Йәрмүк һуғышы

Йәрмүк һуғышы
Урын	Ярмук[d]
Тәбиғи-географик объекты сиктәрендә урынлашҡан	Ярмук[d]
Башланыу датаһы	15 август 636
Тамамланыу датаһы	20 август 636
Йәрмүк һуғышы Викимилектә

Йәрмүк һуғышы (рус. Битва при Ярмуке; ғәр. معركة اليرموك‎, грек. Ιερομυκησ, Иеромукос) — Сүриәне һәм Фәләстинде мосолмандар яулап алыуы барышында Сүриәне ҡулға төшөрөр өсөн Византия һәм Ғәрәп ислам хәлифәлеге араһында алты көнлөк алыш. 636 йылдың 20 авгусында тамамлана.

Иордандан 13 километр алыҫлыҡта йырындар аша Йәрмүк яланы ята

Һуғыш барған өлкәнең картаһы

Алғы тарих

Левантҡа Хаҡ хәлифәттең баҫып инеүе картаһы

634 йылда мосолмандар Дамаскыны һәм Көньяҡ Сүриәнең күпселек ҡалаларын яулап ала. Византия императоры Ираклий I Сүриәне кире яулап алыу өсөн 200 000 кешенән (100 000 византиялы һәм 100 000 әрмән) торған армия йыя. Византия авторҙары был армияның ике командующийын — сакелларий (ҡаҙнасы) алашар Феодор Трифориус (Theodore Trithyrius) һәм Ваанды (Ваган — әрмән полководецы) телгә ала. Мосолмандар уларға 20 000 яугирҙы ҡаршы ҡуя. Был ғәскәргә Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең сәхәбәләренең береһе Хәлит ибн Әл-Вәлид етәкселек итә.

Византияның ике юлбашсыһы ла — Ваган һәм Феодор — Йәрмүк янындағы алышта һәләк була.

Эҙемтәләре

Византиялыларҙың Йәрмүк эргәһендәге еңелеүе һөҙөмтәһендә бөтә Фәләстин Дәүләте мосолмандарға буйһона. Мосолман ғәскәрҙәре Иерусалимды ҡамай. Аҡтыҡ сиккә еткән Иерусалим патриархы Софроний капитуляцияға ризалашып, ҡаланы Ғүмәр ибн әл-Хәттабҡа тапшыра. Был осраҡта Ғүмәрҙең миһырбанлылығы билдәле. Баш ҡалала йәшәүселәр выждан ирке ала; улар самалы ғына һалым ғына түләргә тейеш була. Нәсараларҙың сиркәүҙәренә теймәйҙәр. Ҡаланы алғанға тиклем үк сиркәү кәрәк-ярағының күп өлөшө диңгеҙ аша Константинополгә оҙатылған була.

Иерусалимды ғәрәптәр 637 йылда яулай.

Әҙәбиәт

• Большаков О. Г. История Халифата. — М.: Восточная литература, 1993. — Т. 2. Эпоха великих завоеваний (633—656). — 294 с. — ISBN 5-02-017376-2.
• Ермук // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)

Һылтанмалар

• Yarmouk in Sword of Allah at GrandeStrategy by A.I. Akram (инг.)
• Battle of Yarmuk, 636 (инг.)