Атаутамаҡ

Ауыл
Устьатавка башҡ. Атаутамах
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Салауат районы
Ауыл биләмәһе	Таймеевский
Координаталар	55°28′01″ с. ш. 57°43′20″ в. д.
Халҡы	↘136 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452494
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 247 855 006
ОКТМО коды	80 647 455 126
Устьатавка

Атаутамаҡ (рус. Устьатавка) — Башҡортостандың Салауат районындағы ауыл. Таймый ауыл Советы на ҡарай. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 136 кеше. Почта индексы — 452494, ОКАТО коды — 80247855006.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Малаяҙ): 60 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Таймый): 10 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Кропачёво): 89 км

Атаутамаҡ ауылы Йүрүҙән йылғаһы ҡушылдығы Атау йылғаһы буйында, район үҙәге Малаяҙҙан төньяҡ-көнбайышҡа 60 километрҙа һәм Кропачёво (Силәбе өлкәһе) тимер юл станцияһынан төньяҡҡа табан 89 километр алыҫлыҡта урынлашҡан.

Тарихы

Атаутамаҡ ауылына 1880-1881 йылдарҙа Златоуст өйәҙе территоряһында Вятка губернаһынан күсеп килеүселәр, Мырҙалар ырыуы ерен Иҙелбай башҡорттарынан 12 йылға ҡуртымға алып, нигеҙ һалған.

Һөрөнтө ер 1881-1882 йылдарҙа ҡайын урманынан таҙартылған ҡалҡыулыҡта урынлашҡан була. Тупраҡ - кәүшәк ҡара тупраҡ. Сәсеү әйләнешендә сыбар баҫыулыҡ өҫтөнлөк итә. Арыш, һоло, бойҙай сәскәндәр. Төп игенселек ҡоралы — тимер һабан. Ауылда берәр елгәргес менән һуҡҡыс булған. Атау йылғаһы буйында тирмән булған. Баҡсаларында үҙҙәренә етерлек ябай йәшелсә үҫтергәндәр. Урындағы башҡорт тоҡомло мал үрсеткәндәр. Малдар баҫыуҙа, утлаулыҡ һәм урманда көтөлгән. Тауҙа йәш ағастарҙан торған урман урынлашҡан. Өйҙәрҙе урманда йыйылған ҡоро-яры, лапы менән йылытҡандар. XX быуат башынан алып ауылда берәр ағас эше, балта оҫтаһы һәм тимерсе эшләгән.

Биләмә берәмектәренә инеүе

Теркәү йылы	Улус, ауыл советы	Өйәҙ, кантон, район	Губерна, Республика	Дәүләт
1895	Мырҙалар улусы	Златоуст өйәҙе	Өфө губернаһы	Рәсәй империяһы
1920	Дыуан-Ҡошсо улусы	Мәсәғүт кантоны	Автономлы Башҡорт ССР-ы	РСФСР
1926	Мырҙалар улусы	Мәсәғүт кантоны	Автономлы Башҡорт ССР-ы	СССР
1935	Таймый ауыл Советы	Малаяҙ районы	Башҡорт АССР-ы	СССР
1941	Урмантау ауыл Советы	Салауат районы	Башҡорт АССР-ы	СССР
1990	Урмантау ауыл Советы	Салауат районы	Башҡортостан Республикаһы	Рәсәй Федерацияһы

XIX — XX быуаттарҙа Атаутамаҡ ауылы

1896 йылда Атаутамаҡ ҡасабаһындағы 9 йортта 60 кеше йәшәгән. Игенселек, кәсепселек менән шөғөлләнгәндәр.

1906 йылда тимерлек иҫәпкә алынған. XX быуаттың 20-се йылдарынан ауыл хәҙерге статусына эйә.

1920 йылда Мәсәғүт кантоны Мырҙалар улусы үҙәге Арҡауылдан 16 саҡрымда ятҡан Атаутамаҡ (Усть-Атавка) ауылындағы 19 йортта 109 кеше (49 ир-ат һәм 60 ҡатын-ҡыҙ) йәшәгән.

Халыҡ һаны

Атаутамаҡ ауылында урыҫтар, башҡорттар йәшәй.

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август	109
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	15
1959 йыл 15 ғинуар	163
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	126
2002 йыл 9 октябрь	155
2010 йыл 14 октябрь	136	73	63	53,7	46,3

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Урамдары

• Яр урамы (рус.  Береговая (улица)
• Йәштәр урамы (рус.  Молодёжная (улица)
• Памир Ямалиев урамы (рус.  Памира Ямалеева (улица)

Тирә-яҡ мөхит

Ер-һыу атамалары

Тауҙар:

Йылғалар:

Шишмәләр:

Ялан-бесәнлектәр:

Таусыҡтар, түбәләр:

Башҡа урын-ер атамалары:

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Мырҙалар

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с. (рус.) ISBN 978-5-87691-038-7.
• Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана. Кн. 9. Уфа: Китап, 2001. – 304 с.{{ref-ru} ISBN 5—295—02843—7

Һылтанмалар

• Атаутамаҡ // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4.