Мәжит Ғафури

Мәжит Ғафури
	Мәжит Ғафури
	Ғафуров Ғәбделмәжит Нурғәни улы, ; Абдулғафуров Ғәбделмәжит Нурғәни улы
Тыуған көнө:	20 июль 1880
Тыуған урыны:	Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙе Еҙем-Ҡаран ауылы
Вафат булған көнө:	28 октябрь 1934 (54 йәш)
Вафат булған урыны:	СССР, Өфө ҡалаһы
Гражданлығы:	Рәсәй империяһы ; СССР
Эшмәкәрлеге:	шағир, яҙыусы
Әҫәрҙәре яҙылған тел:	татар
Наградалары:	Хеҙмәт Геройы; Башҡортостандың халыҡ шағиры (1923)

Википедияла Ғафуров фамилиялы башҡа кешеләр тураһында мәҡәләләр бар.

Мәжит Ғафури (Абдулғафуров Ғәбделмәжит Нурғәни улы; 20 июль 1880 йыл — 28 октябрь 1934 йыл) — яҙыусы. Башҡортостандың халыҡ шағиры (1923).

Биографияһы

Ғафуров Ғәбделмәжит Нурғәни улы 1880 йылдың 20 июлендә Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙе^[1] Еҙем-Ҡаран ауылында хәлфә ғаиләһендә тыуған. Сығышы менән кәлсер-табын ырыуы башҡорттарынан^[2].

Ете йәштә Еҙем-Ҡаран ауыл мәҙрәсәһенә уҡырға бара.

Еҙем-Ҡарандан алыҫ түгел Үтәш ауылы мәҙрәсәһендә уҡый.

1898 йылда Троицк ҡалаһында Зәйнулла Рәсүлевтың «Рәсүлиә» мәҙрәсәһенә уҡырға инә. Уҡыған ваҡытта халыҡ тормошон ныҡлап өйрәнә, төрлө заводтарҙа, Рәмиевтың алтын приискыларында эшләп, уҡыуын дауам итә. Ҡаҙаҡ далаларында балалар уҡыта, ҡаҙаҡ халҡының фольклорын өйрәнә, рус әҙәбиәте менән дә ҡыҙыҡһына башлай.

1904 йылда Ҡазанда «Мөхәмәҙиә» мәҙрәсәһенә уҡырға инә.

1906—1909 Өфөлә «Ғәлиә» мәҙрәсәһендә уҡый.

«Ҡыҙыл Башҡортостан», «Коммуна» гәзиттәре редакцияһында эшләй.

1934 йылдың 28 октябрендә үпкә ауырыуынан Өфөлә вафат була.

Хәтер

Халыҡ шағирының исемен уның тыуған районы — Ғафури районы йөрөтә.
Уның исеме Башҡорт дәүләт академия драма театрына бирелгән, уның алдындағы майҙансыҡҡа әҙиптең һәйкәле ҡуйылған.
1948 йылдан Өфөлә Мәжит Ғафуриҙың мемориаль йорт-музейы эшләй.
2020 йылда, шағирҙың 140 йәшен билдәләгән көндәрҙә, Башҡортостан мәҙәниәт минстрлығы, Башҡортостан Яҙыусылар союзы, Мәжит Ғафуриҙың халыҡ-ара йәмәғәт фонды «Мәжит Ғафури шиғырҙарын уҡыйбыҙ» конкурсы иғлан итә^[3].

Әҫәрҙәре

Шиғырҙар

«Ишан шәкерттәренә», 1902
«Себер тимер юлы»
«Башҡа мәмләкәттәрҙә мосолмандарҙың хәле»
«Ғилем»
«Йәш ғүмер»
«Ваҡыт етте», 1905
«Шатлыҡ йыры», 1905
«Хөрриәт дәүерендә», 1905
«Бай кеше», 1905 («Бай», 1907)
«Ике ҡош», 1906
«1906 йылдың 1907 йылға васыяты»,
«Етенсе йылдың яуабы»
«Беҙҙең көндәр», 1907
«Үҙем һәм халҡым», 1912
«Мин ҡайҙа?», 1912
«Бир ҡулыңды», 1920
«Һарыҡты кем ашаған?»

Хикәйәләр

«Фәҡирлектә үткән тереклек», 1904
«Аслыҡ йыл йәки һатлыҡ ҡыҙ»
«Ярлылар, йәки өйҙәш ҡатын»
«Үгәй балалар»
«Онотолған енәйәт»
«Һалдат ҡатыны Хәмиҙә»

Повестар

«Ҡара йөҙҙәр», 1926
«Шағирҙың алтын приискыһында», 1930
«Тормош баҫҡыстары».

Поэмалар

«Эшсе», 1921

Драмалар

«Ҡыҙыл йондоҙ», 1925

Китаптары

«Себер тимер юлы йәки әхүәле милләт», Ырымбур.

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 Хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Ғафури районы.
↑ Кунафин Г. С. Творчество, прошедшее испытание временем (125 лет со дня рождения народного поэта Башкортостана Мажита Гафури) // Ватандаш. — 2005. — № 8. — С. 161—175. — ISSN 1683-3554.
↑ Флешмоб "Поэты читают поэта" к 140-летию Мажита Гафури

Әҙәбиәт

Гайнуллин М. Ф., Хусаинов Г. Б. Писатели Советской Башкирии. Биобиблиографический справочник / Оформление А. Королевского. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1977. — 416 стр. (рус.)
Ғәйнуллин М. Ф., Хөсәйенов Ғ.Б. Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Биобиблиографик белешмә. Тулыландырылған, төҙәтелгән икенсе баҫма. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1988. — 400 бит.
Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с. (рус.)
Мажит Гафури : биобилиогр. указ. / сост. Г. С. Ахмадиева; ред. З. Т. Агзамова; отв. за вып. А. А. Ибрагимов. — Уфа: Нац. б-ка им. А.- З. Валиди РБ, 2010. — 202 с.
История башкирской литературы. Т. 1 (421-428 с.): С древнейших времен до начала XX века. — Уфа: Китап. 2012 — 560 с. ISBN 978-5-295-05562-1 (т.1)
Юрий Узиков. Исторические памятники Уфы. [1] (на рус.яз.) «Китап» нәшриәте, 1999, 83-85 с. ISBN 5-295-02294-3. Дом, где работал и жил Гафури. Гоголя улица, 28
Ғафуров Ә. Ғ. Атайым (Мәжит Ғафури тураһында хәтирәләр). — Өфө: «Китап», 2001. — 175 бит.

Һылтанмалар

Башҡортостан Республикаһының Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Милли китапханаһының электрон бүлегендә

башҡа сығанаҡтар

Килмөхәмәтов Т. Ә. Ғафури Мәжит // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
Биография 2007 йыл 30 сентябрь архивланған.
Национальная электронная библиотека Республики Башкортостан. Мажит Гафури: Биобиблиографический указатель

[Х-1] 1,0 ^1,1 Хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Ғафури районы.

[Кунафин_Г.-2] Кунафин Г. С. Творчество, прошедшее испытание временем (125 лет со дня рождения народного поэта Башкортостана Мажита Гафури) // Ватандаш. — 2005. — № 8. — С. 161—175. — ISSN 1683-3554.

[3] Флешмоб "Поэты читают поэта" к 140-летию Мажита Гафури

[1]

[2]

[3]