Эстәлеккә күсергә

Иң ҙур дәүләттәр исемлеге

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
(Иң ҙур империялар теҙмәһе битенән йүнәлтелде)
 Был исемлек Һайланған исемлектәргә кандидат.

Теҙмә

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡоро ерҙең дөйөм майҙаны 148.939.063,133 кв. км[1][2][3][4].

Тарихи дәүерҙәр:

Боронғо заман — 476 йылға тиклем (Көнбайыш Рим империяһы тарҡала)
Урта быуаттар — 477 йылдан — 1453 йылға тиклем (Истанбул ҡолай)
Яңы дәүер — 1454 йылдан — 1945 йылғаса (Икенсе бөтә донъя һуғышы тамам)
Урын center|upright"|Исеме млн км² center|upright"|Иң бейек сәскә атыуы Сәскә атҡан осоро. Ҡыҙыҡлы факттар
1 Британия империяһы 33,67[5][6]
1922 Британия империяһы кешелек тарихындағы иң ҙур империя булып һанала.
2 Монгол империяһы 33,0[7]
1270—1368 1206 йылда Сыңғыҙхан нигеҙләгән дәүләт, үҙ эсенә Япон диңгеҙенән алып Дунайға хәтле һәм Бөйөк Новгородтан алып Камбоджаға ҡәҙәре территорияларҙы ала.
3 Рәсәй империяһы 24.195
1867 Европала, Азияла, Төньяҡ Америкала үҙ биләмәләре була.
4 Советтар Союзы 22.4
1945 — 1991
5 Испания империяһы 20,0[8]
1790 Португалия империяһы менән берлектә майҙаны буйынса 4-се урында торған империя.
6 Рус батшалығы 19.0
1721 Яуыз Иван батша титулы алғас нигеҙләнә.
7 Цин династияһы 14,7[1][2]
1790 Ҡытайҙың һуңғы династияһы.
8 Юань династияһы 14,0[2]
1310 1351-68 йылдарҙа тарҡала.
9 Өмәүиҙәр хәлифәлеге 13,0[9]
720—750
10 Француз колониаль империяһы 13[8]
1938
11 Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге 11,1[2]
750 Төрөктәр баҫымы аҫтында тарҡала.
12 Португалия колониаль империяһы 10,4[8]
1815 1975 йылға тиклем ғүмер иткән империя.
13 Америка колониаль империяһы 9,8[2]
1899
14 Бразилия империяһы 8,5[8]
1880 1889 йылдан республика статусына күсә.
15 Әһәмәниҙәр империяһы 8,0[10]
-480 б.э.т. Әрмән – фарсы империяһы.
16—17 Сәсәниҙәр империяһы 7,4
620
16—17 Япон империяһы 7,4[8]
1942
18 Ғәрәп хәлифәлеге 6,7[2]
661
19—21 Рим империяһы 6,5[11]
117
19—21 Хань династияһы 6,5[3]
100 Ҡытайҙағы иң оҙон ғүмерле империя.
19—21 Мин империяһы 6,5[1][2]
1450 Ҡытайҙар идара иткән һуңғы династия.
22—23 Төрки ҡағанлығы 6,0[1][3]
557 603 йылға хәтле бар була.
22—23 Алтын Урҙа 6,0[1][2] 1310 Икенсе исеме- Джүчи Улусы
24 Уйғыр ҡағанлығы 5,5[1][2]
800
25 Тан династияһы 5,4[1][2]
715
26 Боронғо Македония 5,2[1][4]
-323 б.э.т. Искәндәр Зөлҡәрнәй идара иткән осор.
27 Ғосман империяһы 5,2[1][2]
1683,
1829—1850
28 Фатимиҙар хәлифәлеге 5,1[1][2]
969
29—30 Маурьялар империяһы 5,0[1]
-250 б.э.т.
29—30 Постимпериаль Монголия 5,0[2] 1550
29 — 30 Беренсе Мексика империяһы 4,9
1822 XIX быуатта барлыҡҡа килгән империя.
31 Синь династияһы 4,7[3] 10
32—35 Тибет империяһы 4,6[1][2]
800 Урта быуаттарҙа булған.
32—35 Пала 4,6
850 Бөгөнгө Бенгалияла урынлашҡан империя.
32—35 Тимур дәүләте 4,6[1][2]
1405 Икенсе исеме- Аҡһаҡ Тимер империяһы.
32—35 Бөйөк Моголдар империяһы 4,6[1][2]
1690 Төркиҙәр идара иткән Һиндостан иле.
36 Һундар дәүләте 4,03[12]
-176 б.э.т.
37—42 Һундар империяһы 4,0[3]
441 Аттила идара иткән империя.
37—42 Эфталиттар дәүләте 4,0[3]
490
37—42 Көнсығыш Төрки ҡағанлығы 4,0[3]
624
37—42 Афшаридтар империяһы 4,0
1747
37—42 Көнбайыш Төрки ҡағанлығы 4,0[3]
630
37—42 Джуджан ханлығы 4,0[1][3]
405
43—44 Селевкидтар империяһы 3,9[1][4]

