Шәүәлеш (күл)

Шәүәлеш
	Шәүәлеш
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Кәҫле районы
Оҙонлоҡ	8,2 километр
Киңлек	4,6 километр
Майҙан	32 км²
	Шәүәлеш Викимилектә

Шәүәлеш — рус. Шаблиш - Рәсәй Федерацияһы Силәбе өлкәһенең Кәҫле районындағы күл.

Этимологияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Күлдең атамаһы килеп сығышын Силәбе өлкәһенең топонимикаһын, башҡорт халҡының фольклорын өйрәнгән географ, топонимист Шувалов Николай Иванович үҙенең "От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь" тигән һүҙлегендә былай тип яҙа: "Вероятнее всего, от башкирского мужского имени Шаблиш, с основой шабл или шабле, и имяобразующим аффиксом -ш, -ыш, -ищ". Йәғни, атаманың был аңлатмаһы Шәүәли (рус. Шавали) тигән башҡорт ир-ат исеменә иң яҡыны ^[1]^[2].

Географияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Шәүәлеш күле Кәҫле районының көнсығыш өлөшөндә Свердловск өлкәһе сигендә урынлашҡан. Йыраҡ түгел Бәғерәк һәм Исток йылғалары аға. Бәғерәк һәм Шәүәлеш ауылдарына яҡын.

Күл эргәһендә урынлашҡан ваҡ күлдәр күп: Травяное, Ҡуяныш, Юлаш, Червяное, Тығыш, Оло Һуңкүл һәм Оло Ҡояш теҙелеп киткән^[3].

Тасуирламаһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Һыу көҙгөһө майҙаны - 30,3 км². Яр һыҙаты оҙонлоғо - 24 км. Уртаса тәрәнлеге - 2 м. Иң тәрән урыны - 5 м.

Һыуы ағып тора. Исток йылғаһы унан баш ала.

Төбө башлыса ҡомло-ҡырсынташлы. Һыуы сөсө^[4].

Экологияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Күлдең көнбайыш яр буйы Көнсығыш-Урал радиоактив эҙе биләмәһе менән сиктәш. Был эҙ 1957 йылда «Маяҡ» химкомбинатында (Озёрск ҡалаһы) ҡалдыҡтар атмосфераға сыҡҡандан һуң ҡалған. Рәсми мәғлүмәт буйынса — радиация фоны хәҙерге ваҡытта норманан артмай. Ләкин ХХ быуаттың икенсе яртыһында күл буйында булыу һәм балыҡ тотоу тыйылған булған ^[5].

Галерея[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]


Штормдан һуң яр буйы	Яҙғы Шәүәлеш	Шәүәлеш күренеше	Шәүәлештә эңер шәфәғе

Шулай уҡ ҡара[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Силәбе өлкәһе күлдәре исемлеге

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

↑ Шувалов Н.И. Шаблиш// От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7
↑ От Парижа до Берлина по карте Челябинской области. [1]
↑ Обзорно-географический Атлас России — Картография, АСТ, Астрель, 2010. — Б. 60—61.
↑ ОЗЕРО ШАБЛИШ [2]
↑ ОЗЕРО ШАБЛИШ [3]

Сығанаҡтар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Шувалов Н. И. Шаблиш // От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Рәсәй Федерацияһы тәбиғәт ресурстары һәм экология министрлығы
От Парижа до Берлина по карте Челябинской области[4]</ref>

ОЗЕРО ШАБЛИШ [5]

[1] Шувалов Н.И. Шаблиш// От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7

[2] От Парижа до Берлина по карте Челябинской области. [1]

[3] Обзорно-географический Атлас России — Картография, АСТ, Астрель, 2010. — Б. 60—61.

[4] ОЗЕРО ШАБЛИШ [2]

[5] ОЗЕРО ШАБЛИШ [3]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Силәбе өлкәһе һыу ятҡылыҡтары
Өлкәнең майҙаны 10 км²-ҙан ҙурыраҡ күлдәре һәм һыуһаҡлағыстары
Күлдәр	Әйҙекүл Аҡакүл Аткүл Белеккүл Берҙәнеш Оло Кәҫле Оло Мейәс Оло Киҫегәс Оло Ҡояш Оло Һарыкүл Оло Сәлиткүл Буташ Второе Дыуанкүл Йөрәккүл Ирташ Эткүл Ҡалды Ҡарағайкүл Каратибис Ҡартабыҙ Күсәрге Ҡораҡлы-Маян Ҡорғо Ҡурлауҙы Ҡояш Ҡыҙылташ Кесе Һарыкүл Кесе Мейәс Маян Миркәй Мышыкүл Оҡонкүл Первое Һеләүһен Илашты Синара Смолино Һыуығаяҡ Һуңкүл Һағындыҡ Тоҙ-Аҡкүл Терекүл Тишке Треустан Түрғәяҡ Өйәлге Уйылға Олағас Себәкүл Сыбаркүл Шәүәлеш Тыуғанъяҡ күле
Һыуһаҡлағыстар	Арғужа Үрге Ирәмәл Үрге Арыҫлан Верхнеурал Долгобродское Нязепетровское Троицкое Шершнёвское Южноуральское