Торлаҡ

Торлаҡ — кеше йәки хайуандар йәшәй торған ҡоролма. Өй — кешеләр көн итеү өсөн һалынған бина; йорт. Йорт — йәшәү, шулай уҡ төрлө ойошма һ.б. урынлаштырыу өсөн тәғәйенләнгән ҡоролма; бина, өй. Ғәҙәттә торлаҡ уңайһыҙ һауа шарттарынан һаҡланыу, йоҡлау, балалар үҫтереү, ял итеү һәм ашамлыҡ, кейем-һалым, башҡа төр көнкүреш кәрәк-яраҡтарын һаҡлау өсөн дә хеҙмәт итә.

Тарихы

Мамонт һөйәгенән эшләнгән боронғо торлаҡ Киев ҡалаһынан йыраҡ түгел Межирич янында табылған. Торлаҡ мамонт тиреһе менән ябылған булыуы ихтимал. Был табышты 2 м-ға нигеҙ ҡаҙыған крәҫтиәндәр 1965 йылда таба. Архитектор Роберт Шуноер үҙенең «Торлаҡҡа 6000 йыл» тигән китабында торлаҡты өс категорияға бүлә:

• ҡалаларға тиклем төҙөлгән торлаҡ — эскимостар йәшәгән иглу, ярымстационар пуэблу һәм стационар гомстед.
• көнсығыш ҡалаһы торлағы — Боронғо Греция һәм Рим йорттары, Ҡытай йорттары.
• көнбайыш ҡалаһы торлағы — Яңырыу дәүерендә барлыҡҡа килгән таунхаустар һәм XIX , XX быуаттарҙағы күп фатирлы йорттар.

Практик функцияһынан тыш, торлаҡ символик ролде башҡарыусы — кешеләрҙе мәҙәни киңлеккә структурированный ашырылған идеялар, хаос тышҡы яҡлап, ғаилә йәки ырыу менән быуындар бәйләнешен булдырыу.

Йорт элементтары

Фасад

Фасад төрҙәре:

• Аҫмалы вентиляциялы фаса́д — фасадтын биҙәкләү материалдарҙы ҡорос йәки аллюминий каркасына беркетеп ҡуйып.

Түбә

Ҡарағыҙ: Түбә (архитектура)

Түшәм

Түшәмдә люминесцент лампа яҡтыртҡыстары йәки диод яҡтыртҡыстары ойошторола

• аҫылмалы гипсокартон плиталарҙан булырға мөмкин
• гипс шпатлёвка менән биҙәкләнғән булырға мөмкин

Иҙән

Ҡарағыҙ: Түбә (архитектура)

Тәҙрә

Ҡарағыҙ: Тәҙрә

Фундамент

Фундамент - йорт ауырлығын тупраҡка тапшырған йорттоң өлөшө. Бетондан, таштан, ағастан эшләнә.

Йорттарҙы төҙөү өсөн таҫма, стакан, свая һәм плита фундаменттар ҡулланыла. Улар йыйылма, монолит бетон һәм йыйылма-монолитлы булалар. Фундаментты һайлауы сейсмика, тупраҡ һәм архитектура ҡорошона бәйле.

Бетон фундаментты ойоштороу ваҡытта температура +5 градустан күберәк булырға тейеш. Фундаменттарҙы эштәрен ойоштороу изгелеге бар. Түбән температуралар ваҡытында бетонды электр йылыталар.

Кеше йәшәгән торлаҡ

Новосибирскта йорт	Нидерландтар күп фатирлы йорт	Рәсәйҙә ун ике ҡатлы йорт

• мәмерйә
• ер өй
• бина
• фатир
• ҡыуыш
• палатка
• милли торлактар: вигвам, чум, иглу, хата, тирмә, яранга, һәндерә.
• өй
• дача
• сукка
• үтә бейек йорттар
• һарай
• ҡәлғә
• ҡунаҡхана
• пентхаус

Ҡарағыҙ

• Һәндерә

Һылтанма

• Ғәҙәти булмаған йорттар. Стандартһыҙ архитектура