Мансур (Учалы районы)
Ауыл | |
Мансур рус. Мансурово | |
Ил | |
---|---|
Федерация субъекты | |
Муниципаль район | |
Ауыл советы | |
Координаталар | |
Халҡы | |
Милли состав | |
Сәғәт бүлкәте | |
Почта индексы |
453718 |
Һанлы танытмалар | |
Автомобиль коды |
02, 102 |
ОКАТО коды | |
ОКТМО коды | |
Мансур (рус. Мансурово) — Башҡортостандың Учалы районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 740 кеше[2]. Почта индексы — 453748, ОКАТО коды — 80253849001.
Географик урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Мансур ауылы Шартым йылғаһы (Уй йылғаһы ҡушылдығы) буйында урынлашҡан.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Типтәрҙәрҙең Мансур ауылы Шартым йылғаһы буйында урынлашҡан. XVIII быуатта уны урынлашыуы буйынса Ирәндек ауылы тип атағандар. Тәүге төпләнеүсеһе Мансур Ибраһимов, 1767—1768 йылдарҙа Екатерина Уложенный комиссияһына типтәрҙәрҙән депутат итеп һайлана. Типтәрҙәр исеменән вәкилдәр Мөхәмәт Сәфәров һәм Күсәрбай Арыҫланов, ябай старшиналар Исмәғил Аблаев, Ишмән Ишмәтов һәм отставкалағы писарь Биктимер Уразмәтов булған ерҙәргә өҫтәмә ер һорап, үтенестәрен үҙ депутаты Мансур Ибраһимовҡа наказ формаһында яҙа.
V рәүиз буйынса Мансур ауылында 17 йорт-хужалыҡта 111 кеше иҫәпләнә. 64 йылдан һуң 52 йортта 405 кеше йәшәй. 1920 йылда 170 йорт-хужалыҡта 934 кеше иҫәпләнә.
Был ауылдан алыҫ түгел ерҙә алтын сығарғандар. Ҡомһоҙ сауҙагәрҙәр ауыл ситтәрендә спиртлы эсемлектәр һатыу өсөн ҡабаҡтар асҡан, халыҡ быға бер нисә тапҡыр ризаһыҙлыҡ белдергән[4].
Хәҙерге осор
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ауылда төп мәктәп (Сәфәр урта мәктәбе филиалы), балалар баҡсаһы, фельдшер‑акушерлыҡ пункты, мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет бар[5]
Халыҡ һаны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар) | |||||
1920 йыл 26 август | |||||
1926 йыл 17 декабрь | |||||
1939 йыл 17 ғинуар | |||||
1959 йыл 15 ғинуар | |||||
1970 йыл 15 ғинуар | |||||
1979 йыл 17 ғинуар | |||||
1989 йыл 12 ғинуар | |||||
2002 йыл 9 октябрь | |||||
2010 йыл 14 октябрь | 740 | 371 | 369 | 50,1 | 49,9 |
- Милли составы
2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәтенә ярашлы, күпселек милләт — башҡорттар (84 %)[6]
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Ревизия материалдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1795 йылда[7] һәм 1811 йылда[8] Мансур ауылында ла рәүиз (ревизия) үткәрелә һәм уның материалдары Башҡортостандың Милли архивында һаҡлана.
Урамдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Абҙаҡ урамы (рус. Абзаковская улица)
- Тау урамы (рус. Горная улица)
- Завод урамы (рус. Заводская улица)
- Урман урамы (рус. Лесная улица)
- М.Хиләжев урамы (рус. улица М.Хилажева)
- Тыныслыҡ урамы (рус. улица Мира)
- Йәштәр урамы (рус. Молодежная улица)
- Яр буйы урамы (рус. Набережная улица)
- Таулы урамы (рус. Нагорная улица)
- Күл урамы (рус. Озерная улица)
- Беренсе Май урамы (рус. Первомайская улица)
- Еңеү урамы (рус. улица Победы)
- Рәсәй урамы (рус. Российская улица)
- С.Юлаев урамы (рус. улица С. Юлаева)
- Смолин урамы (рус. улица Смолина)
- Төҙөлөш урамы (рус. улица Строителей)
- Үҙәк урам (рус. Центральная улица)
- Шайморатов урамы (рус. улица Шаймуратова)
- Мәктәп урамы (рус. Школьная улица[9]
Видеояҙмаларҙа
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Билдәле шәхестәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Йыһаншин Сабир Шәйәхмәт улы (28.08.1924— 4.10.2018) — партия, дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, ғалим-педагог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1971—1985 йылдарҙа Башҡорт АССР-ының мәғариф министры. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Педагогия фәндәре кандидаты (1969), доцент (1985). Октябрь Революцияһы, II дәрәжә Ватан һуғышы, Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ, «Почёт Билдәһе» һәм III дәрәжә Дан ордендары кавалеры
- Хилажев Мәүлит Хилаж улы (5.05.1916—30.08.1997), Бөйөк Ватан һуғышы яугиры. Уҡсылар полкының орудие төҙәүсеһе, ефрейтор. Дан орденының тулы кавалеры.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан . Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
- ↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 28. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ Мансур, Учалы районы
- ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)
- ↑ ревизия материалдары(недоступная ссылка)
- ↑ ревизия материалдары(недоступная ссылка)
- ↑ Межрайонная инспекция Федеральной налоговой службы № 20 по Республике Башкортостан
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- 1795 йылғы ревизия материалдары(недоступная ссылка)
- 1811 йылғы ревизия материалдары(недоступная ссылка)
- Мансур (Учалы районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- Мансурово на портале «Генеалогия и Архивы»
- Һанғалыҡ деорит карьеры 2018 йыл 10 сентябрь архивланған.
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 28. — ISBN 978-5-295-04683-4.