(территория
һары төҫ менән күрһәтелгән) 		-301 б.э.т.
43—44 Сәлжүк империяһы 3,9[1][2]
1080
45—46 Италия колониаль империяһы 3,8
1940 Италия 1946 йылға хәтле империя булып тора.
45—46 Ҡушан батшалығы 3,8[3]
200
47 Хулагуидтар дәүләте 3,75[1][2]
1310 Хәҙерге Иранда урынлашҡан дәүләт.
48 Нидерланд колониаль империяһы 3,7
1940 1945 йылға тиклем йәшәй.
49—51 Чола 3,6
1050
49—51 Хәрәзм дәүләте 3,6[2]
1218
49—51 Өсөнсө рейх 3,6
1942 Гитлер етәкләгән Германия.
52—60 Гупттар империяһы 3,5[1]
400
52—60 Сығатай улусы 3,5[1][2]
1310—1350 Улусты 1370 йылда Аҡһаҡ Тимер юҡҡа сығара.
52—60 Сафауттар дәүләте 3,5
1512
52—60 Герман колониаль империяһы 3,5
1914
52—60 Цзинь (265—420) 3,5[3]
300
52—60 Шәйбаниҙар 3,5[2]
1510 Бохара ханлығы.
52—60 Византия империяһы 3,5[3]
555 Әрмән- грек дәүләте.
52—60 Һун империяһы 3,5[1][2]
1100
61—62 Ғәзнәүиҙәр дәүләте 3,4[1][2]
1029 Төрки дәүләт булып торған.
61—62 Беренсе француз колониаль империяһы 3,4[2]
1670
63 Әл-Мурабиттар 3,3[2]
1147
64—65 Туғалаҡтар династияһы 3,2[2]
1320 Һиндстандағы ислам дәүләте.
64—65 Гурид дәүләте 3,2[2]
1200
66 Суй династияһы 3,1[2]
610
67—72 Хазар ҡағанлығы 3,0[1]
850
66—72 Кальмар унияһы 3,0
1397 Дат унияһы.
66—72 Караханид ханлығы 3,0[2]
1025 1402 йылда тарҡала.
66—72 Каджар династияһы 3,0
1796
66—72 Дат короллеге 3,0
1800
66-72 Мәскәү кенәзлеге 3.0
1547
73 Саманидтар 2,85[1][2]
928
74—79 Мидия империяһы 2,8[1][4]
-585 б.э.т. Ассирия.
74—79 Цинь династияһы 2,8[3]
-206 б.э.т.
73—79 Аршакидтар династияһы 2,8[1][4]
1 Борынғо Парфия династияһы.
73—79 Цзинь (265—420) 2,8[3]

(территория
сары белән күрсәтелгән) 		347
73—79 Лю Сун 2,8[3]
420
73—79 Көнсығыш Рим империяһы 2,8[3]
450
80—82 Khilji dynasty 2,7[1][2]
1312—1320 Быны ла ҡарап алығыҙ: en:Khilji dynasty
80—82 Әйүбидтар династияһы 2,7[1]
1190
80—82 Маджапахит империяһы 2,7[3]
Файл:Маджапахит.jpg
 1389
83 Ляо династияһы 2,6[1][2]
947 Ҡытай династияһы.
84—90 Һинд-грек батшалығы 2,5[3]
-150 б.э.т.
84—90 Грек-бактрий батшалығы 2,5[3]
-184 б.э.т.
84—90 Чжао 2,5[3] 329 Ҡытайлылар дәүләте.
84—90 Маратхтар иле 2,5[1]
1760
84—90 Бельгия колониаль империяһы 2,5
1914
84—90 Ҡара ҡытай ханлығы 2,5[1]
1210 1218 йыдан Монгол Империяһында.
84—90 Ҡаҙаҡ ханлығы 2,5
1511 1868 йыдан Рәсәй империяһында.
91—92 Цзинь (1115—1234) династияһы
(1115—1234) 		2,3[1][2]

(территория
ҡәнәфер төҫ менән күрһәтелгән) 		1126
91—92 Көньяҡ Ци 2,3[3]
502
93—96 Көньяҡ Һун 2,1[2]

