Ахун (Дәүләкән районы)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Ауыл
Ахун
рус. Ахуново
«Сания» мәсете
Ил

Рәсәй

Федерация субъекты

Башҡортостан

Муниципаль район

Дәүләкән районы

Ауыл биләмәһе

Мәкәш ауыл Советы (Дәүләкән районы)

Координаталар

54°14′55″ с. ш. 54°43′02″ в. д.HGЯO

Нигеҙләнгән

1925

Беренсе мәртәбә телгә алынған

1930

Элекке исеме

Дөйәкисеүе[1]

Халҡы

72[2] кеше (2010)

Милли состав

башҡорттар

Сәғәт бүлкәте

UTC+6

Почта индексы

453418

Һанлы танытмалар
Автомобиль коды

02, 102

ОКАТО коды

80 222 831 002

ОКТМО коды

80 622 431 106

Ахун (Рәсәй)
Ахун
Ахун
Ахун (Дәүләкән районы) (Башҡортостан Республикаһы)
Ахун


Ахун (рус. Ахуново) — Башҡортостандың Дәүләкән районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 72 кеше[3]. Почта индексы — 453418, ОКАТО коды — 80222831002.


Халыҡ һаны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө Бөтә халыҡ Ир-егеттәр Ҡатын-ҡыҙҙар Ир-егеттәр өлөшө (%) Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь 72 43 29 59,7 40,3

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төйлән йылғаһы буйында, район үҙәге Дәүләкәндән — 26 саҡрым, ауыл биләмәһе үҙәге Мәкәштән 3 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Ауыл тәүҙә «Дөйәкисеүе» исемендәге утар булараҡ 1925—1928 йылдарҙа барлыҡҡа килгән. 1917 йылғы революциянан һуң ерһеҙ крәҫтиәндәргә ер бүленгән, ер эшкәртеүҙе еңеләйтер өсөн бер нисә кеше бер булып, ерҙәрен һәм булған ҡорамалдарын ҡушып ТОЗ-дарға берләшәләр. Мәкәш ауылынан Дөйәкисеүгә Ахунйәнов Зариф, Ахунйәнов Мөғәлим, Солтанов Сәйфетдин, Солтанов Мөхөтдин, Нәғимйәнов Латип, Нәғимйәнов Хәбибулла, Сәфәрғәлин Нурғәли, Абзалов Фәррәхетдин ғаиләләре менән күсеп киләләр. 1936 йылда Дөйәкисеүе үҙе бер колхозға берләшә, ауыл Ахун исемен алып китә[1]. 1930 йылда Горчаки ауыл Советы, 1935—1936 йылдарҙа Әлшәй районы Ташлы ауыл Советы, 1936 йылдан Дәүләкән районы Мәкәш ауыл Советы составына инә.1929 йылда 589,4 га ер майҙаны булған. Ауыл халҡы «Колос» («Жданов») колзозында эшләй. 1960 йылда район башҡарма комитеты «перспективаһыҙ ауыл» тигән ҡарар сығара.1989 йылға ауыл халҡы күсенеп бөтөргә тейеш була. Халыҡ һаны: 1932 йылда 189 кеше,1939 йылда 150 кеше, 1959 йылда — 134 кеше, 1969 йылда — 108 кеше, 1989 йылда — 50 кеше, 1999 йылда — 60 кеше. 2002 йылда — 52 кеше, 2009 йылда — 60 кеше, 2010 йылда — 72 кеше. Башҡорттар 97 % тәшкил итә[4]. 2013 йылдың 12 октябрендә ауылда мәсет асыла [5].

Урамдары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Урам исеме[6]

  • Ахун урамы (рус. Ахуново (улица))

Географик урыны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Район үҙәгенә тиклем (Дәүләкән): 26 км
  • Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Мәкәш): 6 км
  • Яҡындағы тимер юл станцияһы (Дәүләкән): 26 км

Ер-һыу атамалары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Исемдәре[1]:

  • Ахун быуаһы
  • Берҡаҙан һаҙлығы
  • Төйлән йылғаһы, Берҡаҙандан юл ала
  • Ҡара ҡойо
  • Асылыкүл
  • Дөндөк быуаһы
  • Айыу баҫыуы
  • Үрнә буйы

Башҡорт халыҡ ижады информаторҙары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • «Йәйләүгә күсеү, тирмә ҡороу ҡороу» йолаһын, «Ауыҙлыҡ,йотҡолоҡ булғанда имләү» доғаһын Нәғимйәнова Хәмдиә Ғәбделгәрәй ҡыҙынан (1909 йылғы) яҙып алынған. «Дәүләкән ынйылары» китабына № 241 ингән[7].

Билдәле кешеләре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Мостафин Урал Мосаир улы (?—июнь 1919 йыл) — төҙөүсе, шәхси эшҡыуар, ауылда үҙ аҡсаһына мәсет төҙөгән.
  • Тимеров Рият Хәмиҙулла улы () — Башҡортостан Республикаһының халыҡ ижады исеме алған «Берҡаҙан» өлгөлө ҡурайсылар ансамбле етәксеһе, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре.
  • Тимерова Миңзилә Яҡуп ҡыҙы (15 март 1964 йыл)— педагогик хеҙмәт ветераны, Башҡртостан Республикаһының Мәғариф министрлығының Почёт грамотаһы менән бүләкләнгән (2009)[8].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. 1,0 1,1 1,2 К.М.Хәмиҙуллина. «Башҡортостан Республикаһы Дәүләкән районы Мәкәш ауылының тарихы һәм тулы шәжәрәһе». — Өфө: «Мир печати», 2012 й. — С. 72.
  2. Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
  3. Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
  4. А.Казанцев. «История населённых пунктов Давлекановского района». — Өфө: «Издательские решения. По лицензии Ridero», 2021 й. — С. 18—19-сы б.б..
  5. «Асылыкүл» гәзите «Вот таким парнем он был» Г.Саматова
  6. «Налог Белешмәһе» системаһында Ахун ауылы
  7. «Дәүләкән ынйылары» 21-се, 74-се б.б. № 241 ]
  8. Давлекановский район. «Наши славные педагоги». — Уфа: «Валькирия», 2016 г.. — С. 114.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]