Рәсәй Федерацияһында телдәр таралышы

2002 йылғы Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса, Рәсәй халҡы 150-нән ашыу телдә һөйләшә.

Был телдәрҙең күпселеген 10 меңдән кәмерәк кеше һөйләшә, уларҙың күбеһе тиҙҙән бөтөнләй юҡҡа сығасаҡ.

Телдәр исемлеге (2002-2010)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Тотош сорттарға бүлеү исемлеге 2002 һәм 2010 йылдарҙағы Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу материалдары буйынса төҙөлгән. Һәр тел өсөн халыҡ иҫәбен алыу ваҡытында был телде белеүен күрһәткән кешеләрҙең һаны, шулай уҡ халыҡ иҫәбен алыуҙар араһындағы 2002-2010 йылдарҙағы абсолют һәм процент үҫеше/кәмеүе күрһәтелгән.

Әлбиттә, 8 йәштә һорау алыусыларҙың тел белеме үҙгәрергә мөмкин. Мәҫәлән, ҡайһы бер телдәрҙең юҡҡа сығыуы ихтимал. Йәки, ике халыҡ иҫәбен алыуҙа ла ҡатнашҡан осраҡта, шәхестең бер йәки бер нисә телдә белемле булыуы өҫтәлеүе мөмкин (мәҫәлән, өйҙә, балалар баҡсаһында, мәктәптә, түңәрәктәрҙә, колледждарҙа, юғары уҡыу йорттарында, курстарҙа һ.б. өйрәнеп). Шулай уҡ яңы телдәрҙең эшләнеү, барлыҡҡа килеү йәки файҙа булыу ихтималлығы ла бар.

Кеше үҙенең телде ни тиклем яҡшы белеүен мәктәп имтихандарында йәки халыҡ-ара имтихандарҙа һынап ҡарай ала. Ҡайһы бер телдәр өсөн билдәле белеү кимәле эшләнгән, мәҫәлән, инглиз теле өсөн: Beginner (башланғыс), Intermediate (уртаса), Advanced (алдынғы) һәм Native Speaker (телдә һөйләшеүсе), шулай уҡ япон теле, ҡытай теле өсөн дә шундай уҡ белеү кимәле бар. Русия телдәренең ҡайһы берҙәре яҙмалы тел булып тора, ә ҡайһы берҙәре яҙылмаһыҙ тел булып тора. Шул уҡ ваҡытта тел яҙыуы булмаған булһа ла, башҡа телдәрҙә лә сағылыш табырға мөмкин, йәки, электрон ҡоролмалар ярҙамында һөйләшкәндә өндәрҙе тапшырыу йәки хәтерҙә һаҡлау өсөн ҡулланылған цифрлы кодификация системалары яҙма тип тә ҡаралырға мөмкин. Әлбиттә, ҡайһы берҙә (бигерәк тә әлегә булмаған осраҡта) ишаралар системаһын яҙыу сифатында күрһәтеү йәки тел булараҡ теркәгәндә лә ниндәйҙер кимәлдә ҡулланыу мөмкинлеге барҙыр, моғайын. Шулай уҡ байраҡтар менән күрһәтелгән йәки ракетница һ. б. менән бирелгән (халыҡ-ара йәки локаль ҡулланылған) сигналдарҙы ҡулланған осраҡта яҙма юрама булараҡ иҫәпләү бер ни тиклем мөмкин. Шулай уҡ русия телдәре араһында пиктографик яҙма телдәре барлығын, тамғалар, орнаменттар системаһы булған телдәре барлығын да иҫтә тоторға кәрәктер, моғайын. Рәсәй телдәренең ҡайһы берҙәре телдәр ғаиләһен тәшкил иткән телдәргә ҡарай, ә ҡайһы берҙәре үҙе бер тел ғаиләһенә тиң булған изолят телдәр булып тора.

