Раевка (Әлшәй районы)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Раевка
Раевка
Нигеҙләү датаһы 1890
Рәсем
Рәсми атамаһы Раевка
Рәсми тел башҡортса‎ һәм урыҫ теле
Дәүләт  Рәсәй[1]
Административ үҙәге Раевка ауыл Советы (Әлшәй районы)[2] һәм Әлшәй районы
Административ-территориаль берәмек Раевка ауыл Советы (Әлшәй районы)[2], Әлшәй районы һәм Бәләбәй өйәҙе
Сәғәт бүлкәте UTC+05:00[d]
Халыҡ һаны 19 384 кеше (2017)[3]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек 115 метр[4]
Майҙан 37,2 км²
Почта индексы 452120
Рәсми сайт spraevsky.ru
Урындағы телефон коды 34754
Карта
 Раевка Викимилектә

Раевка (Әлшәй; рус. Раевский) — Башҡортостан Республикаһының Әлшәй районындағы ауыл, район үҙәге. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 19557 кеше булған[5]. Почта индексы — 452120, ОКАТО коды — 80202851001.

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1934 йылда, Ишембай ауылы янында нефть ятҡылығы асылыу сәбәпле, Өфө — Ишембай тимер юлы һалына, шуға бәйле Әлшәй районында, боронғо аҫаба башҡорт ауылы Әлшәйҙән 1 — 1,5 км алыҫлыҡта Раевка тимер юл станцияһы ла асыла. Артабанғы йылдарҙа был ике тораҡ пункты ҡушыла, һәм 1938 йылда, Әлшәй районы барлыҡҡа килгән ваҡытта, район үҙәге итеп Раевка эшселәр ҡасабаһы раҫлана. Шулай итеп, Әлшәй ауылы бөтә карталар һәм административ белешмәләрҙән төшөп ҡала. Әммә был ауылдың тарихын урындағы халыҡ бик яҡшы белә.

« Әлшәй ауылына нигеҙҙе Әлшәй Мәргән уҙаман һала. XVIII быуаттың ҡиммәтле ҡомартҡыһы булған "Салауат телмәрендә" унан алдағы баш күтәреүҙәр осоронда карателдәр тарафынан язалап үлтерелгән башҡорт батырҙары араһында Әлшәй батыр ҙа телгә алына. 1841 — 1842 йылдарға ҡараған белешмәләргә ярашлы, Әлшәй ауылында 175 ир-егет һәм 162 ҡатын-ҡыҙ йәшәй... Ә 1870 йылда ауылда 65 йорт теркәлә, уларҙа 538 кеше йәшәй. XIX быуаттың етмешенсе йылдарында бында бер мәсет, ике училище, шулай уҡ олоҫ идараһы урынлаша. [6] »

«Башҡортостан Республикаһының Топонимдар һүҙлегендә», район үҙәгенә әйләнгән ҡасаба башҡорт ауылы Әлшәй урынында барлыҡҡа килә[7].

Батша хөкүмәте А. Ф. Раевты (1823—1901) 1863—1864-се йылдарҙа хәрби компания сараһын уңышлы уткәргәне өсөн хәҙерге Раевка ҡасабаһы һәм Дәүләкән райондарына ингән (Раево,Ноздеревка, ауылдары) ер биләмәләре менән бүләкләй. Раев үҙ иҫәбенә имениеһында тимер юлы төҙөй, хәҙер ул Раевка туҡталышы тип йөрөтөлә. Бынан тыш ул мәктәп һәм сиркәү төҙөй. Раевка ҡасабаһына Вязовка ауылдарынан күсеп килгән крәҫтиәндәр нигеҙ һала[8].

Әлшәй ауылы нигеҙендә үҫеп сыҡҡан Раевка ҡасабаһы бик йылдам төҙөкләнә, матурлана. Әммә халыҡ азатлығы өсөн көрәшкән Әлшәй Мәргән батырҙың исемен оноторға хаҡыбыҙ юҡ.

