Әүрезтамаҡ

Әүрезтамаҡ
Әүрезтамаҡ
Рәсми тел	башҡортса‎ һәм урыҫ теле
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Түбәнге Әүрез ауыл Советы (Әлшәй районы)
Сәғәт бүлкәте	UTC+05:00[d]
Халыҡ һаны	85 кеше (2002), 84 кеше (2009), 68 кеше (2010)
Почта индексы	452102

Әүрезтамаҡ (рус. Аврюзтамак) — Башҡортостандың Әлшәй районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 68 кеше. Почта индексы — 452102, ОКАТО коды — 80202846002.

Халыҡ һаны

Халыҡ иҫәбе
2002	2009	2010
85	↘84	↘68

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу сараһына ярашлы, милләттең күпселеге — татарҙар (86 %).

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1859 йыл	100
1870 йыл	104
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1917 йыл 26 август	264
1920 йыл 26 август	265
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	68	31	37	45,6	54,4

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Раевка): 20 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Түбәнге Әүрез): 5 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Раевка): 20 км

Урамдары

• Вязмино-Иванов урамы (рус. Вязьмино-Ивановская (улица))
• Ленин урамы (рус. Ленина (улица))

Тарихы

Әүрезтамаҡ (Ташкисеү, Туҡтар) 1859 йылда керҙәштәр торамаһы тип атала, ә башҡа йылдарҙа (1870, 1917, 1920) — башҡорттар. Уның барлыҡҡа килеү ваҡыты билдәһеҙ. 1859 йылда — 100, 1870 йылда — −104, 1917 йылда — 264, 1920 йылда 265 башҡорт булған.

Әүрезтамаҡ хазинаһы

VIII—IX быуаттарҙағы Әүрезтамаҡ хазинаһы 1989 йылда Әүрезтамаҡ ауылынан көньяҡ-көнбайышҡа табан 1 километр алыҫлыҡта, Әүрез йылғаһының уң ярында ҡаҙыныу эштәре барышында табыла. Согдий сәнғәт мәктәбенең (туҫтаҡ, ритон) 21 көмөш объекты табылған, улар сасанид Ираны һәм Төрки ҡағанаты мәҙәниәттәре йоғонтоһонда барлыҡҡа килә. Хазинаның бер өлөшө таланған, 11 әйбер һаҡланған. Хазина материалдары Стәрлетамаҡ музейында һаҡлана. Был хазинанан юғалған әйберҙәр араһында дөйә фигуралары (башы, аяҡтары), алтын ҡомғанда дөйә һүрәтләнгән була. Әүрезтамаҡ хазинаһы Урта Азия сығышлы булған. Был хазина объекттары — Башҡортостан территорияһында урта быуат башында дөйә культы барлығы тураһында туранан-тура археологик дәлилдәр

Видеофильмдар

• Әүрезтамаҡҡа 160 йыл. 2 сентябрь 2019 йылYouTube сайтында Видео
• Әүрезтамаҡ ауылына нигеҙ һалыныуына 160 йыл тулыуҙы байрам итеү.

Билдәле шәхестәре

• Амангилде Иҫәрғәпов (1781—?) — хәрби эшмәкәр. 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм Рус армияһының сит илгә 1813—1814 йылдарҙағы походтарында ҡатнашыусы.
• Ҡотлогилде Төмин (1789—?) — хәрби эшмәкәр. 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм Рус армияһының сит илгә 1813—1814 йылдарҙағы походтарында ҡатнашыусы.

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.

Һылтанмалар

• Әүрезтамаҡ // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.  (Тикшерелеү көнө: 8 февраль 2019)
• Совет муниципальных образований Республики Башкортостан.
• Аврюзтамак (Таш-Кичуй, Токтарово) на портале «Генеалогия и Архивы»