Донъяла технология үҫеше менән электрон, һ.б. ҡоролмаларҙа интерфейс, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, һәр ваҡыт ҡулланыусыларҙың һөйләшкән телдәренә яраҡлаштырылмауы ла мөмкин, был шул иҫәптән рус, татар һәм башҡа ҡайһы бер киң таралған Рәсәй телдәре өсөн дә проблема булырға мөмкин. Шулай уҡ программала текст йыйыу ваҡытында әҙер шрифттар йыйылмаһы тар булыуы мөмкин. Шулай уҡ стандарт булмаған пиктографик һ.б. яҙмалар өсөн был күберәк ваҡыт талап иткән мәсьәлә булыуы ихтимал. Был ҡайһы берҙә ҡулланыусыларҙы йә икенсе телгә күсергә, йә фонетикаһы оҡшаш булһа, һөйләшеүҙә икенсе шрифтҡа күсергә, йә ҡайһы берҙә рөхсәт ителгән осраҡта, программаның сығанаҡ кодын асып, һ.б. башҡа телдең аңлашылмаған һүҙҙәренә үҙ теленең һүҙҙәрен ҡуйырға тырышырға этәрә, әммә ул ҡайһы бер сәбәптәр арҡаһында уңышһыҙ ҙа булыуы мөмкин. Йәиһә, башҡа ысулдар (үҙ ҡулдарың менән эшләп ҡарау, һ.б.) да булырға мөмкин.

Әгәр ҙә гипотетик күп яңы әйберҙәр, күренештәр барлыҡҡа килеүҙең һиҙелерлек артыуын һәм рус телдәрендә уларға эквивалент табылмауын ҡараһаҡ, уларҙы башҡа телдәге һүҙҙәр менән алмаштырып һүҙлек составы һиҙелерлек үҙгәргән, был грамматикаһы шул уҡ, әммә һүҙлек составы һиҙелерлек үҙгәргән тел булып яңы тел булараҡ теркәлеү мөмкинлеген дә уйларға кәрәктер, моғайын. Шулай ҙа, улар башҡа климат, урын, кеше өсөн эшләнгән әйберҙәр булғанлыҡтан, шулай уҡ кәрәкһеҙ һәм актуаль булмағандыр.

Шуныһын да әйтеп үтергә кәрәк, Рәсәй телдәре араһында Еуропа Берлегендә булған тамғалы тел теркәлмәгән, шулай ҙа Рәсәй телдәре араһында тональ телдәре, һыҙғыртҡыс өндәр, аңҡау өндәр һәм эмфатик өндәр булған телдәр бар.

Телдәрҙе белгән кешеләр һаны буйынса телдәр исемлеге (2002)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Исемлек 2002 йылғы Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу материалдары буйынса төҙөлгән. Һәр тел өсөн халыҡ иҫәбен алыуҙа ошо телде белеүен күрһәткән кешеләрҙең һаны күрһәтелгән. Телде белеү дәрәжәһе, уға ҡарата мөнәсәбәт (был тел туған телме, йәки өҫтәмә өйрәнелгәнме, йәки кеше уны үҙенең "этник" теле тип һанаймы) асылмай.

