Гафний

Гафний
	Гафний
Масса	178,486 ± 0,006 массаның атом берәмеге
Кем хөрмәтенә аталған	Копенгаген
Грозящая опасность	воздействие гафния[d]
Асыусы йәки уйлап табыусы	Дьёрдь де Хевеши[d] һәм Дирк Костер[d]
Асыу датаһы	1922
Табылыу урыны	Дания
Элемент символы	Hf
Химик формула	Hf
Каноническая формула SMILES	[Hf]
Атом һаны	72
Электронная конфигурация	[Xe] 4f¹⁴ 5d² 6s²
Электр кирелеге	1
Ионный радиус	0,58 ангстрем, 0,71 ангстрем һәм 0,83 ангстрем
Әселәнеү дәрәжәһе	4
Тығыҙлыҡ	13 ± 0,01 грамм на кубический сантиметр
Иреү температураһы	4041 ± 1 ℉
Ҡайнау нөктәһе	8316 ± 1 ℉
Давление пара	0 ± 1 mm Hg
PGCH коды	0309
Временное среднее значение предела допустимого воздействия	0,5 ± 0,1 mg/m³
IDLH	50 ± 10 mg/m³
	Гафний Викимилектә

72	Гафний
Hf 178,49
4f¹⁴5d²6s²

Гафний (лат. Hafnium, Hf) — Менделеевтың периодик таблицаһының 6-сы осор, 4-се төркөм элементы. Тәртип номеры — 72.

Ябай матдә — ауыр, ҡыйынлыҡ менән иреүсән көмөшһыу-аҡ металл. Гафнийҙың ике модификацияһы бар.

Символы

Гафний элементының символы — Hf (Гафний тип уҡыла).

Асылыу тарихы һәм атаманың килеп сығышы

Гафнийҙы башта һирәк ер элементтары араһынан эҙләйҙәр. Дания физик-теоретигы Нильс Борҙың квант-механикаһы нигеҙендә иҫәптәре буйынса һирәк ер элементтарының һуңғыһы 71-се элемент булып тороуы асыҡланғас ҡына гафний элементы — цирконий аналогы икәне аңлашыла.

Н. Бор һығымтаһына нигеҙләнеп, 1923 йылда Дирк Костер һәм Дьёрдь де Хевеши рентгеноспектраль ысул буйынса норвег һәм гренланд циркондарын анализлайҙар. Был тәжриәбәләр нигеҙендә улар 72-се элемент асылыу тураһында иғлан итә һәм уға ҡала хҡрмәтенә гафний тигән исем бирә (лат. Hafnia — Копенгагендың латинса исеме). 1949 йылда элементтың «гафний» исеме Халыҡ-ара комиссия тарафынан раҫлана.

Донъя ресурстарында — гафний

2007 йылда 99%-лы гафний хаҡы килограмы өсөн уртаса алғанда $780 тәшкил итә (infogeo.ru мәғлүмәттәре буйынса)

Гафнийҙың бөтә донъя ресурстарын гафний ике окисенә күсереп иҫәпләгәндә, 1 миллион тоннанан бер ни тиклем артып китә. Был ресурстарҙы бүлеү структураһы яҡынса түбәндәгесә күренә:

Австралия — 630 мең тоннанан ашыу,
КАР — 287 мең тонна тиерлек,
АҠШ — 105 мең тоннанан саҡ ҡына ашыу ,
Һиндостан — 70 мең тонна самаһы,
Бразилия — 9,88 мең тонна.

Иҫкәрмәләр

↑ https://iupac.org/standard-atomic-weight-of-hafnium-revised/
↑ Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
↑ ^3,0 ^3,1 HAFNIUM (ингл.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 (unspecified title) — ISBN 0-8493-0485-7
↑ https://www.britannica.com/science/hafnium
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0309.html

Әҙәбиәт

Химия и технология редких и рассеянных элементов. Ч. 2. Под ред К. Большакова. Изд. 2. М.: Высшая школа, 1976.

Һылтанмалар

Гафний // Большая советская энциклопедия: В 66 томах (65 т. и 1 доп.) / Гл. ред. О. Ю. Шмидт. — 1-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1926—1947.

[_1dde9ff974565eed-1] ttps://iupac.org/standard-atomic-weight-of-hafnium-revised/

[_e12470c4dd14fcfb-2] Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14

[_8853a7c4691154fb-3] 3,0 ^3,1 HAFNIUM (ингл.)

[_c99c73faf7c5f07a-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 (unspecified title) — ISBN 0-8493-0485-7

[_d12e2eb64315456b-5] ttps://www.britannica.com/science/hafnium

[_af2027cc1777dcb3-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0309.html

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Һүҙлектәр һәм энциклопедиялар	Большая советская (1 изд.) · Britannica (онлайн)
Норматив контроль	GND: 4158734-0 · LCCN: sh85058238 · NDL: 00562767