Һатҡы
Һатҡы | |
Байраҡ | Герб |
Нигеҙләү датаһы | 1758 |
---|---|
Рәсми атамаһы | Сатка |
Донъя ҡитғаһы | Европа |
Дәүләт | Рәсәй |
Административ үҙәге | Саткинское городское поселение[d][1] һәм Һатҡы районы |
Административ-территориаль берәмек | Саткинское городское поселение[d], Златоуст өйәҙе һәм Һатҡы районы |
Халыҡ һаны | 42 062 кеше (2023)[2] |
Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 440 метр |
Туғандаш ҡала | Ревуца[d] |
Майҙан | 46,2 км² |
Почта индексы | 456910–456918 |
Урындағы телефон коды | 35161 |
Бында ерләнгән кешеләр категорияһы | Категория:Похороненные в Сатке[d] |
Һатҡы Викимилектә |
Һатҡы (рус. Сатка) — Рәсәй Федерацияһының Силәбе өлкәһендә урынлашҡан ҡала.
Халыҡ һаны — 42 437[3] кеше. (2016).
Этимологияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Һатҡы тигән топонимдың килеп сығышы тураһында төрлө версиялар бар.
1756 йылда Себер даруғаһының Әйле һәм Ҡыуаҡан улусы башҡорттарынан һатып алынған ерҙәрҙә нигеҙ һалынған. Шуға күрә ҡаланың атамаһы «һатылған» тигән башҡорт һүҙенән килеп сыҡҡан тигән фараз бар. Шулай уҡ «сат», «сата», «сатҡы» тигән башҡорт һүҙҙәренән барлыҡҡа килгән тигән фараздар ҙа осрай[4][5]. Шувалов Н. И. фекеренсә, «һатҡы» тигән башҡорт этнонимынан да килеп сыҡҡан булыуы ихтимал, был ара ҡыуаҡан ырыуына ингәнлеге XVIII быуат документтарында күренә[6].
Географияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡала Оло Һатҡы йылғаһы буйында, Силәбенән 176 км алыҫлыҡта Силәбе өлкәһе биләмәһендә урынлашҡан. Һатҡы — Көньяҡ Урал тимер юлының Бирҙәүеш — Баҡал тармағындағы тимер юлы станцияһы.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡала тибындағы ҡасаба статусын 1928 йылдан, ҡала статусын — 1937 йылдан йөрөтә.
Билдәле шәхестәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Әхмәтзарипов Марат Әғзәм улы (21.021.1956), дирижёр, музыкант. 1996 йылдан (өҙөклөк менән) Башҡорт опера һәм балет театры дирижёры, бер үк ваҡытта 2002 йылдан хәҙерге Заһир Исмәғилев исемендәге Өфө дәүләт сәнғәт институты уҡытыусыһы, 2002—2010 йылдарҙа Милли симфоник оркестр (Өфө) дирижёры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (2011)[7].
Халҡы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Халыҡ иҫәбе | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1863[8] | 1931[8] | 1939[8] | 1959[9] | 1967[8] | 1970[10] | 1979[11] | 1989[12] | 1992[8] | 1996[8] |
6000 | ↗16 900 | ↗28 400 | ↗43 142 | ↗45 000 | ↘44 112 | ↗46 191 | ↗50 664 | ↗51 000 | ↘49 500 |
1998[8] | 2001[8] | 2002[13] | 2003[8] | 2005[8] | 2006[8] | 2007[8] | 2008[3] | 2009[14] | 2010[15] |
↗49 800 | ↘49 700 | ↘49 686 | ↗49 700 | ↘48 500 | ↘47 700 | ↘46 900 | ↘46 503 | ↘45 696 | ↘45 178 |
2011[16] | 2012[17] | 2013[18] | 2014[19] | 2015[20] | 2016[3] | ||||
↘45 043 | ↘44 443 | ↘43 934 | ↘43 229 | ↘42 688 | ↘42 437 |
2016 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халҡы буйынса ҡала Рәсәй Федерацияһының 1112[21] ҡалаһы араһында [22] 375-се урында була
Галерея
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]-
Һатҡы тәбиғәте — урман юлы
-
«Магнезит» комбинатының спорт һарайы
-
Ҡала быуаһы. Кәмәләр.
-
Боронғо йорттарҙың береһе
-
Оло Һатҡы йылғаһы
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ ОКТМО (урыҫ)
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2023 года и в среднем за 2022 год и компоненты её изменения (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.) (урыҫ) — 2023.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Численность постоянного населения по городским округам и муниципальным районам Челябинской области на 1 января 2005-2016 гг. (численность населения 2004-2010 гг. пересчитана от итогов ВПН-2010) . Дата обращения: 8 апрель 2016. Архивировано 8 апрель 2016 года.
- ↑ Һатҡы заводы [1](недоступная ссылка)
- ↑ Шувалов Н. И. От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. 2013 йыл 3 декабрь архивланған.
- ↑ Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с. С.244.
- ↑ Башҡорт энциклопедияһы — Әхмәтзарипов Марат Әғзәм улы(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 19 ғинуар 2021)
- ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 Народная энциклопедия «Мой город». Сатка . Дата обращения: 30 июнь 2014. Архивировано 30 июнь 2014 года.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу . Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения . Архивировано 22 август 2011 года.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более . Архивировано 3 февраль 2012 года.
- ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года . Дата обращения: 2 ғинуар 2014. Архивировано 2 ғинуар 2014 года.
- ↑ Тома официальной публикации итогов Всероссийской переписи населения 2010 года по Челябинской области. Том 1. «Численность и размещение населения Челябинской области». Таблица 11 . Челябинскстат. Дата обращения: 13 февраль 2014. Архивировано 13 февраль 2014 года.
- ↑ Численность постоянного населения Челябинской области в разрезе муниципальных образований на 1 января 2012 года . Дата обращения: 12 апрель 2014. Архивировано 12 апрель 2014 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года . Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов) . Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.
- ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года . Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года . Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.
- ↑ с учётом городов Крыма
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года. Таблица «31. Численность населения городов и пгт по федеральным округам и субъектам Российской Федерации на 1 января 2016 года». RAR-архив (1,0 Mб)