№	Исеме	Был телде белеүселәр һаны, 2002^[1]	Тел белемен күрһәткәндәр араһындағы өлөшө, %	Барлы- ғыннан өлөшө, %	Был телде белеүселәр һаны 2010^[2]	Тел белеү мәғлүмә- тте күрһәт- кәндәр өлөшө, %	Барлы- ғыннан өлөшө, %	2002-10 үҫеше/кәмеүе, %	2002-10 үҫеше/кәмеүе, кеше
0	барлығы	145166731		100,00	142856536		100,00	−1,59	−2310195
0	телдәрҙе белеүен күрһәтмәгәндәр	143746187	100,00	99,02	138312535	100,00	96,82	−3,78	−5433652
1	рус теле	142573285	99,18	98,21	137494893	99,41	96,25	−3,56	−5078392
2	инглиз теле	6955315	4,84	4,79	7574303	5,48	5,30	8,90	618988
3	татар теле	5347706	3,72	3,68	4280718	3,10	3,00	−19,95	−1066988
4	алман теле	2895147	2,01	1,99	2069949	1,50	1,45	−28,50	−825198
5	чечен теле	1331844	0,93	0,92	1354705	0,98	0,95	1,72	22861
6	башҡорт теле	1379727	0,96	0,95	1152404	0,83	0,81	−16,48	−227323
7	украин теле	1815210	1,26	1,25	1129838	0,82	0,79	−37,76	−685372
8	чуваш теле	1325382	0,92	0,91	1042989	0,75	0,73	−21,31	−282393
9	авар теле	784840	0,55	0,54	715297	0,52	0,50	−8,86	−69543
10	әрмән теле	904892	0,63	0,62	660935	0,48	0,46	−26,96	−243957
11	француз теле	705217	0,49	0,49	616394	0,45	0,43	−12,60	−88823
12	ҡабарҙа-черкес теле	587547	0,41	0,41	515672	0,37	0,36	−12,23	−71875
13	даргин теле	503523	0,35	0,35	485705	0,35	0,34	−3,54	−17818
14	әзербайжан теле	669757	0,47	0,46	473044	0,34	0,33	−29,37	−196713
15	осетин теле	493610	0,34	0,34	451431	0,33	0,32	−8,55	−42179
16	якут теле	456288	0,32	0,31	450140	0,33	0,32	−1,35	−6148
17	ҡумыҡ теле	458121	0,32	0,32	426212	0,31	0,30	−6,97	−31909
18	лезгин теле	397310	0,28	0,27	402173	0,29	0,28	1,22	4863
19	ҡаҙаҡ теле	563749	0,39	0,39	401455	0,29	0,28	−28,79	−162294
20	мордва теле^[3]	614260	0,43	0,42	392941	0,28	0,28	−36,03	−221319
21	мари теле^[4]	451033	0,31	0,31	365127	0,26	0,26	−19,05	−85906
22	удмурт теле	463837	0,32	0,32	324338	0,23	0,23	−30,08	−139499
23	ингуш теле	405343	0,28	0,28	305868	0,22	0,21	−24,54	−99475
24	ҡарасай-балҡар теле	302748	0,21	0,21	305364	0,22	0,21	0,86	2616
25	үзбәк теле	238831	0,17	0,17	273451	0,20	0,19	14,50	34620
26	тыва теле	242754	0,17	0,17	253673	0,18	0,18	4,50	10919
27	бүрәт теле	368807	0,26	0,25	218557	0,16	0,15	−40,74	−150250
28	беларус теле	316890	0,22	0,22	173980	0,13	0,12	−45,10	−142910
29	грузин теле	286285	0,20	0,20	170659	0,12	0,12	−40,39	−115626
30	коми теле	217316	0,15	0,15	156099	0,11	0,11	−28,17	−61217
31	испан теле	111900	0,08	0,08	152147	0,11	0,11	35,97	40247
32	төрөк теле	161319	0,11	0,11	146363	0,11	0,10	−9,27	−14956
33	лаҡ теле	153373	0,11	0,11	145895	0,11	0,10	−4,88	−7478
34	тажик теле	131530	0,09	0,09	141938	0,10	0,10	7,91	10408
35	сиған теле	166514	0,12	0,12	128197	0,09	0,09	−23,01	−38317
36	табасаран теле	128391	0,09	0,09	126136	0,09	0,09	−1,76	−2255
37	рус ым-ишара теле		0,00	0,00	120528	0,09	0,08		120528
38	адыгэ теле	129419	0,09	0,09	117489	0,09	0,08	−9,22	−11930
39	молдав теле	147035	0,10	0,10	96061	0,07	0,07	−34,67	−50974
40	нугай теле	90020	0,06	0,06	87119	0,06	0,06	−3,22	−2901
41	итальян теле	54172	0,04	0,04	83202	0,06	0,06	53,59	29030
42	калмык теле	153602	0,11	0,11	80546	0,06	0,06	−47,56	−73056
43	ҡырғыҙ теле	46319	0,03	0,03	80306	0,06	0,06	73,38	33987
44	ҡытай теле	59235	0,04	0,04	70722	0,05	0,05	19,39	11487
45	поляк теле	94038	0,07	0,07	67446	0,05	0,05	−28,28	−26592
46	коми-пермь теле	94328	0,07	0,07	63106	0,05	0,04	−33,10	−31222
47	алтай теле	65534	0,05	0,05	55720	0,04	0,04	−14,98	−9814
48	ғәрәп теле	50140	0,04	0,04	46750	0,03	0,03	−6,76	−3390
49	хакас теле	52217	0,04	0,04	42604	0,03	0,03	−18,41	−9613
50	грек теле	56473	0,04	0,04	42518	0,03	0,03	−24,71	−13955
51	корей теле	60088	0,04	0,04	42384	0,03	0,03	−29,46	−17704
52	латин теле		0,00	0,00	40200	0,03	0,03		40200
53	фин теле	51891	0,04	0,04	38873	0,03	0,03	−25,09	−13018
54	абазин теле	38247	0,03	0,03	37831	0,03	0,03	−1,09	−416
55	эрзә теле^[3]		0,00	0,00	36726	0,03	0,03		36726
