Проект:Тарихи Башҡортостан топонимияһы 2021/Исемлек
| Марафон хаҡында | Талаптар |
|
Ойоштороусылар | Исемлек | Ағымдағы һөҙөмтәләр |
|
Зинһар өсөн, {{Эш өҫтөндә}} ҡалыбы менән 5-тән артыҡ мәҡәләләрҙе билдәләмәгеҙ.
Тарихи башҡорт ерҙәрендә урынлашҡан халыҡ хужалығы объекттары тураһында (станциялар, завод-фабрикалар һ.б.) яҙырға була. Мәҫәлән, Бердяуш, Златоуст кеүек станциялар яҙылмаған.
1. Гидронимдар
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Лимноним — күл исеме;
- Океаноним — океан исеме;
- Пелагоним — диңгеҙ исеме;
- Потамоним — йылға исеме;
1.1 Гелонимдар
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Гелоним — һаҙлыҡ, һаҙ урын;
| (рус. ) | (башҡ. ) | Сығанаҡ |
|---|---|---|
| ru: | Һаҙан (һаҙлыҡ) | [БЭ] |
| ru:Аркауловское |  ЭшләндеАрҡауыл һаҙлығы |
[] |
| ru:Лагеревское болото | Эшләнде Лағыр һаҙлығы |
[] |
| ru:ШЕСТЫКОВСКОЕ, болото |  [[]] |
БЭ |
|
[[ ]] | |
| ru:ЧЕРАУЛ, болото | [[]] | [22] |
| ru:ЧЕРНОШАРСКОЕ БОЛОТО | [[]] | [23] |
| ru:ПЕТРОПАВЛОВКА, болото | [[]] | [24] |
| ru:ТАНЫПОВКА, болото | [[]] | [25] |
| ru:ТАШЛИНСКОЕ БОЛОТО | [[]] | [26] |
| ru: Список торфяных болот, рекомендуемых сохранить в естественном состоянии по районам Башкортостана | [[]] | "Болота Башкирии". А.М. Гареев, Ф.А. Максютов |
| ru: | Тығын һаҙлығы | БЭ |
| ru: | Урыҫһаҙ | БЭ |
| ru: | Торнаһаҙ | БЭ |
| ru: | Туҙлыҡыуыш һаҙлығы | БЭ |
| ru: | Айыукүл һаҙы | БЭ |
| ru: | Буҙбейә (һаҙлыҡ) | БЭ |
| Ҡаратамаҡһаҙ | БЭ | |
| Ҡатай (һаҙлыҡ) | БЭ | |
| ru: | Ҡанкүл | БЭ |
| ru: | Ҡаракүл (Һаҙлыҡ) | БЭ |
| ru: | Ҡабан (һаҙлыҡ) | БЭ |
| ru: | Сыбаркүл (һаҙлыҡ) | БЭ |
| ru: | Колыбан | БЭ |
| ru: | [[ ]] | БЭ |
| [[ ]] | [ БЭ] | |
| [[ ]] | [ БЭ] |
2.Оронимдар
[сығанаҡты үҙгәртеү]Тауҙар, ҡалҡыулыҡтар, яйлалар
| (рус. ) | (башҡ. ) | Сығанаҡ |
|---|---|---|
| ru:Ишкульский хребет | Ишкүл һырты |
[] |
| ru:Косотур | Тыңғырҙаҡ? |
[] |
| ru:Каштакский бор Эшләнде |
Ҡаштаҡ ҡарағайлығы | [] |
| ru:Шунут |
[[]] | [] |
| ru:Бардымский хребет | Барҙы һырты | [] |
| Югамаш-тау | Йөгәмеш (тау) | [27],[28] |
| Аҡтаныш-Шишмә бөгөлө | [29] | |
| ru:Кукашка (гора) | Күкҡашҡа (тау) | [] |
| ru:Крепсакан Эшләнде |
Көрәксыҡҡан | [] |
| ru:Хауазе | Һәүәҙе | [] Эшләнде
|
| ru:Висячий камень (Уфа) |
[[]] | [] |
| ru:Рапат (гора) |
Рапат (тау) | [] |
| ru:Юкалы Эшләнде |
Йүкәле (тау, Учалы районы) | [] |
| ru:Туйтюбе Эшләнде |
Туйтүбә | [30] |
| ru:Сингитау | Саңғытау | [31] |
| ru:Утянеш | Үтәнеш | [32] |
| ru:Большой Калу | Оло Ҡалыу | [] |
| ru:Кюмердяк | Көмәрҙәк | [] |
| ru: | Шаралтау | [33] |
| ru: | Ҡалатау (Барҙым районы, 275 метр) | [34] |
| ru:Калатау | Ҡалатау (Барҙым районы) | [35] |
| Кунайлытау | [[]] | [36] |
| ru: | Маяҡ (тау, Барҙы районы) | [37] |
| ru: | Маяҡтау | [38] |
| Караульная гора (Бардымский район) | [[]] | [39] |
| Катнарлытау | [[]] | [40] |
| Чермушная гора (Бардымский район) | [[]] | [41] |
| Шакал (гора) | [[]] | [42] |
| ru: | Уралтау антиклинорийы | [43],[44],[45] |
| Еланина шишка (гора) | [[]] | [46],[47] |
| Шуйда (хребет) | Шыйҙа (һырт) | [48],[49] |
| ru: | Нәре (һырт) | [50], [51]
|
| ru:Тураташ | [[]] | [52] |
| ru:Жукатау (хребет) Эшләнде |
Йүкәтау (һырт) | [53][Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Уван | [[]] | [54] , [55] |
| ru:Уфалейский хребет Эшләнде |
Өпәйле һырты | [56] |
| ru: | Ҡалъян (һырт) | [57] |
| ru: | [[Ҡарағай тауҙары] | [58] |
