Ҡадир (исем)
| Ҡадир | |
| Kādir Kadir | |
| Әҫәрҙең теле | Нидерланд теле һәм Төрөк теле |
|---|---|
| Яҙыу | Латин алфавиты |
| Soundex | K360 |
| Кёльнская фонетика | 427 |
| Caverphone | KT1111 |
| Фамилия с идентичным написанием | Kadir[d] |
| Подтверждено в | самые популярные имена, даваемые детям в Нидерландах, 2010[d] |
 Ҡадир Викимилектә | |
Ҡадир — башҡорт ир-ат исеме. Шулай уҡ башҡа төрки халыҡтарҙа ла киң таралған.
Этимологияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡадир исеме ғәрәп теленән ҡөҙрәтле, көслө, һәләтле, ә башҡорт теленән ҡаты, уҫал, яһил тигәнде аңлата[1].
Билдәле кешеләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Ҡадир Даян (тулы исеме Ҡадир Хәким улы Даянов) (14 февраль 1910 йыл — 19 октябрь 1975 йыл) — башҡорт шағиры, яҙыусы һәм драматург. 1938 йылдан СССР Яҙыусылар союзы, 1947 йылдан — КПСС ағзаһы. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Ҡыҙыл Йондоҙ (1945), ике «Почёт Билдәһе» (1945, 1955) ордендары кавалеры, Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1969).
- Әлибаев Ҡадир Әхмәткирәй улы (17 июнь 1940 йыл — 4 декабрь 2003 йыл) — башҡорт шағиры.
- Ҡадир Ғәли, Ҡадир-Ғәлибәк Жалайырлы (XVI быуат уртаһы — XVII быуат башы)[2], Себер һәм Ҡасим ханлыҡтарында батша шағиры, яҙыусы. Сығышы менән Жалайыр ҡәбиләһенән[2] (Qadırğalï Jalayir / Жалайыр Қадырғали, ҡушаматы Ҡарачи) — ҡаҙаҡ йылъяҙмасыһы, XVI—XVII быуаттарҙа йәшәгән сәйәси эшмәкәр.
- Тимерғазин Ҡадир Рәхим улы (5 февраль 1913 йыл — 4 апрель 1963 йыл) — ғалим-нефтсе-геолог. Башҡорттарҙан тәүге геология-минералогия фәндәре докторы, БАССР-ҙың йәмәғәт һәм дәүләт эшмәкәре. Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумы рәйесе.
- Камал Ҡадир (ингл.Kamal S. Quadir) — Американыңһәм Бангладештың сериялы эшҡыуары, менеджеры һәм рәссамы; CellBazaar[3] (электрон сауҙа майҙансығы; 2010 йылда Telenor'ға алына; хәҙер ekhanei.com[4]) һәм bKash Limited (мобиль банкинг) компанияларын нигеҙләүселәрҙең береһе һәм уларҙың етәксеһе[5][6][7][8][9].
- Бәкеров Ҡадир Һаҙый улы (9 ғинуар 1905 йыл — 3 октябрь 1970 йыл) — режиссёр, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған сəнғəт эшмəкəре (1935). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1965), Ҡыҙыл Йондоҙ (1944) ордендары кавалеры.
- Иҡбал Ҡадир (бенг. ইকবাল জেড. কাদীর, ингл. Iqbal Z. Quadir;; 13 август 1958, Нараил (ингл), Джессор, Бангладеш) — Американың һәм Бангладештың сериялы[8] эшҡыуары, менеджеры һәм инвесторы; Бангладештағы Grameenphone[en] (тәүҙә Gonofone) тигән иң эре мобиль операторҙы нигеҙләүселәрҙең береһе һәм уның беренсе етәксеһе; финанс яғынан уңышлы социаль эшҡыуарлыҡ өлкәһендәге башҡа инициативаларҙы тормошҡа ашырыуҙа ҡатнаша һәм етәксе була; bKash Limited’тың директорҙар советы ағзаһы; Массачусетс технология институты эргәһендәге Legatum[en] үҫеш һәм эшҡыуарлыҡ үҙәген нигеҙләүсе һәм уның директоры (ингл. Center for Development and Entrepreneurship); MIT Press тарафынан нәшер ителгән Innovations: Technology, Governance, Globalization журналын асыусыларҙың һәм уның мөхәррирҙәренең береһе; Джон Ф. Кеннеди исемендәге Гарвард дәүләт идараһы институтының элекке лекторы[10][11][12][13].