56	көрд теле	36609	0,03	0,03	34699	0,03	0,02	−5,22	−1910
57	япон теле	24787	0,02	0,02	33855	0,02	0,02	36,58	9068
58	литва теле	49020	0,03	0,03	31295	0,02	0,02	−36,16	−17725
59	төркмән теле	38533	0,03	0,03	30767	0,02	0,02	−20,15	−7766
60	рутул теле	29383	0,02	0,02	30360	0,02	0,02	3,33	977
61	агул теле	29399	0,02	0,02	29287	0,02	0,02	−0,38	−112
62	карел теле	52880	0,04	0,04	25605	0,02	0,02	−51,58	−27275
63	таулы мари теле^[4]	36822	0,03	0,03	23062	0,02	0,02	−37,37	−13760
64	болгар теле	30894	0,02	0,02	22906	0,02	0,02	−25,86	−7988
65	латыш теле	34759	0,02	0,02	22079	0,02	0,02	−36,48	−12680
66	ненец теле	31311	0,02	0,02	21926	0,02	0,02	−29,97	−9385
67	румын теле	22663	0,02	0,02	21201	0,02	0,02	−6,45	−1462
68	иврит^[5]	30019	0,02	0,02	18822	0,01	0,01	−37,30	−11197
69	эстон теле	26645	0,02	0,02	15583	0,01	0,01	−41,52	−11062
70	чех теле	13242	0,01	0,01	13074	0,01	0,01	−1,27	−168
71	фарсы теле	9568	0,01	0,01	13073	0,01	0,01	36,63	3505
72	цез теле	15356	0,01	0,01	12467	0,01	0,01	−18,81	−2889
73	португал теле	9531	0,01	0,01	11207	0,01	0,01	17,58	1676
74	сербохорват теле	9674	0,01	0,01	11043	0,01	0,01	14,15	1369
75	цахур теле	9771	0,01	0,01	10596	0,01	0,01	8,44	825
76	дағстан теле		0,00	0,00	10228	0,01	0,01		10228
77	вьетнам теле	26197	0,02	0,02	10148	0,01	0,01	−61,26	−16049
78	хант теле	13568	0,01	0,01	9584	0,01	0,01	−29,36	−3984
79	монгол теле	11498	0,01	0,01	8829	0,01	0,01	−23,21	−2669
80	швед теле	7113	0,01	0,01	7395	0,01	0,01	3,96	282
81	маҗар теле	9712	0,01	0,01	6888	0,01	0,01	−29,08	−2824
82	абхаз теле	9447	0,01	0,01	6786	0,01	0,01	−28,17	−2661
83	һинд теле	5853	0,00	0,00	6331	0,01	0,00	8,17	478
84	бежтин теле	6461	0,00	0,00	6072	0,00	0,00	−6,02	−389
85	гагауз теле	7597	0,01	0,01	5917	0,00	0,00	−22,11	−1680
86	йәһүд теле^[5]		0,00	0,00	5820	0,00	0,00		5820
87	анди теле	23729	0,02	0,02	5800	0,00	0,00	−75,56	−17929
88	эвен теле	7168	0,01	0,01	5656	0,00	0,00	−21,09	−1512
89	чукот теле	7742	0,01	0,01	5095	0,00	0,00	−34,19	−2647
90	норвег теле		0,00	0,00	4928	0,00	0,00		4928
91	эвенк теле	7584	0,01	0,01	4802	0,00	0,00	−36,68	−2782
92	пушту	8580	0,01	0,01	4649	0,00	0,00	−45,82	−3931
93	ассирий теле	7762	0,01	0,01	4466	0,00	0,00	−42,46	−3296
94	вепс теле	5753	0,00	0,00	3613	0,00	0,00	−37,20	−2140
95	талыш теле	5310	0,00	0,00	3402	0,00	0,00	−35,93	−1908
96	нидерланд теле	2599	0,00	0,00	3356	0,00	0,00	29,13	757
97	шор теле	6210	0,00	0,00	2839	0,00	0,00	−54,28	−3371
98	удин теле	2960	0,00	0,00	2266	0,00	0,00	−23,45	−694
99	тиндал теле	616	0,00	0,00	2152	0,00	0,00	249,35	1536
100	мукшы теле^[3]		0,00	0,00	2025	0,00	0,00		2025
101	төрки теле^[6]		0,00	0,00	2025	0,00	0,00		2025
102	словен теле		0,00	0,00	2023	0,00	0,00		2023
103	тат теле	3016	0,00	0,00	2012	0,00	0,00	−33,29	−1004
104	чиркәс теле		0,00	0,00	1974	0,00	0,00		1974
105	хваршин теле	1872	0,00	0,00	1737	0,00	0,00	−7,21	−135
106	идиш^[5]		0,00	0,00	1683	0,00	0,00		1683
107	коряк теле	3019	0,00	0,00	1665	0,00	0,00	−44,85	−1354
108	мегрел теле	2590	0,00	0,00	1529	0,00	0,00	−40,97	−1061
109	багвал теле	57	0,00	0,00	1447	0,00	0,00	2438,60	1390
110	словак теле	2169	0,00	0,00	1445	0,00	0,00	−33,38	−724
111	дания теле		0,00	0,00	1419	0,00	0,00		1419
112	нанай теле	3886	0,00	0,00	1347	0,00	0,00	−65,34	−2539
113	малай теле		0,00	0,00	1221	0,00	0,00		1221
114	албан теле	3220	0,00	0,00	1209	0,00	0,00	−62,45	−2011
115	алабугат татар теле	10	0,00	0,00	1144	0,00	0,00	11340,00	1134
116	долган теле	4865	0,00	0,00	1054	0,00	0,00	−78,34	−3811
117	уйғур теле	1932	0,00	0,00	1049	0,00	0,00	−45,70	−883
118	селькуп теле	1641	0,00	0,00	1023	0,00	0,00	−37,66	−618
119	гунзиб теле	1839	0,00	0,00	1012	0,00	0,00	−44,97	−827
120	эсперанто		0,00	0,00	992	0,00	0,00		992
121	телеут теле	1892	0,00	0,00	975	0,00	0,00	−48,47	−917
122	арчи теле	524	0,00	0,00	970	0,00	0,00	85,11	446