| ru:Азям | [[]] | [59][Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Дзяутюбе | Яутүбә | [Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Дюнан-Суйган | [[]] | [Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Ишкульский хребет | [[]] | [Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Карязы (Каряды) | [[]] | [Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Крака (горный массив) | [[]] | [Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Куйбас (горный массив) | [[]] | [Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Кукбия | [[]] | [Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Курташ | [[]] | [Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Куянтау | [[]] | [Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] |
| ru:Кашкабаш Эшләнде |
Ҡашҡабаш (тау) | [Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.] [60], [61], [62] |
| Сабик (гора) | [[]] | [63] |
| ru:Балабан (скала) | Балабан (ҡая) | [] |
| ru:Шихан (скала) | ЭшләндеШихан (ҡая) |
[] |
| Зюран (гора) | [[]] | [64] |
| Икбулат (Ижбулат) | Ишбулат (тау) |
[65] |
| Кухтур (урочище) | [[]] | [66], [67], [68], [69] |
| Нары | Нәре (һырт) | [70] |
| ru:Егоза (гора) | Егауыҙы (тау) | [71] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
3. Ойконимдар (тораҡ пункттар)
[сығанаҡты үҙгәртеү]Астионим — ҡала исеме; Комоним — ауыл исеме;
4. Археологик ҡомартҡылар
[сығанаҡты үҙгәртеү]| (рус. ) | (башҡ. ) | Сығанаҡ |
|---|---|---|
| ru:Араслановская писаница | Эшләнде Арыҫлан петроглифтары |
[] |
| ru:Мегалиты острова Веры | Эшләнде Веры утрауы мегалиттары |
[] |
| ru: | Кушнаренко ҡәберлеге | [86],[87] |
5.Тәбиғәт ҡомартҡылары һәм иҫтәлекле урындар
[сығанаҡты үҙгәртеү]| (рус. ) | (башҡ. ) | Сығанаҡ |
|---|---|---|
| ru:Шемахинское карстовое поле |
[[]] | [] |
| Балка «Саган» | [[]] | [88],[89] |
| Икские пещеры | Ыҡ мәмерйәләре | [90] |
| Усеньские столбы |
Өҫән бағаналары | [91] |
| ru: | Шәриф Бикҡол музейы | [92] |
| Айда Булун |
Айҙа болон | [93] |
| Камень (след) Пророка |
[[]] | [94] |
| ru: | Килем һарайы | [95],[96] |
| ru:Екатерининский мост (Кигинский район) | Екатерина күпере (Ҡыйғы районы) | [] |
| ru: | Екатерина күпере (Бишбүләк районы) | [97] |
| Яр Батыртау | Яр Батыртау | [98] |
| ru: | Салауат мәмерйәһе (Силәбе өлкәһе) | [99], [100] |
| ru:Аракаевская пещера |
Араҡай мәмерйәһе | [101] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
6. Хоронимдар
[сығанаҡты үҙгәртеү]Биләмә, өлкә, район, өйәҙҙәр, улустар
7. Атаҡлы мәҙрәсәләр, мәсеттәр
[сығанаҡты үҙгәртеү]8. Агроонимдар (һөрөлгән ер, баҫыу исемдәре)
[сығанаҡты үҙгәртеү]| (рус. ) | (башҡ. ) | Сығанаҡ |
|---|---|---|
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] --> |
9. Дримонимдар (урман, ағаслыҡтар исеме)
[сығанаҡты үҙгәртеү]| (рус. ) | (башҡ. ) | Сығанаҡ |
|---|---|---|
| ru: | Бунин урманы | [] |
| ru: | ЭшләндеБишбүләк заказнигы |
[112],[113] |
| ru: | Барҙы сейә тауы | [114] |
| ru: | Сараш имәнлеге | [115] |
| Куземьяровский орешник | [[]] | [116] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] --> |
10. Дромонимдар (юлдар исеме)
[сығанаҡты үҙгәртеү]| (рус. ) | (башҡ. ) | Сығанаҡ |
|---|---|---|
| ru: | Ырымбур тимер юлы | [] |
| ru: | Көньяҡ тимер юлы | [] |
| ru:Волго-Бугульминская железная дорога | Волга-Бөгөлмә тимер юлы | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] --> |
11. Урбаноним (ҡала эсендәге объект исемдәре)
[сығанаҡты үҙгәртеү]Агороним — майҙан исеме; Годоним — названия урам исеме;
| (рус. ) | (башҡ. ) | Сығанаҡ |
|---|---|---|
| ru:Площадь Салавата Юлаева (Уфа) | Салауат Юлаев исемендәге майҙан (Өфө) | [] |