(территория
ҡуйы ҡыҙыл менән күрһәтелгән) 		1100
93—96 Мәмлүк солтанлығы 2,1[2]
1300
93—95 Мәмлүк солтанлығы 2,1[1] 1400
93—96 Беренсе француз империяһы 2,1[2]
1813 Наполеон Бонапарт осоро.
97—106 Вэй 2,0[3]

(территория
канәфер белән күрсәтелгән) 		263
97—106 Төньяҡ Хань 2,0[3] 316
97—106 Цинь 2,0[3]
376
97—106 Көнбайыш Рим империяһы 2,0[3]
395
97—106 Төньяҡ Вэй 2,0[3]
450
97—106 Саффаридтар 2,0
900
97—106 Әлмөхәдтәр 2,0[1]
1200
97—106 Сатавахана 2,0[3]
90
97—106 Раятарангиндар 2,0[1][2]
750
97—106 Инка империяһы 2,0[1][2]
Файл:Inca-expansion2-ru.png
 1527
107—108 Гурджара-Пратихара 1,8[2]
860
107—108 Себер ханлығы 1,8[2]
1520 Төрки феодаль ханлығы.
109 Раштракуттар 1,7
805
110—111 Буидтар 1,6[1][2] 980
110—111 Дели солтанлығы 1,6[2]
1228
112—119 Һинд-парфян батшалығы 1,5[3]
50
112—119 У батшалығы 1,5[3]

(территория
яшел белән күрсәтелгән) 		221
112—119 Төньяҡ Чжоу 1,5[3] 577
112—119 Нанда династияһы 1,5[3][13]
-350—321 б.э.т. Магадха батшалығы вариҫы.
112—119 Һинд-скиф батшалығы 1,5[4]
-100 б.э.т.
112—119 Тулунидтар 1,5[3]
900 Хәлифәттән бәйһеҙ беренсе мысыр династияһы.
112—119 Идрисидтар 1,5[1]
828
112—119 Сури династияһы 1,5[1][2]
1545 Быны ла ҡарағыҙ: en:Suri dynasty
120—121 Ассирия 1,4[1][4]
-670 б.э.т. Донья тарихындағы иң беренсе империя.
120—121 Сонгаи империяһы 1,4[14]
1500
122—123 Византия империяһы (Македония династияһы) 1,35[1][3]
1025
122—123 Харша 1,35[1][2]
625—648 Феодал дәүләт.
124—128 Киев Русе 1.3[15]
1054
124—128 Лян династияһы 1,3[1][3] 502—549
124—128 Көнбайыш Вэй 1,3[3] 557
124—128 Һуңғы Лян (907—923) 1,3[2]
923
124—128 Һуңғы Тан 1,3[2] 923
129 Мали империяһы 1,29[16]
1312 13-15 быуаттарҙа Африкала урынлашҡан империя.
130—132 Шан династияһы 1,25[1][4]
-1122 б.э.т.
130—132 Көнбайыш Чжоу 1,25[4]
-1122 б.э.т.
130—132 Аксум батшалығы 1,25[1]
350
133—137 Бөйөк Карл Империяһы 1,2[1][2]
814 Франктар дәүләте.
133—137 Речь Посполитая 1,2[1][2]
1650
133—137 Шривиджая 1,2[1]
1200 Боронғо Малайзия батшалығы.
133—137 Шунга империяһы 1,2[1]
-150 б.э.т.
133—137 Ҡуш батшалығы 1,2[1]

(-400 б.э.т.) 		-700 б.э.т.
138 Раттанакосин 1,12
1782 Бөгөнгө Таиланд.
139—141 Чалукья 1,1
636
139—141 Швеция 1,1
1658
139—141 Дели солтанлығы 1,1

(уңда) 		1517
142—154 Боронғо Мысыр 1,0[4]
-1450 б.э.т.
142—154 Яңы батшалыҡ 1,0[1][4]
-1300 б.э.т. Яңы Египт батшалығы.
142—154 Эллиндар Мысыры 1,0[4]

(территория
зәңгәр менән күрһәтелгән) 		-301 б.э.т.
142—154 Көнсығыш Вэй 1,0[3] 550
142—154 Ци 1,0[3]
550
142—154 Таһиридтар 1,0[2]
800
142—154 Kalachuri 1,0[1][2] 1050 Тулырак: en:Kalachuri
142—154 Изге Рим империяһы 1,0[2]
1050
142—154 Си Ся 1,0[1]

