Аҡкүҙ (Аҡтаныш районы)

Аҡкүҙ
	Ауыл
	Аҡкүҙ; татар. Аккүз
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Татарстан
Муниципаль район	Аҡтаныш
Ауыл биләмәһе	Аҡкүҙ
Координаталар	55°31′25″ с. ш. 53°56′18″ в. д.HGЯO
Беренсе мәртәбә телгә алынған	1745 йыл
Халҡы	303 кеше (2000)
Милли состав	татарҙар
Сәғәт бүлкәте	UTC+4
Почта индексы	423744
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	-
Код ОКАТО	922 058 040 01
Код ОКТМО	92 605 404 101
Номер в ГКГН	0142431
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Аҡкүҙ

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Аҡкүҙ (мәғәнәләр).

Аҡкүҙ — Рәсәй Федерацияһы Татарстан Республикаһының Аҡтаныш районындағы ауыл. Аҡкүҙ ауыл биләмәһенең административ үҙәге.

География

Ауыл Сөн йылғаһы буйында, Аҡтаныш ауылынан көньяҡҡа табан 27 км алыҫлыҡта урынлашҡан^[1].

Тарих

Аҡкүҙ — бүләр ырыуы башҡорттарының ауылы^[2]. 1745 йылдан билдәле, башта Юғары Ахун атамаһын йөрөткән^[1]. 11-се башҡорт кантоны, Ырымбур губернаһы Минзәлә өйәҙе Бүләр улусы Мышыға түбәһенә ҡарай, 1865 йылда был өйәҙ Өфө губернаһына инә. 1866 йылда ырыу улустары бөтөрөлгәс, ауыл Байсар улусы составына керә.

1821 йылдан ауылда мәсет булыуы билдәле, 1854 йылда уның ҡарамағында мәктәп асыла^[1]. 1848 йылда тирмән, 1905 йылда хужалыҡ магазины эшләгән^[2].

1920 йылдан Татар АССР-ының Минзәлә кантоны, 1930 йылдан — Аҡтаныш районы, 1963 йылдан — Минзәлә районы, 1965 йылдан — йәнә Аҡтаныш районы составына керә^[1].

Коллективизация осоронда ауылда «Гранит» колхозы ойошторола, хәҙерге ваҡытта бында «Ярыш» колхозының үҙәк усадьбаһы урынлашҡан^[1].

Халҡы

1795 йылда ир енесле 50 керҙәш башҡорт (йәнәй ырыуы), 5 типтәр; 1816 йылда — 97 аҫаба башҡорт (бүләр ырыуы), 78 керҙәш башҡорт (йәнәй ырыуы), 15 типтәр; 1834 йылда — 327 башҡорт; 1848 йылда — 343 башҡорт («башкира по этносу»); 1912 йылда — 534 аҫаба башҡорт (бүләр ырыуы), 405 йәнәй башҡорто һәм типтәр йәшәй^[2].

Йылдар буйынса халыҡ иҫәбе
(Сығанаҡ: ^[1])
1859	1870	1884	1897	1906	1913	1922	1926	1938	1949	1958	1970	1979	1989	2000
522	592	733	906	918	939	890	792	695	511	487	596	493	354	303

Инфраструктура

Игенселек, малсылыҡ үҫешкән. Ауылда башланғыс мәктәп, мәҙәниәт йорто, китапхана бар^[1].

Билдәле шәхестәре

Мөнирова Римма Мирас ҡыҙы (1948—1998) — уҡытыусы, совет органдары хеҙмәткәре, Үрге Өпәле ҡалаһының почётлы гражданы.

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Татарская энциклопедия. Т. 1. — С. 81.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 252—256. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[ТЭ-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Татарская энциклопедия. Т. 1. — С. 81.

[АМБ-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 252—256. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[1]

[2]