- Шәйхисламов Ҡадир Абрарович (18 ноябрь 1928 йыл) — Ҡарабаш еҙ-мәғдән комбинатының «Үҙәк» шахтаһының ҡаҙып үтеүселәр бригадиры, Социалистик Хеҙмәт Геройы (1961).
- Мәғәфүров Ҡадир Барый улы (6.04.1949), ғалим-биолог, иҡтисадсы, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Ауыл хужалығы фәндәре докторы (1998), профессор (2007). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2004)[14].
- Догулу Ҡадир — төрөк актёры һәм моделе.
- Инаныр Ҡадир — төрөк киноактёры һәм режиссёры.
Ауылдар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Ҡәҙер (Ҡадир) (рус. Казырова) — Рәсәй Федерацияһы Силәбе өлкәһенең Арғаяш районындағы ауыл.
Шулай уҡ ҡарағыҙ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Әл-Ҡадир — Аллаһы Тәғәләнең 99 исемдәренең береһе.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Таңһылыу Күсимова. Исемдәр донъяһында. Башҡорт исемдәре һүҙлеге, башҡорт һәм рус телдәрендә. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1991. — 192 бит. 2018 йыл 16 май архивланған.
- ↑ 2,0 2,1 ҠАДИР ҒӘЛИ, Ҡадир Ғәлибәк Жалайырлы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- ↑ Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;wsj.com.122081673203508037төшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;dhakatribune.com.ekhaneiтөшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;cgap.org.briefтөшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;live.worldbank.org.kamalтөшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;weforum.org.kamalтөшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ 8,0 8,1 Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;impatientoptimists.org.poorтөшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;schwabfound.org.kamalтөшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;economist.com.5571572төшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;hbr.org.807099төшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;ksg.harvard.edu.iqbalтөшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тамғаһы дөрөҫ түгел;munozтөшөрмәләре өсөн текст юҡ - ↑ Башҡорт энциклопедияһы — Мәғәфүров Ҡадир Барый улы 2016 йыл 21 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 3 апрель 2019)
Сығанаҡтар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Башҡорт исемдәре / Таңһылыу Күсимова, Cветлана Бикҡолова. — Өфө: Китап, 2005. – 224 бит.
- Күсимова Таңһылыу. Исемдәр донъяһында. Башҡорт исемдәре һүҙлеге, башҡорт һәм рус телдәрендә. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1991. — 192 бит.
- Сулейманова Р. А. Башкирско-русский словарь-справочник личных имен и фамилий. — Уфа, 2013. — 364 с. ISBN 978-5-91608-111-4.
- Тупеев С. Х. Башкирский именник. Справочник личных имен с написанием вариантов на русском и башкирском языках. — Уфа, 2004.
- Хисамитдинова Ф.Ғ., Султанова Р. И. Русско-башкирский словарь — справочник личных имен, отчеств, фамилий. — Уфа, 2004.
- Хисамитдинова Ф.Ғ., Төпәев С. Х. Төрки сығанаҡлы һәм төрки элементлы башҡорт исемдәре. — Өфө, 2006.
- Яңы сығанаҡ өҫтәү өсөн «Ҡалып:Исемдәр донъяһында» сәхифәһен үҙгәртегеҙ
|
Аҙаштар тураһында мәҡәләләр исемлеге. Әгәр ҙә һеҙ бында Википедияның башҡа мәҡәләһенән яңылыш килеп сыҡһағыҙ, ул һылтанманы дөрөҫләргә кәрәк. Шулай уҡ булған мәҡәләләрҙең тулы исемлеген ҡарағыҙ. |