, Хәбибулла). Юлдаш Мырҙағолов, 30 йәш, Дәүләтшаның улы, уның 65 йәшлек ағаһы Ишкилде Иштәкәев.
Бында типтәрҙәр 1764 йылдың 6 апрелендә һәм 1751 һәм 1777 йылдарҙың 20 ноябрендә Яйыҡ-ҫыбы-мең улусы башҡорттары менән төҙөлгән килешеүҙән һуң ишәйә.
1795 йылда Һарайҙа 3 йортта 14 керҙәш башҡорт һәм 23 йортта 152 типтәр була (типтәрҙәрҙең сығышы беҙгә билдәһеҙ). 1816 йылда 30 башҡорт һәм 178 типтәр, 1834 йылда — 34 башҡорт, 273 типтәр, 1859 йылда — 563 керҙәш, 1870 йылда — 596 башҡорт, 1920 йылда 1068 башҡорт иҫәпкә алынған. 1870 һәм 1920 йылдарҙа халыҡтың этник сығышын күрһәтеү күпкә дөрөҫөрәк булыр ине.
1843 йылда 34 башҡортҡа 80 бот ужым һәм 240 бот яҙғы иген сәселгән. [4].
Билдәле шәхестәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Дауытов Мәхмүт Ғайса улы (23 февраль 1927 — 18 май 2015) — хеҙмәт алдынғыһы, скрепер машинисы. Ҡаҙаҡ ССР-ының атҡаҙанған юл төҙөүсөһө (1965). Социалистик Хеҙмәт Геройы (1966).
Матбуғатта
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Әлшәй хәбәрҙәре. 26 февраль 2020, «Беҙҙең туй Һарай ауылында үтте»[5]
Видеофильмдар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 йыл 4 март архивланған..
- ↑ Межрайонная инспекция Федеральной налоговой службы № 31 по Республике Башкортостан
- ↑ Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа, Китап, 2009. — 744 с. Страница 426. 2022 йыл 17 апрель архивланған.
- ↑ [1]
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Һарай (Әлшәй районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 22 июль 2022)
Портал «Башҡортостан ауылдары» | |
Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала | |
Проект «Башҡортостан ауылдары» |