Үрге Бәгәнәш

Үрге Бәгәнәш
	Ауыл
	Үрге Бәгәнәш; Үрге Бәгәнәш
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Ауырғазы районы
Ауыл советы	Семенкин
Координаталар	54° с. ш. 56° в. д.HGЯO
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 205 834 003
ОКТМО коды	80 605 434 131
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Үрге Бәгәнәш

Үрге Бәгәнәш (рус. Верхний Бегеняш) — Башҡортостандың Ауырғазы районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 95 кеше^[1]. Почта индексы — 453492, ОКАТО коды — 80205834003.

Тарихы

XVIII һәм XIX быуаттарҙа Үрге Бәгәнәш Бәгәнәш-Әбүкән тип атала. Һуңынан Түбәнге Бәгәнәш-Әбүкән исеме менән ике ауыл барлыҡҡа килә, унда типтәрҙәр, сыуаштар, башҡорттар йәшәгән. Бәгәнәш — этнонимға әйләнгән - улус исеменә әйләнгән антропоним. Эш шунда: Мең улусы 1671 йылда 11 ырыу-ҡәбиләгә бүленгән булған. Уның тарҡалыуы артабан да дауам итә. 7203 йылда мосолман календары (—5508=1695 г.) Теләш ауылы кешеһе Теләш Бәгәнәшев Бәгәнәш-Мең улусының аҫаба башҡорттары өсөн иҫәп буйынса яңы 12-се Мең улусының тыуыуын раҫлаусы грамота ала. Күренеүенсә, Теләш Бәгәншевтың атаһы тархан була. Ғаиләләр төркөмө уның улы Теләш ваҡытында барлыҡ меңдәрҙән айырылып сыға һәм үҙенең улусын ойоштора. Бәгәнәш исеме яңы улусҡа бирелә. Теләш ауылы һуңынан тархан Теләш Бәгәнәш исеме менән яңы Бәгәнәш исемен алған, тип күҙаллана. Артабан ул Бәгәнәш Әбүкән була. Әбүкән шулай уҡ антропоним. Был улустың аҫаба ер биләүсеһе Әбүкән Исмәғилов XVIII быуаттың 70-се йылдарындағы сығанаҡтары буйынса билдәле^[2].

Малсылыҡ, игенселек, умартасылыҡ менән шөғөлләнгәндәр. Мәсет, училище, һыу тирмәне булған. 1906 йылда мәсет, тимерлек теркәлгән. 20 быуат башынан хәҙерге исемен йөрөтә.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	95	41	54	43,2	56,8

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

Район үҙәгенә тиклем (Талбазы): 32 км
Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Семёнкин): 7 км
Яҡындағы тимер юл станцияһы (Стәрлетамаҡ): 37 км

Урамдары

Үҙәк урам (рус. Центральная улица)^[3]

Иҫкәрмәләр

Һылтанмалар

1795 йылғы ревизия материалдары(недоступная ссылка)
1850 йылғы ревизия материалдары(недоступная ссылка)
Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 53. — ISBN 978-5-295-04683-4.

Сығанаҡтар

	Портал «Башҡортостан ауылдары»
	Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала
	Проект «Башҡортостан ауылдары»

[1] Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)

[2] Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 53. — ISBN 978-5-295-04683-4.

[3] Госсправка сайтында урамдар исеме

[1]

[2]

[3]