Ҡалмаҡтар (Ишембай районы)

Ауыл
Калмакларово башҡ. Ҡалмактар
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан Республикаһы
Муниципаль район	Ишимбайский район
Координаталар	53°40′21″ с. ш. 56°25′19″ в. д.
Конфессиональ составы	мосолмандар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
Калмакларово

Ҡалмактар (рус Калмакларово) — БАССР -ҙың Маҡар районындағы (Башҡортостан Республикаһының хәҙерге Ишембай районы) юҡҡа сыҡҡан ауыл.

Географик урыны

Ҡалмактар ауылы Егән йылғаһы эргәһендә урынлашҡан, өйәҙ үҙәге — Стәрлетамаҡ ҡалаһынан 35 саҡрым, улус үҙәге — Маҡар ауылынан 20 саҡрым (21,34 км) алыҫлыҡта урынлашҡан.

1914 йылдан һуң Егән йылғаһы буйында Иҫке Әрмет исеме аҫтында яңы ауыл (1926) барлыҡҡа килә (Ҡалмаҡ) (хәҙер Ҡалмаҡ), унда татарҙар йәшәй. Башҡорт телендә икенсе атамаһы — Ҡалмаҡтар, был атамаһы юҡҡа сыҡҡан күрше ауылдың исемен ҡабатлай.

Шулай уҡ Ишембай районының Егән йылғаһы буйында тағы бер Ҡалмаҡ ауылы бар — ошондай исем аҫтында 18 быуаттан билдәле булған Ишем ауылы иҫәпкә алына (1926 йылда — типтәрҙәрҙең Ишем ауылы).

Тарихы һәм исеме

Ҡалмаҡтар ерһеҙ башҡорттар ауылы. XVIII быуатта Ҡармыш улусына ҡараған. 1926 йылда Стәрлетамаҡ кантонының Стәрлетамаҡ өйәҙе Маҡар улусына ҡарай.

Ҡалмактар исеме башҡ. Ҡалмаҡ «ҡалмыҡ», һәм, шулай уҡ Ҡалмаҡ, Ҡалмыҡ, Ҡалмаҡҡол, Ҡалмаҡ ҡарауылы тауы (Ҡалмыҡ ҡарауылы) этнонимынан. [Башҡорт АССР-ының топонимдар һүҙлеге 1980, 84] ҡалмыҡтар һәм башҡорттарҙың бәйләнеше тураһында раҫлай (Хисамитдинова, Фирдаус Гильмитдиновна Этноним ҡалмаҡ ‘калмак/калмык’ в башкирской ономастике // Oriental Studies. — 2017. — № 5 (33).). XVII быуат аҙағында Сөләймән исеме аҫтында ла йөрөгән

Ауылдың 18 кешеһе Пугачев ихтилалында ҡатнашҡан.

Халҡы

XVIII быуат аҙағында 15 ихатала 103 кеше йәшәгән. X рәүиз мәғлүмәттәре буйынса 24 ихатала 127 кеше йәшәгән. 26 йыл үткәс 10 ихата булған, уларҙа 113 башҡорт йәшәй. 1839 йылда 19 ихатала 113 кеше йәшәгән, уларҙың 90 аты, 90 һыйыры, 80 һарығы, 35 кәзәһе, 20 умартаһы булған. 1920 йылда ауылда 33 йортта 136 кеше йәшәгән (64 ир-ат, 72 ҡатын-ҡыҙ). 1925 йылда 11 ихата иҫәпләнгән.

Әҙәбиәт

• Асфандияров А. 3. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. С. 122—123
• Населенные пункты Башкортостана. Ч. III. Башреспублика, 1926. — Уфа: Китап, 2002. — 400 с. С.145, 146
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4.