123	дари		0,00	0,00	952	0,00	0,00		952
124	манси теле	2746	0,00	0,00	938	0,00	0,00	−65,84	−1808
125	каракалпак теле	1561	0,00	0,00	867	0,00	0,00	−44,46	−694
126	суахили		0,00	0,00	739	0,00	0,00		739
127	кумандин теле	1044	0,00	0,00	738	0,00	0,00	−29,31	−306
128	таи теле		0,00	0,00	588	0,00	0,00		588
129	памир теле		0,00	0,00	559	0,00	0,00		559
130	урду		0,00	0,00	522	0,00	0,00		522
131	индонезия теле		0,00	0,00	515	0,00	0,00		515
132	тибет теле		0,00	0,00	513	0,00	0,00		513
133	эскимос теле	410	0,00	0,00	508	0,00	0,00	23,90	98
134	македон теле		0,00	0,00	507	0,00	0,00		507
135	дуңган теле	1088	0,00	0,00	502	0,00	0,00	−53,86	−586
136	чамалин теле	2355	0,00	0,00	500	0,00	0,00	−78,77	−1855
137	бәңгәл теле	696	0,00	0,00	393	0,00	0,00	−43,53	−303
138	тамил теле		0,00	0,00	388	0,00	0,00		388
139	юкагир теле	604	0,00	0,00	370	0,00	0,00	−38,74	−234
140	саам теле	787	0,00	0,00	353	0,00	0,00	−55,15	−434
141	бирман теле		0,00	0,00	338	0,00	0,00		338
142	амхар теле		0,00	0,00	311	0,00	0,00		311
143	челкан теле	539	0,00	0,00	310	0,00	0,00	−42,49	−229
144	кырымтатар теле	1069	0,00	0,00	308	0,00	0,00	−71,19	−761
145	каратин теле	6574	0,01	0,01	255	0,00	0,00	−96,12	−6319
146	кистин теле		0,00	0,00	244	0,00	0,00		244
147	исланд теле		0,00	0,00	233	0,00	0,00		233
148	тубалар теле	436	0,00	0,00	229	0,00	0,00	−47,48	−207
149	кет теле	485	0,00	0,00	213	0,00	0,00	−56,08	−272
150	ахвах теле	5793	0,00	0,00	210	0,00	0,00	−96,37	−5583
151	ирланд теле		0,00	0,00	208	0,00	0,00		208
152	ботлих теле	90	0,00	0,00	206	0,00	0,00	128,89	116
153	нивх теле	688	0,00	0,00	198	0,00	0,00	−71,22	−490
154	африкаанс		0,00	0,00	192	0,00	0,00		192
155	көнчыгыш болын мариләр теле^[4]		0,00	0,00	189	0,00	0,00		189
156	пакъстан теле^[6]		0,00	0,00	187	0,00	0,00		187
157	сингал теле		0,00	0,00	157	0,00	0,00		157
158	ульчи теле	732	0,00	0,00	154	0,00	0,00	−78,96	−578
159	бельгия теле^[6]		0,00	0,00	144	0,00	0,00		144
160	кхмер теле		0,00	0,00	141	0,00	0,00		141
161	годоберин теле	103	0,00	0,00	128	0,00	0,00	24,27	25
162	лао теле		0,00	0,00	125	0,00	0,00		125
163	нганасан теле	505	0,00	0,00	125	0,00	0,00	−75,25	−380
164	ижора теле	362	0,00	0,00	123	0,00	0,00	−66,02	−239
165	тагал теле		0,00	0,00	123	0,00	0,00		123
166	непали		0,00	0,00	122	0,00	0,00		122
167	русин теле		0,00	0,00	121	0,00	0,00		121
168	ангола теле^[6]		0,00	0,00	104	0,00	0,00		104
169	удэгей теле	227	0,00	0,00	103	0,00	0,00	−54,63	−124
170	тофалар теле	378	0,00	0,00	93	0,00	0,00	−75,40	−285
171	нигерия теле^[6]		0,00	0,00	89	0,00	0,00		89
172	ительмен теле	385	0,00	0,00	82	0,00	0,00	−78,70	−303
173	негидал теле	147	0,00	0,00	74	0,00	0,00	−49,66	−73
174	сван теле	153	0,00	0,00	71	0,00	0,00	−53,59	−82
175	креол теле^[7]		0,00	0,00	71	0,00	0,00		71
176	вод теле	774	0,00	0,00	68	0,00	0,00	−91,21	−706
177	бербер теле		0,00	0,00	63	0,00	0,00		63
178	панджаби		0,00	0,00	50	0,00	0,00		50
179	уйльта	64	0,00	0,00	47	0,00	0,00	−26,56	−17
180	алеут теле	175	0,00	0,00	45	0,00	0,00	−74,29	−130
181	сомали теле		0,00	0,00	44	0,00	0,00		44
182	чулым теле	270	0,00	0,00	44	0,00	0,00	−83,70	−226
183	энец теле	119	0,00	0,00	43	0,00	0,00	−63,87	−76
184	бемба		0,00	0,00	42	0,00	0,00		42
185	лингала		0,00	0,00	38	0,00	0,00		38
186	айн теле		0,00	0,00	35	0,00	0,00		35
187	мальдив теле		0,00	0,00	34	0,00	0,00		34
188	ҡарағаш теле	55	0,00	0,00	34	0,00	0,00	−38,18	−21
189	шугнан теле	52	0,00	0,00	34	0,00	0,00	−34,62	−18
190	юрт нуғай теле	22	0,00	0,00	31	0,00	0,00	40,91	9
191	хауса		0,00	0,00	29	0,00	0,00		29
192	ланка теле^[6]		0,00	0,00	27	0,00	0,00		27
193	белудж теле	345	0,00	0,00	26	0,00	0,00	−92,46	−319
194	малагаси теле		0,00	0,00	26	0,00	0,00		26
195	алютор теле	40	0,00	0,00	25	0,00	0,00	−37,50	−15
196	зулу		0,00	0,00	25	0,00	0,00		25
197	лаз теле	62	0,00	0,00	25	0,00	0,00	−59,68	−37
198	йоруба		0,00	0,00	24	0,00	0,00		24