Николай II Раевкала[9]

ЛЕНИН башҡорт Яхъя Туҡаев утарында[10]

Халыҡ һаны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Милли составы

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу сараһына ярашлы, күпселек милләттәр — урыҫтар (36,2 %), татарҙар (31,5 %), башҡорттар (23,8 %).[11].

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө Бөтә халыҡ Ир-егеттәр Ҡатын-ҡыҙҙар
1906 йыл 400
1920 йыл 26 август 5800
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар 10031 4830 5201
1959 йыл 15 ғинуар 12776 5611 7165
1970 йыл 15 ғинуар 12769 5837 6932
1979 йыл 17 ғинуар 12843 5676 7167
1989 йыл 12 ғинуар 17049 8006 9043
2002 йыл 9 октябрь 20022 9360 10662
2010 йыл 14 октябрь 19557 9113 10444
«Ыласын» спорт һарайы

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Матбуғатта[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Башҡортостан. 29 июнь 2021, Раевка ауылында 375 урынлыҡ яңы мәктәпте 2022 йылдың 1 сентябренә асырға йыйыналар[12]
  • Атайсал. 23 февраль 2021, Әрме дуҫлығы — мәңгелек[13]
  • Әлшәй хәбәрҙәре. 14 май 2020, Еңеү көнөндә Раевка ауылында герой-әлшәйҙәргә бюст асылды[14]

Сайтта[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Өсмөйөшлө һалдат хаттары һәм уларҙың яҙмыштары[15]

Видеофильмдар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • 2020 йылғы Раевка ҡасабаһы, Башҡорт АССР-ының Әлшәй районы. 2021 йылдың 15 апрелеYouTube сайтында Видео
  • Раевка ауылына барыу. 2020 йылдың 3 ноябре.YouTube сайтында Видео
  • Әлшәй районы Раевка быуаттар аша!!! 2020 йылдың 4 мартыYouTube сайтында Видео
  • 7 июндә Ураҙмәт, Раевка ауылдары (Әлшәй районы, Башҡортостан) һабантуйы уҙғарыла. 2021 йылYouTube сайтында Видео

Билдәле шәхестәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. GEOnet Names Server — 2018.
  2. 2,0 2,1 ОКТМО (урыҫ)
  3. https://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
  4. Викисклад (билдәһеҙ) — 2004.
  5. Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
  6. Рәшит Шәкүр. Исемдәрҙә — ил тарихы. Өфө, Китап, 1993. 141-143-сө биттәр
  7. Башҡортостан Республикаһының топонимдар һүҙлеге. Өфө. Китап. 168-се бит
  8. Страницы истории родного края. Давлекановский район. Краеведческий сборник. Сост. М. М. Гатауллина-Давлеканово,2005 г. 170 стр.
  9. Альшеевский район (история родного края)
  10. Альшеевский район (история родного края)
  11. Итоги Всероссийской переписи населения 2002 года: В 14 т. / Рос. Федерация. Федер.служба гос.статистики. — Офиц.изд. — М.: Статистика России, 2004. — Т.4: Национальный состав и владение языками, гражданство. — 1 электрон.опт.диск (CD-ROM). — (Всероссийская перепись населения 2002 года; Т.4).
  12. [1]
  13. [2]
  14. [3]
  15. Өсмөйөшлө һалдат хаттары һәм уларҙың яҙмыштары
  16. Башҡорт энциклопедияһы — Мельников Николай Павлович 2016 йыл 21 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 7 декабрь 2017)
  17. Башҡорт энциклопедияһы — Мәсәлимов Урал Тимербулат улы 2016 йыл 21 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 12 ғинуар 2019)
  18. Башкирская энциклопедия — АХМАДЕЕВ Амир Муллагалиевич 2019 йыл 24 декабрь архивланған. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 13 декабрь 2018)
  19. Х.Х.Мусин,Р.М.Вәлиәхмәтов. «Миәкә районы-Аҡмулла төйәге». — Өфө: «Скиф», 2006 й.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]