Ишмәкәй

Ауыл
Ишмәкәй Ишмәкәй
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Учалы районы
Ауыл советы	Ураҙ
Координаталар	54°12′09″ с. ш. 59°07′04″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 253 888 002
ОКТМО коды	80 653 488 106
Ишмәкәй

Ишмәкәй (рус. Ишмекеево) — Башҡортостандың Учалы районындағы ауыл. Ураҙ ауыл Советы составына инә. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 251 кеше. Почта индексы — 453741, ОКАТО коды — 80253888002.

Тарихы

Ишмәкәй (Сурағол) ауылына XVIII быуаттың 60-сы йылдарында Себер даруғаһы Ҡаратабын улусы башҡорттары үҙҙәренең аҫаба ерҙәрендә нигеҙ һалған. 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм Парижды алыуҙа ҡатнашыусы, 2 көмөш миҙал менән бүләкләнгән Кинйәбулат Ишмәкәев исеме менән аталған. Уның улы Бикташ Ишмәкәев билдәле. V ревизия ваҡытында 19 хужалыҡта 101 кеше йәшәгән. XIX быуат уртаһында 50 хужалыҡта — 238 кеше, 1866 йылда 45 йортта 288 кеше йәшәгән. 1920 йылғы совет халыҡ иҫәбен алыу ваҡытында 79 йортта 399 кеше теркәлгән. Ауыл халҡы Ҡолош, Баҙарғол, Ыҫтамғол, ауылдары менән тығыҙ бәйләнештә булған, унан кешеләр йә килгән, йә киткән.

35 йортта 214 кеше йәшәгән, шуларҙан йәй һайын 30 арба йәйләүгә сыҡҡан. 1838 йылда уларҙың 246 аты, 141 һыйыры, 150 һарығы, 10 баш кәзәһе булған. Игенселек, малсылыҡ менән шөғөлләнгәндәр. Мәсет булған. 1850 йылда ауыл халҡының бер өлөшө Яңы Ишмәкәй ауылына нигеҙ һалған.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)	332
1920 йыл 26 август	399
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	356
1959 йыл 15 ғинуар	360
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	280
2002 йыл 9 октябрь	291
2010 йыл 14 октябрь	251	124	127	49,4	50,6

Милли составы

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәтенә ярашлы, күпселек милләт — башҡорттар (98 %).

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Урамдары

• Ҡарағайлы урамы (рус. улица Карагайлы)
• Йәштәр урамы (рус. Молодежная улица)
• Олотау урамы (рус. улица Олотау)
• Баҫыу урамы (рус. Полевая улица)
• Сурағол урамы (рус. улица Сорагол)

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Учалы): 37 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Ураҙ): 9 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Учалы): 38 км.

Билдәле шәхестәре

• Кинйәбулат Ишмәкәев — 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм 1813—1814 йылдарҙағы Рус армияһының сит илгә походтарында ҡатнашыусы. «1814 йылдың 19 мартында Парижды алған өсөн» һәм «1812 йылғы Ватан һуғышы иҫтәлегенә» көмөш миҙалдары кавалеры.

Һылтанмалар

• Ишмәкәй // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 20. — ISBN 978-5-295-04683-4.