199	бамана		0,00	0,00	18	0,00	0,00		18
200	велс теле		0,00	0,00	16	0,00	0,00		16
201	кашмири		0,00	0,00	15	0,00	0,00		15
202	фанг		0,00	0,00	15	0,00	0,00		15
203	конго теле^[6] (кара)		0,00	0,00	14	0,00	0,00		14
204	ньянджа		0,00	0,00	14	0,00	0,00		14
205	гавайи теле		0,00	0,00	12	0,00	0,00		12
206	харари		0,00	0,00	12	0,00	0,00		12
207	маньчжур теле		0,00	0,00	11	0,00	0,00		11
208	руанда теле				11	0,00	0,00		11
209	керек теле	15	0,00	0,00	10	0,00	0,00	−33,33	−5
210	баск теле		0,00	0,00	9	0,00	0,00		9
211	идо		0,00	0,00	9	0,00	0,00		9
212	тигринья		0,00	0,00	9	0,00	0,00		9
213	фон		0,00	0,00	9	0,00	0,00		9
214	эве		0,00	0,00	9	0,00	0,00		9
215	вахи теле		0,00	0,00	8	0,00	0,00		8
216	кантон теле (юэ)		0,00	0,00	8	0,00	0,00		8
217	крыз теле		0,00	0,00	8	0,00	0,00		8
218	люксембург теле		0,00	0,00	8	0,00	0,00		8
219	ороч теле	257	0,00	0,00	8	0,00	0,00	−96,89	−249
220	бретон теле		0,00	0,00	7	0,00	0,00		7
221	синдхи		0,00	0,00	7	0,00	0,00		7
222	язгулами теле		0,00	0,00	7	0,00	0,00		7
223	тонга теле		0,00	0,00	6	0,00	0,00		6
224	ассам теле		0,00	0,00	5	0,00	0,00		5
225	банту		0,00	0,00	5	0,00	0,00		5
226	волоф		0,00	0,00	5	0,00	0,00		5
227	гинух теле	548	0,00	0,00	5	0,00	0,00	−99,09	−543
228	даур теле		0,00	0,00	5	0,00	0,00		5
229	кикуйю		0,00	0,00	5	0,00	0,00		5
230	нама		0,00	0,00	5	0,00	0,00		5
231	ретороман теле		0,00	0,00	5	0,00	0,00		5
232	самоа теле		0,00	0,00	5	0,00	0,00		5
233	сиреник теле^[8]		0,00	0,00	5	0,00	0,00		5
234	фиджи теле		0,00	0,00	5	0,00	0,00		5
235	баланте теле		0,00	0,00	4	0,00	0,00		4
236	бали теле		0,00	0,00	4	0,00	0,00		4
237	бенин теле^[6]		0,00	0,00	4	0,00	0,00		4
238	гаити теле		0,00	0,00	4	0,00	0,00		4
239	гуарани		0,00	0,00	4	0,00	0,00		4
240	кечуа		0,00	0,00	4	0,00	0,00		4
241	оромо		0,00	0,00	4	0,00	0,00		4
242	сетсвана		0,00	0,00	4	0,00	0,00		4
243	юит теле		0,00	0,00	4	0,00	0,00		4
244	чви теле		0,00	0,00	3	0,00	0,00		3
245	караим теле	88	0,00	0,00	3	0,00	0,00	−96,59	−85
246	малинке теле		0,00	0,00	3	0,00	0,00		3
247	маори теле		0,00	0,00	3	0,00	0,00		3
248	масаи теле		0,00	0,00	3	0,00	0,00		3
249	санго		0,00	0,00	3	0,00	0,00		3
250	фриз теле		0,00	0,00	3	0,00	0,00		3
251	фула теле		0,00	0,00	3	0,00	0,00		3
252	шона теле		0,00	0,00	3	0,00	0,00		3
253	бартанг теле		0,00	0,00	2	0,00	0,00		2
254	диула теле		0,00	0,00	2	0,00	0,00		2
255	кырымчак теле	29	0,00	0,00	2	0,00	0,00	−93,10	−27
256	монегаск теле		0,00	0,00	2	0,00	0,00		2
257	нубия теле		0,00	0,00	2	0,00	0,00		2
258	рушан теле	441	0,00	0,00	2	0,00	0,00	−99,55	−439
259	сара теле		0,00	0,00	2	0,00	0,00		2
260	бакве теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
261	бауле теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
262	бихар теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
263	ваи теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
264	ниас теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
265	нуристани		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
266	сесото		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
267	сималур теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
268	суринам теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
269	темне теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
270	тигре теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
271	хири-моту		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
272	эдо теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
273	юг теле	131	0,00	0,00	1	0,00	0,00	−99,24	−130
274	ягноб теле		0,00	0,00	1	0,00	0,00		1
275	бараба диалекты	8	0,00	0,00	0	0,00	0,00	−100,00	−8
үрҙә күрһәтелмәгән башҡа телдәр	107715	0,08	0,07	17168	0,01	0,01	−84,06	−90547
Тел белеме тураһында мәғлүмәт бирмәгәндәр (мәғлүмәттәре административ сығанаҡтарҙан алынғандарҙы ла индереп)	1420544	0,98	4544001	3,18	219,88	3123457

