Бәләкәй Туҡмаҡ-Ҡаран
| Ауыл | |
| Бәләкәй Туҡмаҡ-Ҡаран | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты | |
| Муниципаль район | |
| Координаталар | |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
02, 102 |
| ОКАТО коды | |
| ОКТМО коды | |
|
| |
.svg)
Бәләкәй Туҡмаҡ-Ҡаран (рус. Малый Тукмак-Каран) — Башҡортостандың Туймазы районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата кеше йәшәмәй[1]. Бишҡурай ауыл Советы составына инә. Почта индексы — 452771, ОКАТО коды — 80251825010.
Исеме
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]2008 йылдың 9 февраленә тиклем ауыл Туҡмак-Ҡаран тип атала[2]. Был атама Туҡмаҡ-Ҡаран гидронимына барып тоташа (туҡмаҡ ‘ҡыҫҡа’ һәм ҡаран ‘ҡаран, йылға’)[3].
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Туҡмаҡ-Ҡаран ауылы сағыштырмаса йәш башҡорт-ҡырғыҙ тораҡ пункты. Шулай уҡ Ғауыл булараҡ та билдәле булған. Бында сауҙагәр һәм яһаҡлы татарҙар йәшәгән. Татарҙарҙың ҡайһы берҙәренең ерҙе файҙаланыу буйынса документтары булмаған, ҡалғандары 1739 йылдың 27 сентябрендәге керҙәшлек килешеүе яҙмаһы менән ҡабул ителгәндәр. 1870 йылда 23 ихатала 145 башҡорт, 53 яһаҡлы татар; 1917 йылда 20 ихатала 128 башҡорт, 28 ихатала 196 яһаҡлы татар; 1920 йылда 60 ихатала 306 яһаҡлы татар тип күрһәтелә.
1816-1833 йылдар араһында сауҙагәр татарҙар был ауылды ташлап киткән. 1920 йылғы халыҡ иҫәбен алыу хаталы рәүештә халыҡтың этник сығышын күрһәтә: бында башҡорттар ҙа, татарҙар ҙа йәшәгән.
1843 йылда һәр башҡортҡа ни бары 1,5 бот иген сәселгән. 12 бот картуф ултыртылған. Уларҙың 70 бал ҡорто умартаһы булған булған[4].
Хәҙерге осор
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Хәҙерге осорҙа Бәләкәй Туҡмаҡ-Ҡаран даими йәшәүсе халҡы булмаған ауыл.
Халыҡ һаны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | |||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | |||||
| 2002 йыл 9 октябрь | 0 | ||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 0 | - | - | - | - |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Алыҫлығы:[5]
- Район үҙәгенә тиклем (Туймазы): 60 км
- Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Бишҡурай): 15 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Ҡандра): 35 км.
Урамдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Урам исеме[6]:
- Үҙәк урам (рус. улица Центральная)
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Совет муниципальных образований Республики Башкортостан.
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 261. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- «Налог Белешмәһе» системаһында Бәләкәй Туҡмаҡ-Ҡаран ауылы
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ Правительство Российской Федерации. Постановление от 09.02.2008 N 60
- ↑ Хисаметдинова Ф. Г., Сиразитдинов З. А. Русско-башкирский словарь справочник названий населенных пунктов Республики Башкортостан. — Уфа: Китап, 2001. — С. 264. — 320 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-88185-205-4.
- ↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 261. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
- ↑ «Налог Белешмәһе» системаһында Бәләкәй Туҡмаҡ-Ҡаран ауылы
.png)