(территория
кызыл белән күрсәтелгән) 		1100 Си Ся вә Тангутс батшалығы .
142—154 Чалукья империяһы 1,0
1121 Тулыраҡ: en:Western Chalukya Empire
142—154 Камбуджадеша 1,0[1][2]
1290
142—154 Авар ҡағанлығы 1,0[3]

(территория
ҡыҙыл менән күрһәтелгән) 		600
142—154 Канем-Борно 1,0[2]
1200 Африка иле.
155—156 Калинга 0,9[4] -10 до н. э.
155—156 Конбаун 0,9 1800 Илдең баш ҡалаһы бер нисә тапҡыр филдәр ярҙамында урынынан күсерелгән.
157—158 Волга буйы Болғары 0,9[1][2] 1100
157—158 Бөйөк Литва кенәзлеге 0,9[17]
Файл:Duchies of Mamai.jpg
 1430
159-166 Бөйөк Әрмәнстан 0,8[3]
-83 б.э.т.
159—166 Аккад 0,8[4]

(территория
яшел белән күрсәтелгән) 		-2250 б.э.т.
159—166 Һуңғы Цзинь (936—947) 0,8[2] 936
159—166 Гана империяһы 0,8[3]
1067
159—166 Паган 0,8[2]
1200
159—166 Көнбайыш Кшатраптар 0,8[3]
100
159—166 Химьяр 0,8[4]
400 Химьяр
159—166 Бохай 0,8[1]
830
167—174 Ҡазан ханлығы 0,7[2]
1540 Иҙел буйы төрки дәүләте.
167—174 Меровинглар 0,7[2] 558
167—174 Беренсе Болгар батшалығы 0,7[3]
900
167—174 Шу батшалығы 0,7[3]

(территория
канәфер белән күрсәтелгән) 		221
167—174 Яҙауҙар 0,7[2]
1250
167—174 Парамара 0,7[3] 1050 Тулыраҡ: en:Paramara)
167—174 Дали 0,7

(территория
шәмәхә белән күрсәтелгән) 		1200
167—174 Виджаянагар империяһы 0,7
1529
167—174 Наньчжао 0,7[2]
830
175 Австро-Венгрия 0,67
1913
176—178 Боронғо Мысыр 0,65[4]
-1650 б.э.т.
176—178 Һуң Боронғо Мысыр батшалығы 0,65[4]
-550 б.э.т.
176—178 Вакатака династияһы 0,65[4] 450 Шулай уҡ ҡарағыҙ: en:Vakataka dynasty
179—184 Вестготлао 0,6[3]
Файл:Visigoth Kingdom 2.gif
 580
179—184 Курдтар хәлифәлеге 0,6[2]
1000
179—184 Рай династияһы 0,6[3] 675 Тулыраҡ: en:Rai Dynasty
179—184 Маукхари династияһы 0,6[2] 600
179—184 Бахмани 0,6[2]
1470
179—184 Низам 0,6 1740 Тулыраҡ: en:Nizam
185 Сикхтар батшалығы 0,56 1845
186—195 Урта Боронғо Мысыр батшалығы 0,5[4] -1850 б.э.т.
186—195 Лидия 0,5[4]
-585 б.э.т.
186—195 Вавилон 0,5[4]
-562 б.э.т.
186—195 Кошала 0,5[3]
-543 б.э.т.
186—195 Магадха
(Шишунага династияһы) 		0,5[3]
- б.э.т.
186—195 Чу батшалығы 0,5[3]
-350 б.э.т.
186—195 Пандья 0,5
1251
186—195 Һуңғы Хань 0,5[2] 947
186—195 Кангүй 0,5[3]
-100 б.э.т.
186—195 Остготтар короллеге 0,5[2]
510
196—198 Когурү 0,45[4]
476
196—198 Ся династияһы 0,45[4]
-1800 б.э.т.
196—198 Яңы Боронго Мысыр батшалығы 0,45[4] -1250-1220 б.э.т.
199—201 Ҡырым ханлығы 0,4[2]
1500
199—201 Боронғо Мысыр батшалығы 0,4[4] -2400 б.э.т.
199—201 Ассирия 0,4[4]
-1080 б.э.т.
202 Латин империяһы 0,35[3]
1204
203—206 Һинд цивилизацияһы 0,3[13]
-1800 б.э.т.
203—206 Митанни 0,3[4]
-1450 б.э.т..
203—206 Карфаген 0,3[4]
-220 б.э.т.
203—206 Палеологтар
(1260—1453) 		0,3[4]
1300 Тулыраҡ: en:Byzantium under the Palaiologoi
207-209 Урарту 0,25[4]
-743 б.э.т.
207—209 Беренсе вавилон династияһы 0,25[4]
-1690 б.э.т. Шулай уҡ ҡара: en:First Babylonian Dynasty
207—209 Галич-Волын кенәзлеге 0,25[4]
1392
210 Серб батшалығы 0,25
1350
211 Ацтектар империяһы 0,22[2]
1520
212—215 Элам 0,2[4]
-1160 б.э.т.
212—215 Исин 0,2[4] -1130 б.э.т.
212—215 Византия (Аморий династияһы осоронда)
(820—867) 		0,2[4] 750 Тулыраҡ: en:Phrygian Dynasty
212—215 Гетманщина 0,2[18]
Файл:Ukrainian Cossack state Zaporizhian Host 1649 1653.jpg
 1654
216—217 Ассирия 0,15[4] -1730 б.э.т.
216—217 Көнсығыш Чжоу 0,15[4]
-770 б.э.т.