Миллиондан ашыу кеше һөйләшкән тел[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

урыҫ теле — 142 573 285
инглиз теле (сит ил) — 6 955 315
татар теле — 5 347 706
немец теле (сит ил, туған) — 2 895 147
украин теле — 1 815 210
башҡорт теле — 1 379 727
чечен теле — 1 331 844
сыуаш теле — 1 325 382

100 меңдән алып миллионға тиклем телдә һөйләшеүселәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

әрмән теле — 904 892
авар теле — 784 840
француз теле (сит ил) — 705 217
әзербайжан теле — 669 757
мордва телдәре: моҡшан, эрзя теле — 614 260
ҡабарҙы-черкес теле — 587 547
ҡаҙаҡ теле — 563 749
даргин теле — 503 523
осетин теле — 493 610
удмурт теле — 463 837
ҡумыҡ теле — 458 121
яҡут теле — 456 288
мари теле — 451 033
ингуш теле — 405 343
лезгин теле — 397 310
бүрәт теле — 368 807
белорус теле — 316 890
ҡарасәй-балҡар теле — 302 748
грузин теле — 286 285
тыва теле — 242 754
үзбәк теле — 238 831
коми теле — 217 316
сиған теле — 166 514
төрөк теле — 161 319
ҡалмыҡ теле — 153 602
лаҡ теле — 153 373
молдаван теле — 147 035
тажик теле — 131 530
адыгей теле — 129 419
табасаран теле — 128 391
испан теле (сит ил) — 111 900

