Иҫке Байсар

Иҫке Байсар
	Ауыл
	Иҫке Байсар; татар. Иске Байсар
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Татарстан
Муниципаль район	Аҡтаныш
Ауыл биләмәһе	Иҫке Байсар
Координаталар	55°28′53″ с. ш. 53°52′28″ в. д.HGЯO
Халҡы	676 человек (2008)
Милли состав	татарҙар
Сәғәт бүлкәте	UTC+4
Почта индексы	423745
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	-
Код ОКАТО	92 205 848 001
Код ОКТМО	92 605 448 101
Номер в ГКГН	0189332
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Иҫке Байсар

Иҫке Байсар — Рәсәй Федерацияһы Татарстан Республикаһының Аҡтаныш районындағы ауыл. Иҫке Байсар ауыл биләмәһенең административ үҙәге.

География

Ауыл Сөн йылғаһы буйында, Аҡтаныш ауылынан көньяҡ-көнбайышҡа табан 30 км алыҫлыҡта урынлашҡан^[1].

Тарих

Иҫке Байсар — бүләр ырыуы башҡорттарының ауылы. XVII быуатта нигеҙләнгән^[1]. 11-се башҡорт кантоны, Ырымбур губернаһы Минзәлә өйәҙе Бүләр улусы Бүләр түбәһенә ҡарай, 1865 йылда был өйәҙ Өфө губернаһына инә. 1866 йылда ырыу улустары бөтөрөлгәс, ауыл Байсар улусы составына керә һәм уның административ үҙәге була.

1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышы осоронда ауыл халҡы Е. И. Пугачёв яғында әүҙем сығыш яһай^[1].

1848 йылдан ауылда 2 мәсет, тирмән; 1870 йылда 16 кибет, тирмән; XX быуат башында 4 мәсет, ҡыҙҙар һәм малайҙар өсөн мәктәптәр, икмәк магазины теркәлгән, шәмбе һайын баҙар уҙғарылан^[2]^[1].

1920 йылдан Татар АССР-ының Минзәлә кантоны, 1930 йылдан — Аҡтаныш районы, 1935 йылдан — Калинин районы, 1959 йылдан — Аҡтаныш районы, 1963 йылдан — Минзәлә районы, 1965 йылдан — йәнә Аҡтаныш районы составына керә^[1].

Халҡы

1795 йылда ир енесле 71 аҫаба башҡорт (бүләр ырыуынан), 330 керҙәш башҡорт (йәнәй ырыуынан), 78 типтәр; 1816 йылда — 418 башҡорт; 1834 йылда — 575 башҡорт; 1859 йылда — 1331 башҡорт, 84 типтәр; 1870 йылда — 807 башҡорт; 1912 йылда — 2038 башҡорт һәм типтәр йәшәй^[2].

Йылдар буйынса халыҡ иҫәбе
(Сығанаҡ: ^[1])
1859	1870	1884	1897	1906	1913	1920	1926	1938	1949	1958	1970	1979	1989	2002	2008
1165	807	1712	1909	2034	2038	2169	1885	1198	752	1073	1046	947	717	663	676

Инфраструктура

Игенселек, малсылыҡ үҫешкән. Ауылда урта мәктәп, мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет бар^[1].

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Татарская энциклопедия.
↑ ^2,0 ^2,1 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 285—293. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[ТЭ-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Татарская энциклопедия.

[АМБ-2] 2,0 ^2,1 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 285—293. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[1]

[2]