Буташ (күл)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Буташ
Бассейн майҙаны 178 км²
Дәүләт  Рәсәй[1]
Административ-территориаль берәмек Силәбе өлкәһе
Оҙонлоҡ 8,2 km
Киңлек 4,6 km
Вертикаль тәрәнлеге 2,5 метр
Майҙан 37,7 км²
Карта

Буташрус. Бута́ш - Рәсәй Федерацияһы Силәбе өлкәһенең Эткүл районындағы күл.

Этимологияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Силәбе өлкәһенең топонимикаһын, башҡорт халҡының фольклорын өйрәнгән географ, топонимист Шувалов Николай Иванович үҙенең "От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь" тигән һүҙлегендә күлдең исемен башҡортса бута - дөйә балаһы [2] тигән һүҙҙән килеп сыҡҡан тип иҫбатлай. "Бута" тигән һүҙҙән яһалған ирҙәр исеменән булыуы ла ихтимал тигән фаразын да әйтә[3][4]

Тасуирламаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Буташ күле боронғо диңгеҙ сигенгәндән һуң барлыҡҡа килә һәм рәүеше менән сынаяҡ аҫтын хәтерләтә.

Һыу биләгән дөйөм майҙан 37,7 кв. км тәшкил итә. Төньяҡтан көньяҡҡа 8,2 километрға, ә көнбайыштан көнсығышҡа ҡарай — 4,6 километрға һуҙылған. Буташ аҡмай, шуға күрә һыу алмашыныу көсһөҙ генә. Дөйөм һыуйыйғыс майҙаны 178 кв. км. тәшкил итә.

Буташ күле тәрәнлектә айырылып тормай: көҙгөһөнән өҫтөндә төбөнә тиклем максималь билдәһе саҡ-саҡ 2,5 метрға етә. Күлдең ике ҡултығы бар: һыу ятҡылығында була алаһығыҙ: беренсеһе — 2 000 метр оҙонлоғондағыһы күлдең төньяҡ-көнбайышында урынлашҡан ; икенсеһе — ике тапҡырға ҡыҫҡараҡ. Ул Буташтың көньяҡ-көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан[5].

Географияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Күл Эткүл районының көньяҡ-көнсығыш өлөшөндә, Уйылға һәм Октябрь районы сигендә биләмәһендә урынлашҡан, был урындан йыраҡ түгел Кораблево, Писклово, Большеникольское ауылдары. Буташ менән йәнәш урынлашҡан ваҡ күлдәр күп: Оло һәм Кесе Күнкүл, Оло һәм Кесе Селиткүл һәм башҡалар[6].

Сығанаҡтар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Шувалов Н. И. Буташ // От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7
  • От Парижа до Берлина по карте Челябинской области [1]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. GEOnet Names Server — 2018.
  2. Башҡорт теленең һүҙлеге. 2 томлыҡ. - Мәскәү, 1993. - 1-се том, 861 б., - 177-се б.
  3. Шувалов Н. И. Буташ // От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7
  4. От Парижа до Берлина по карте Челябинской области
  5. Озеро Буташ 2019 йыл 24 март архивланған.
  6. Обзорно-географический Атлас России. — Картография, АСТ, Астрель, 2010. — С. 60—61.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Башҡорт теленең һүҙлеге. 2 томлыҡ. - Мәскәү, 1993. - 1-се том, 861 б., - 177-се б.
  • Шувалов Н. И. Буташ // От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7