Аҙналы (Башҡортостан)

Ауыл
Аҙналы рус. Азналкино
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башкортостан
Муниципаль район	Белорет
Ауыл советы	Әзекәй
Координаталар	53°55′36″ с. ш. 58°09′06″ в. д.
Халҡы	↘415 кеше (2010)
Милли состав	башҡорттар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Телефон коды	+7 34792
Почта индексы	453520
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 211 807 002
ОКТМО коды	80 611 407 106
ГКГН номеры	0525366
Аҙналы

Аҙналы (рус. Азналкино) — Башҡортостандың Белорет районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 415 кеше. Почта индексы — 453520, ОКАТО коды — 80211807002.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Белорет): 16 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Сермән): 4 км

Тарихынан

V рәүиз Заһит исеме менән өс ауылды асыҡлай (Заһит кеше исеме, әммә уның кемлеге аныҡ билдәле түгел). Шул уҡ ваҡытта уларҙың һәр береһе үҙенсә атала: беренсеһе Әзекәй, бында ауылға нигеҙ һалыусы Серҙебай (1767—1841) һәм Таулыбай (1761 г.) Әзекәевтар йәшәгән, икенсеһе Аҙналы тип аталған, унда тәүге төпләнеүсенең улы Мырҙағол Аҙналин (1788 й.) төпләнә. Өсөнсөһө Ҡаҙыш булараҡ билдәле була. Нигеҙ һалыусыларҙың улдарының йәше буйынса өс ауылдың барлыҡҡа килеү ваҡытын билдәләргә мөмкин — был XVIII быуаттың 30—50-се йылдары. XVIII быуат аҙағында ауылда 55 йортта 268 кеше йәшәгән. 1850 йылда 117 йортта 436 ир-ат һәм 400 ҡатын-ҡыҙ, шул иҫәптән 32 керҙәш ир-ат иҫәпләнгән. 1843 йылда 125 йорттан 717 кешенең 775 аты, 625 һыйыры, 300 һарығы һәм 122 кәзәһе булған. Шулай итеп, 1900 йылға тиклем Аҙналы, Әзекәй һәм Ҡаҙыш ауылдары Заһит исемен йөрөткән, һәм өс ауыл халҡы рәсми документтарҙа бергә теркәлгән, ауылда ҡатай ырыуы башҡорттары йәшәй .

Ауылдың боронғо исеме Мышы, сөнки яҡындағы урмандарҙа борон мышы күп булған.

Ауыл Белорет ҡалаһына ярайһы яҡын урынлашҡан, шуға күрә ауыл кешеләре заводҡа күмер алып барып һата торған булған.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	415	212	203	51,1	48,9

Милли составы

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәтенә ярашлы, күпселек милләт — башҡорттар (98 %).

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Күренекле шәхестәре

• Ғәбитов Риф Фәтих улы (5 декабрь 1952 йыл) — бейеүсе, балетмейстер, 2000—2004 йылдарҙа Фәйзи Ғәскәров исемендәге халыҡ бейеүҙәре ансамбленең художество етәксеһе. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (1994), Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1995).
• Ғәбитов Фәрит Фатих улы (20 апрель 1937 йыл — 12 ноябрь 2020 йыл) — дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре. 2014-2020 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Кинематографсылар союзы рәйесе. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, Рәсәйҙең почётлы кинематографсыһы. Салауат Юлаев ордены кавалеры.
• Низаметдинов Ҡаҙыхан Низаметдин улы, башҡорт армияһы офицеры, полк командиры, башҡорт милли хәрәкәтендә ҡатнашыусы. Сәйәси золом ҡорбаны
• Фәйзуллин Нәзиф Солтан улы (14 ғинуар 1960 йыл) — инженер-механик, хужалыҡ һәм йәмәғәт эшмәкәре. 2004 йылдан «Белорет май-сыр һәм консерва комбинаты» яуаплылығы сикләнгән йәмғиәт директоры. Белорет район Советы депутаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған аҙыҡ-түлек индустрияһы хеҙмәткәре.
• Әхмәтшин Рафиҡ — тележурналист
• Әхмәтшин Илнур — йырсы, композитор, Салауат Юлаев ордены кавалеры.

Урамдары

• Аҡтүбә урамы (рус. улица Актюба)
• Арыҫлан Мөбәрәков урамы (рус. улица Арслана Мубарякова)
• Аҡ тау урамы (рус. Белогорная улица)
• Ғәбитов урамы (рус. улица Габитова)
• Зәки Вәлиди урамы (рус. улица Заки Валиди)
• Ҡаран урамы (рус. улица Каран)
• М.Ғафури урамы (рус. улица М.Гафури)
• Йәштәр урамы (рус. Молодёжная улица)
• Муса Мортазин урамы (рус. улица Мусы Муртазина)
• Еңеү урамы (рус. улица Победы)
• Баҫыу урамы (рус. Полевая улица)
• Рәми Ғәрипов урамы (рус. улица Рами Гарипова)
• С.Юлаев урамы (рус. улица С.Юлаева)
• Юлай Аҙналин урамы (рус. улица Юлая Азналина).

Видеояҙмаларҙа

• YouTube сайтында Видео Белорецкий р-он. д. Кадыш и с. Азналкино. Башкортостан
• YouTube сайтында Видео Новая мечеть в Азналкино
• YouTube сайтында Видео «Сорок стрел» Возле с Азналкино пройдет турнир по стрельбе из лука
• YouTube сайтында Видео В Азналкино прошли зимние соревнования по конному спорту и стрельбе из лука

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978–5–295–04683–4 (рус.)

Һылтанмалар

• Әсфәндиәров Ә. З. Аҙналы (Башҡортостан) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.