Исмәғил (Дәүләкән районы)
| Ауыл | |
| Исмәғил рус. Исмагилово | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты | |
| Муниципаль район | |
| Ауыл биләмәһе | |
| Координаталар | |
| Нигеҙләнгән | |
| Беренсе мәртәбә телгә алынған | |
| Халҡы | |
| Милли состав |
башкорттар — 92% |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Почта индексы |
453416 |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
- |
| Код ОКАТО | |
| Код ОКТМО | |
| Номер в ГКГН | |
.svg)
Исмәғил (рус. Исмагилово) — Башҡортостандың Дәүләкән районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 150 кеше[2]. Почта индексы — 453416, ОКАТО коды — 80222822005.
Халыҡ һаны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | |||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | |||||
| 2002 йыл 9 октябрь | |||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 150 | 70 | 80 | 46,7 | 53,3 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Район үҙәгенән һәм Дәүләкән тимер юл станцияһынан төньяҡ-көнсығыш табан 12 саҡрым алыҫлыҡта Шунтаҡ күле (Дим йылғаһы бассейны) буйында урынлашҡан. 1865 йылға тиклем Бәләбәй өйәҙе Ҡырҡ-Өйлө-Мең улусы, 1895—1897 һәм 1923—1930 йылдарҙа Дәүләкән, 1867—1923 йылдарҙа Ҡаҙанғол улустары составында. Ауылға 1812 йылда Бәләбәй өйәҙе Ҡырҡ-Өйлө‑Мең улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә Ырымбур хәрби губернаторы Г. С. Волконский ордеры буйынса Троицк өйәҙе Исмәғил ауылы башҡорттары нигеҙ һала. 1816 йылда 7 ихатала 40 кеше йәшәгән. 1863 йылда башҡорт ауылдары: Исмәғил, Дәүләкән, Ҡаҙанғол, Шәриптән Дәүләкән ауыл хужалығы йәмғиәте ойошторола. 1895 йылдың 25 ноябрендә үҙ аллы Исмәғил ауыл хужалығы йәмғиәте ойошторола. 1890 йылда ауылда мәсет төҙөлә. 1896 йылда ауыл халҡы 4223 дисәтинә ер, 171 дисәтинә урман менән файҙаланған. Ҡымыҙ әҙерләү һәм дауалау менән билдәле булғандар. Малсылыҡ, игенселек, балыҡсылыҡ менән шөғөлләнгәндәр. 1929 йылда ер майҙаны 1496,9 га тәшкил итә. 1930 йылдан ауыл кешеләре «Ҡыҙыл Тормош», Салауат исемендәге, «Дим» колхозында эшләгән. Башланғыс мәктәп (Ҡаҙанғол урта мәктәбе филиалы), фельдшер‑акушерлыҡ пункты бар.
Халҡы: 1870 йылда — 180 кеше; 1896 йылда — 249 кеше; 1906 йылда — 293 кеше; 1917 йылда — 292 кеше; 1920 йылда — 347 кеше; 1939 йылда — 265 кеше; 1959 йылда — 244 кеше; 1989 йылда — 135 кеше; 1999 йылда — 136 кеше; 2002 йылда— 137 кеше; 2009 йылда — 148 кеше; 2010 йылда — 150 кеше. Башҡорттар — 92 % (2002). Башланғыс мәктәп (Ҡаҙанғол урта мәктәбе филиалы), фельдшер‑акушерлыҡ пункты бар.[3][4]
Урамдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Исемдәре:[5]
Географик урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Район үҙәгенә тиклем (Дәүләкән): 12 км
- Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Ҡаҙанғол): 6 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Дәүләкән): 12 км
Билдәле шәхестәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Әйүпов Мансур Әнүәр улы (8 июль 1947 йыл) — дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, сәйәсәт белгесе, журналист. 1990—1994 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Премьер-министр урынбаҫары, 1994—1998 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһының Дәүләт секретары, 1998—2003 һәм 2007—2011 йылдарҙа Башҡортостан Президенты ҡарамағындағы Дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү академияһы ректоры. Башҡорт АССР-ының 11-се саҡырылыш Юғары Советы һәм Рәсәй Федерацияһының 4-се саҡырылыш Дәүләт думаһы депутаты. Башҡортостан Фәндәр академияһы ағза-корреспонденты (2009), сәйәсәт фәндәре докторы (2004), философия фәндәре кандидаты, профессор (2009). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1997). «Башҡортостан Республикаһы алдында хеҙмәттәре өсөн» ордены кавалеры (2012)[6].
- Солтанбәков Рим Миңнулла улы (1 ғинуар 1947 йыл) — прокуратура органдары ветераны. 1978—1996 йылдарҙа Башҡортостан прокуратураһының яуаплы хеҙмәткәре, 1997—2002 йылдарҙа Салауат ҡала прокуроры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған юрисы (1989), Рәсәй Федерацияһы Прокуратураһының почётлы хеҙмәткәре (1997).
- Солтангәрәевтәр — Римма Рәүеф ҡыҙы Солтангәрева (12 август 1953 йыл) — цирк артисы, һыбайлы, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы (1984), «Па-де-труа» номерының етәксеһе.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ А.З.Асфандияров «История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий» 470-се б. 2022 йыл 28 март архивланған.
- ↑ А.Казанцев. «История населённых пунктов Давлекановского района». — Өфө: «Издательские решения. По лицензии Ridero», 2021 й. — С. 178—181 б.б..
- ↑ «Налог Белешмәһе» статистикаһында Исмәғил ауылы
- ↑ Аюпов Мансур Анварович — Башкирская энциклопедия 2016 йыл 7 апрель архивланған. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 4 июль 2017)
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Исмәғил (Дәүләкән районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 16 май 2022)
- А.З.Асфандияров «История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий» 470-се б. 2022 йыл 28 март архивланған.
- А.Казанцев. «История населённых пунктов Давлекановского района». — Өфө: «Издательские решения. По лицензии Ridero», 2021 й. — С. 178—181 б.б..
- «Налог Белешмәһе» статистикаһында Исмәғил ауылы
.png)