10 меңдән 100 меңгә тиклем тел белеүселәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Шулай уҡ ҡара[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Рәсәй телдәре исемлеге
Рәсәй дәүләт телдәре исемлеге
Рәсәй телдәрендә белем алыу
Дөйөм белем биреүҙең дәүләт стандартының милли-төбәк компоненты
Рәсәй Федерацияһында ике теллелек

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ «Итоги Всероссийской переписи населения 2002.», <http://www.perepis2002.ru/ct/doc/TOM_04_04.xls>. Проверено 7 август 2015.
↑ «Итоги Всероссийской переписи населения 2010.», <http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab6.xls>. Проверено 7 август 2015.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу буйынса — [[|мордва]], муҡшы-мордва һәм эрзә-мордва телдәрен индереп, 2010 йылғы халыҡ иҫәбен алыу буйынса — телдәрҙе белеүгә яуаптың өс категорияһы буйынса айырым.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу буйынса — үҙендә мари һәм болон-көнсығыш мари телдәрен индереп, 2010 йылғы халыҡ иҫәбен алыу буйынса — ике тел белеменә яуап категорияһы буйынса айырым. 2002 һәм 2010 йылғы ике халыҡ иҫәбен алыу буйынса таулы мари теле айырым
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 По переписи 2002 года — обобщённо еврейские языки, включая собственно иврит и идиш, по переписи 2010 года — отдельно по трём категориям ответа на владение языками (иврит, идиш и обобщённое еврейский язык).
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 ^6,6 ^6,7 Обобщённая категория языков
↑ В том числе: криольским, креоль, криолу и собственно креольским.
↑ По переписи 2002 года — включая собственно эскимосский (инуитский), сиреникский, юитский языки, по переписи 2010 года — отдельно по трём категориям ответа на владение языками (эскимосский (инуитский), сиреникский и юитский).

Сығанаҡтары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

[1] «Итоги Всероссийской переписи населения 2002.», <http://www.perepis2002.ru/ct/doc/TOM_04_04.xls>. Проверено 7 август 2015.

[2] «Итоги Всероссийской переписи населения 2010.», <http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab6.xls>. Проверено 7 август 2015.

[мордва-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу буйынса — [[|мордва]], муҡшы-мордва һәм эрзә-мордва телдәрен индереп, 2010 йылғы халыҡ иҫәбен алыу буйынса — телдәрҙе белеүгә яуаптың өс категорияһы буйынса айырым.

[мари-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу буйынса — үҙендә мари һәм болон-көнсығыш мари телдәрен индереп, 2010 йылғы халыҡ иҫәбен алыу буйынса — ике тел белеменә яуап категорияһы буйынса айырым. 2002 һәм 2010 йылғы ике халыҡ иҫәбен алыу буйынса таулы мари теле айырым

[ивр-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 По переписи 2002 года — обобщённо еврейские языки, включая собственно иврит и идиш, по переписи 2010 года — отдельно по трём категориям ответа на владение языками (иврит, идиш и обобщённое еврейский язык).

[общ.-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 ^6,6 ^6,7 Обобщённая категория языков

[7] В том числе: криольским, креоль, криолу и собственно креольским.

[инуит-8] По переписи 2002 года — включая собственно эскимосский (инуитский), сиреникский, юитский языки, по переписи 2010 года — отдельно по трём категориям ответа на владение языками (эскимосский (инуитский), сиреникский и юитский).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]