Бәйрәкәтүбә
| Ауыл | |
| Бәйрәкәтүбә | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты | |
| Муниципаль район | |
| Координаталар | |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
02, 102 |
| ОКАТО коды | |
| ОКТМО коды | |
.svg)
Бәйрәкәтүбә (рус. Байракатуба) — Башҡортостандың Туймазы районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 101 кеше[1]. Илсембәт ауыл Советы составына инә. Почта индексы — 452776, ОКАТО коды — 80251820002.
Исеме
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ауыл исеме Бәйрәкәтүбә тигән урын атамаһынан алынған[2].
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Бәйрәкәтүбә ауылы 1739 йылға тиклем, уның башҡорттары Кәкребаш ауылында керҙәшлек буйынса йәшәгән, әммә тәүге төпләнеүселәр тарафынан ҡыҫырыҡлап сығарылған Тамъян улусы башҡорттарын ҡабул иткәнгә тиклем үк, билдәле була. Керҙәшлек килешеүе яҙмаһына иғтибар итәйек: «1739 йылдың 20 мартында Ҡаҙан юлы Өфө өйәҙенең Ҡыр-Йылан улусы Бәйрәкәтүбә ауылы башҡорттары Зәү Байҙашев, Ипаҡ Мәҡсүтов, Бурҙа Дәүләтбаев, Ҡараша Азаматов, Нуғай юлы Өфө өйәҙенең Тамъян улусы Бурһыҡ ауылында, Сөн йылғаһы буйлап Ҡазан юлында йәшәгән башҡорттарға, атап әйткәндә: Әсән һәм Яҡуп Досаевтарға, Аверакай (?) Усяковҡа, Мәҡсүт Сапаровҡа, Ишкенә Батыровҡа, Лапай Иманғоловҡа, Әмлекәй Алекеевҡа, Тоҡамбәт Ураҙмәтовҡа, Рәзәп Мрясовҡа, беҙ уларҙы Ыҡ, Өҫән, Сөн йылғалары буйлап Көсөк һәм Алпай ауылдарына тиклем сиктәрҙә булған аҫаба ерҙәребеҙҙә ихаталар булып урынлашыу өсөн индереүебеҙ тураһында ошо керҙәшлек яҙмаһын бирҙек». Индергән өсөн улар аҫабаларға 31 баш ир-атҡа йылына бөтәһе 2 һыуһар түләнеләр.
Артабан был яҙма Башҡорт эштәре буйынса комиссияның 1740 йылдың 8 февралендәге указы менән раҫлана.
Бәйрәкәтүбә ауылын шулай уҡ Дәүләтбай тип атағандар. Был ауылға башҡорт-тамъяндарға инергә рөхсәт биреүселәр араһында беренсе күскенсе Бурза Дәүләтбаевтың улы ла була. Тамъяндар үҙҙәре тураһында Тамьян улусында аҫаба ерҙәре булыуы тураһында яҙалар, әммә уларҙың «милек хоҡуғы тураһында дәлилдәре юҡ һәм унда күсенергә теләмәйҙәр».
Ауылдың өсөнсө исеме — Яңы Кәкребаш. Тимәк, уға төп ауылдан сыҡҡан кешеләр нигеҙ һалған.
VII ревизия буйынса 32 ир-ат керҙәш-башҡорт иҫәпләнә, VIII ревизия мәғлүмәттәре буйынса — 43, X буйынса — 53 йән ир-ат.
1870 йылда 74 ир-ат, 1905 йылда - 92, 1920 йылда - 106. Бөтәһе лә — башҡорттар.
1834 йылда ауылда мәсет була. 50 бал ҡорто умартаһы булған. Шул осорҙа бөтә 90 башҡортҡа 8 бот ужым һәм 176 бот ярауай иген сәселә. Картуфты 8 бот ултырталар[3].
Халыҡ һаны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | |||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | |||||
| 2002 йыл 9 октябрь | 82 | ||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 101 | 49 | 52 | 48,5 | 51,5 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
- Милли состав
Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — күпселек башҡорттар (85 %)[4].
Географик урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Алыҫлығы:[5]
- Район үҙәгенә тиклем (Туймазы): 15 км
- Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Илсембәт): 3 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Туймазы): 15 км.
Урамдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Урам исеме[6]:
- Үҙәк урам (рус. улица Центральная)
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 248. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- Совет муниципальных образований Республики Башкортостан
- Байракатуба на портале «Генеалогия и Архивы»
- «Налог Белешмәһе» системаһында Бәйрәкәтүбә ауылы
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ Хисаметдинова Ф. Г., Сиразитдинов З. А. Русско-башкирский словарь справочник названий населенных пунктов Республики Башкортостан. — Уфа: Китап, 2001. — С. 266. — 320 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-88185-205-4.
- ↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 248. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)
- ↑ Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
- ↑ «Налог Белешмәһе» системаһында Бәйрәкәтүбә ауылы
.png)
