Кәрешкә (Баймаҡ районы)
| Кәрешкә | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Татлыбай ауыл советы |
| Халыҡ һаны |
396 кеше (2002)[1], 416 кеше (2009)[1], 418 кеше (2010)[2] |
| Почта индексы | 453656 |
 | |
Кәрешкә (рус. Карышкино) — Башҡортостандың Баймаҡ районындағы ауыл. 2009 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халыҡ һаны 416 кеше[3]. Почта индексы — 453656, ОКАТО коды — 80206849004.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1866—1870 йылдарҙа Байыш ауылы кешеләре нигеҙ һалған. Кәрешкә батыр исемен йөрөтә[4].
Башҡа мәғлүмәттәр буйынса, Кәрешкә-Һаҙ ауылы 1861 йылда Манһыр ауылынан сығыусылар тарафынан төҙөлгән. Башта Буранғол Уралбай улы Алдаров (1818 йылғы), уның улдары — Камалетдин, Ямалетдин, Ғиләзетдин, ағаһының улы Алдашкилде Аҫылгәрәй улы; указлы мулла Мәсәғүт Ҡунаҡҡол улы Уралбаев, (1815 йылғы), уның улы — Нурмөхәмәт (ейәне — Солтанхан); Шәрәфетдин Ҡунаҡҡол улы Уралбаев (1818 йылғы), уның улдары — Ғәзизйән, Абдрахман, Талха; Ғабдулзәлей Аллағыуат улы Алдаров (1808 йылғы), уның улдары — Йәғәфәрсадык, Абдулла, Ярулла, Зәбир; Янтили Аллагуватович Алдаров, с 1791 года, его сыновья — Юмагужа, Мысыргали; урядник Юлмухамет Янтилинович Аллагуватов, с 1825 года, уның улдары -Мөхәмәтхәзиф, Аспирхан; Йәнмырҙа Аллағыуат улы Алдаров (1821 йылғы); Сәғәҙәт Сабанғул Аллағыуат (1826 йылғы), уның ағалары Ғәҙелша, Баймөхәмәт; Ғибәҙәт Сабанғул улы Аллағыутов (1821 йылғы); Юлдашбай Хәлил улы Алдаров (1780 йылғы), улы — Сәйфулла (ейәне — Йонос, Хәбибулла, Ғәрифулла); Табыл Юлдашбай улы Хәлилов (1819 йылғы), улдары — Бирғәли, Шаһимәрҙән, Хәйернас, Ғүмәр, Ғәлеасҡар; Юлтимер Юлдашбай улы Хәлилов (49 йәш 1859 йылда), улдары — Ташбулат, Дәүләтгәрәй, Ишбулды, Сәйфелмөлөк; Таштимер Юлдашбай улы Халилов, улы — Тулумғужа. Ҡайһы берҙәре кире ауылдарына ҡайтҡан[5]
1885 йылда 230 кеше йәшәгән, 1920 йылда — 336 кеше, 1989 йылда — 396 кеше, 1999 йылда — 458 кеше[4].
Коллективлашыу осоронда Сталин исемендәге колхоз (1929) составына инә, уны үҙгәртеп ҡорғпандан һуң — Иҫәнсурин, Куйбышев исемендәге колхоздар составында була. 1957 йылдан алып «Сибай» совхозының Кәрешкә бүлексәһе[4].
Халыҡ һаны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | |||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | |||||
| 2002 йыл 9 октябрь | |||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 418 | 204 | 214 | 48,8 | 51,2 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Район үҙәгенә тиклем (Баймаҡ): 42 км
- Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Татлыбай): 6 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Сибай): 32 км
Билдәле шәхестәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Йыһаннур Йәнтилин — Бәхтегәрәй ауыл Советының беренсе рәйесе;
- Ишбаев Ф. Г. — район хужалыҡ һәм профсоюз эшмәкәре;
- Йәнтилин Ғ. З. — КПСС-тың Сибай ҡала комитетының беренсе секретары, Сибай ҡалаһының ҡала Советы рәйесе. БАССР-ҙың аҙыҡ-түлек сәнәғәте министры[4]..
- Шәрәфетдинов Шамил Сәлих улы (6.05.1939), хеҙмәт ветераны. 1953–1999 йылдарҙа Баймаҡ районының Куйбышев исемендәге колхозы һәм Сибай совхозы механизаторы, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1996).
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан (урыҫ)
- ↑ Башҡортостан Республикаһының райондары буйынса белешмә китабы 2016 йыл 4 март архивланған.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание. Уфа: «Китап», 2002. 332 с.
- ↑ http://ufagen.ru/places/baymakskiy/karyshkino_saz.html Карышкино-Саз
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Кәрешкә (Баймаҡ районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
Сығанаҡтар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание. Уфа: «Китап», 2002. 332 с.
- Историческая справка деревни Карышкино на историко-краеведческом портале Ургаза.ру
.png)