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 1,42 1,43 1,44 1,45 1,46 1,47 1,48 1,49 1,50 1,51 1,52 1,53 1,54 1,55 Peter Turchin, Thomas D. Hall and Jonathan M. Adams, «East-West Orientation of Historical Empires 2007 йыл 22 февраль архивланған.», Journal of World-Systems Research Vol. 12 (no. 2), pp. 219—229 (2006).
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 2,25 2,26 2,27 2,28 2,29 2,30 2,31 2,32 2,33 2,34 2,35 2,36 2,37 2,38 2,39 2,40 2,41 2,42 2,43 2,44 2,45 2,46 2,47 2,48 2,49 2,50 2,51 2,52 2,53 2,54 2,55 2,56 2,57 2,58 2,59 2,60 2,61 2,62 2,63 2,64 2,65 2,66 Rein Taagepera «Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia», International Studies Quarterly Vol. 41, 475—504 (1997).
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 3,24 3,25 3,26 3,27 3,28 3,29 3,30 3,31 3,32 3,33 3,34 3,35 3,36 3,37 3,38 3,39 3,40 3,41 3,42 3,43 3,44 3,45 3,46 3,47 3,48 3,49 3,50 Rein Taagepera «Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.», Social Science History Vol. 3, 115—138 (1979).
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 4,18 4,19 4,20 4,21 4,22 4,23 4,24 4,25 4,26 4,27 4,28 4,29 4,30 4,31 4,32 4,33 4,34 4,35 4,36 Rein Taagepera «Size and Duration of Empires Growth-Decline Curves, 3000 to 600 B.C.», Social Science Research Vol. 7, 180—196 (1978).
  5. ↑ Ferguson, Colossus, S. 15
  6. ↑ Ferguson 2004, p. 15.
  7. ↑ East-West Orientation of Historical Empires and Modern States 2007 йыл 22 февраль архивланған.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Gordon (2005)
  9. ↑ Blankinship, Khalid Yahya (1994), «The End of the Jihad State, the Reign of Hisham Ibn 'Abd-al Malik and the collapse of the Umayyads», State University of New York Press, с. 37, ISBN 0791418278 
  10. ↑ Vasseghi, Sheda, «The other Iran story: Re-engineering the nation’s cultural DNA», Breaking… WorldTribune.com World Tribune News, (12 October 2009).
  11. ↑ Steele, Christy, «Rome», p. 36 (2001).
  12. ↑ Claudio Cioffi-Revilla, J. Daniel Rogers, Steven P. Wilcox, & Jai Alterman, «Computing the Steppes: Data Analysis for Agent-Based Modeling of Polities in Inner Asia», Proceedings of the 104th Annual Meeting of the Amer. Pol. Sci. Assoc., Boston, MA, p. 8 August 28-31, (2008).
  13. ↑ 13,0 13,1 Rein Taagepera «Size and Duration of Empires: Systematics of Size», Social Science Research Vol. 7, 108—127 (1978).
  14. ↑ John O. Hunwick: Timbuktu and the Songahy Empire: Al-Sa’di’s Ta’rikh Al-sudan Down to 1613 and other Contemporary Documents (Brill, 2003), p. xlix.
  15. ↑ Карта «Древнерусское государство 10 — 12 вв.» // БРЭ. Том «Россия» М.. 2004. С.268.
  16. ↑ Hempstone, page 312
  17. ↑ Карта «Великое княжество Литовское 12 — 15 вв.» // БСЭ. Т.5.(недоступная ссылка)
  18. ↑ Регіональна історія України. Збірник наукових статей. Випуск 3

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Иң_ҙур_дәүләттәр_исемлеге&oldid=1271181» битенән алынған