Ҡупаяр

Ауыл
Ҡупаяр рус. Купоярово
Часовня (2016)
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль	Дәүләкән районы
Ауыл биләмәһе	Алға ауыл Cоветы (Дәүләкән районы)
Координаталар	54°18′31″ с. ш. 54°37′18″ в. д.
Нигеҙләнгән	1890
Беренсе мәртәбә телгә алынған	1892
Элекке исеме	Капай Яр, Ново-Троицкое
Халҡы	↗15 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	453417
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 222 804 002
ОКТМО коды	80 622 404 126
Ҡупаяр

Ҡупаяр (рус. Купоярово) — Башҡортостандың Дәүләкән районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 15 кеше. Алға ауыл Cоветы (Дәүләкән районы) биләмәһенә инә. Почта индексы — 453417, ОКАТО коды — 80222804002.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	15	7	8	46,7	53,3

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Тарихы

Ҡупаяр — икенсе исемдәре Ҡапай Яр,Ново-Троицк. Асылыкүл тәбиғәт паркы территорияһында урынлашҡан.1930 йылға тиклем Соҡаҙытамаҡ улусына, 1930 йылдан Дәүләкән районына инә. 1926—1930 йылдарҙа Буранғол ауыл Советына ингән. 1930—1954 йылдарҙа Ҡупаяр ауыл Советы үҙәге, 1954 йылдан Алға ауыл Советына инә. Ауылға 1889 йылдың апрель айында Бәләбәй өйәҙе Соҡаҙытамаҡ улусы Ҡаңны-Төркәй башҡорттары ҡурымтаға алған ерҙә нигеҙләй. Һамар губернаһы Бөгөлмә өйәҙе Ҡаратаев улусы һәм Боғорослан өйәҙе Рождественский улусынан күсеп килеүсе мордвалалар һәм урыҫтар ауылда төпләнә. Улар 1100 дисәтинә ерҙе, йылына һәр дисәтинә өсөн 35 тин түләү килешеүе менән, 12 йылға ҡурымтаға ала. 1897 йылда 78 йорттоң 73 крәҫтиән, 5 мещан йорто була. 1889—1890 йылдарҙа 78 йорт,1891 йылда — 52 йорт. Ер бүленеше түбәндәгесә булған: 31 йорттоң 3 дисәтиәнәгә тиклем, 18 йорттоң — 5,22 дис., 15,1 дис. артығыраҡ. 6 йорт ерһеҙ, 3 йорт атһыҙ булған. 1892 йылда ауыл халҡының холера менән ауырыуы теркәлә.1896 йылда мәктәп була. 1913 йылда ҡупаярҙар (ҡапаярҙар) ҡурымтаға 476 дисәтинә ер ала. 1917 йылға тиклем ауыл халҡы игенселек, балыҡсылыҡ менән шөғөлләнә. 1918 йылда ауылда аҡтар менән ҡыҙылдар араһында һуғыш була. 1929 йылда 1245,3 га ере була. 1931—2008 йылдарҙа ауыл кешеләре «Ленин», «Россия», «Дружба» колхозында эшләй. 1975 йылда башланғыс мәктәп ябыла. Йәшәгәндәр: Андрияновтар, Башлыковтар,Володиндар, Волочушкиндар, Добровтар, Резяповтар, Тузовтар, Чиндиндар, Фадеевтар, Зиминдар һ.б.

Урамдары

Исеме:

• Ҡапай урамы (рус. Капая (улица))

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Дәүләкән): 35 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Дәүләкән): 35 км

Билдәле кешеләре

• Зимин Иван Дмитриевич (? 1947 йыл—? ? 2009 йыл) — 1986—2006 йылдарҙа Өфө финанс-иҡтисад техникумы (колледж) директоры, Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған уҡытыусыһы (2008), иҡтисад фәндәре кандидаты, Халыҡҡ-ара асыҡ мәғариф академияһы ағза-корреспонденты, «Директор — 2002 йыл» конкурсында «Директор—педагог—тәрбиәсе» номинацияһы лауреаты.
• Передельский Василий Григорьевич (1914 йыл—24 февраль 1942 йыл) — гвардия ҡыҙылармеецы,112-се Башҡорт кавалерия дивизияһында 148-се гвардия-миномёт полкында шофёр булып хеҙмәт иткән, хәбәрһеҙ юғалған.

Тәбиғәт ҡомратҡылары. Видеояҙмалар

• YouTube сайтында Видео Асылыкүл
• YouTube сайтында Видео Асылыкүл
• YouTube сайтында Видео Асылыкүл тәбиғәт паркы

Һылтанмалар

• А.Казанцев. «История населённых пунктов Давлекановского района». — Өфө: «Издательские решения. По лицензии Ridero», 2021 й. — С. 207-се б..
• Асфандияров А.З «История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий» стр.476 2022 йыл 3 апрель архивланған.
• «Налог Белешмәһе» статистикаһында Ҡупаяр ауылы
• Шаймуратовцы /Личный состав. Передельский Василий Григорьевич