| ru: | Мостай Кәрим исемендәге сквер | [] |
| ru: | Иван Якутов исемендәге мәҙәниәт һәм ял паркы | [] |
| ru:Уральская горнозаводская цивилизация | [[]] | [] |
| ru:Миасский завод | Эшләнде Мейәс заводы |
[117] |
| ru:Юрюзань-Ивановский завод | Эшләнде Йүрүҙән-Ивановск заводы |
БЭ, ВЭБ |
| ru: | [[ ]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
| ru: | [[]] | [] |
Тәҡдим ителгән сығанаҡтар
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Ярмуллин А.Ш. XIX быуатта башҡорт йәйләүҙәре. Ватандаш. 2015, №4. [118]
- Ярмуллин А.Ш. XIX быуатта башҡорт йәйләүҙәре. Ватандаш. 2015, №6. [119]
- Ярмуллин А.Ш. XIX быуатта башҡорт йәйләүҙәре. Ватандаш. 2015, №8. [120]
- Ярмуллин А.Ш. XIX быуатта башҡорт йәйләүҙәре. Ватандаш. 2015, №10 [121]
Әҙәбиәт
[сығанаҡты үҙгәртеү]башҡорт телендә
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Шәкүров Р. З. Башҡортостандың топонимия мираçы hәм уны өйрәнеү проблемалары // Проблемы востоковедения. — 2010. — № 3 (49). — С. 34—39. — ISSN 2223-0564. (баш.)
- Башҡорт теленең академик һүҙлеге: 10 томда. Т. I: (А хәрефе) / Ф.Ғ. Хисамитдинова редакцияһында. — Өфө: Китап, 2011. — 432 б. ISBN 978-5-295-05389-4 (т. 1) ISBN 978-5-295-05388-7
- ТЫУҒАН ЯҠ: ТОПОНИМДАР ҺӘМ ҺӨЙЛӘҮ ТЕЛЕ Сборник № 3
- Аҡмулла олимпиадаһы
урыҫ телендә
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Башкирская энциклопедия. Гл. ред. М. А. Ильгамов т. 1. А-Б. 2005. — 624 с.; ISBN 5-88185-053-X. т. 2. В-Ж. 2006. −624 с. ISBN 5-88185-062-9.; т. 3. З-К. 2007. −672 с. ISBN 978-5-88185-064-7.; т. 4. Л-О. 2008. −672 с. ISBN 978-5-88185-068-5.; т. 5. П-С. 2009. −576 с. ISBN 978-5-88185-072-2.; т. 6. Советы нар. хозяйства. -У. 2010. −544 с. ISBN 978-5-88185-071-5; т. 7. Ф-Я. 2011. −624 с.. науч.. изд. Башкирская энциклопедия, г. Уфа.
- Башкирские топонимы от личных имен / По материалам географических названий бассейна реки Дёмы // Башкирский языковедческий сборник. Уфа, 1975. — С.109-115.
- Камалов А. А. Башкирская топонимия. Уфа, 1994.
- Кусимова Т. Х. Башкирские имена. Уфа, 1976.
- Моисеев Б. А. Местные названия Оренбургской области. Историкотопонимические очерки / Мин-во образования и науки РФ, ФГБОУ ВПО «Оренбург. гос. пед.ун-т». — Оренбург : Изд-во ОГПУ, 2013. — 380 с. ISBN 978-5-85859-528-1 [file:///D:/Doc's/Downloads/Mestnie_nazvaniya_Orenburgskoi_oblasti%20(1).PDF]
- Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.
- Отводная книга по Уфе" как источник по топонимии Башкирии // Археография и лингвистическая текстология Южного Урала. — Уфа, 1977. — С.84-88.
- Поспелов Е. М. Географические названия мира. Топонимический словарь / отв. ред. Р. А. Агеева. — 2-е изд., стереотип. — М.: Русские словари, Астрель, АСТ, 2002. — 512 с. — 3 000 экз. — ISBN 5-17-001389-2.
- Словарь топонимов Башкирской АССР. — Уфа, 1980.
- Словарь топонимов Республики Башкортостан. Уфа: Китап, 2002. — 256 с.
- Хисамитдинова Ф. Г. Башкирская ойконимия XVI—XIX вв. Уфа: Башкнигоиздат, 1991;
- Шакуров Р. З. По следам географических названий. Уфа, 1986;
- Шакуров Р. З. Историко-стратиграфическое и ареальное исследование башкирской топонимии Южного Урала и Предуралья : Дисс.. — Уфа, 2002.
- Шувалов Н. И. От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. Челябинск, 1989. — 160 с.
- Камалов А.А. Башкирские географические термины и топонимия. -Уфа. «Китап». 1997. ISBN 5-295-01974-8
- Стрельников С. М. Кувандыкский край в географических названиях. — Златоуст: С. М . Стрельников, 1994. ISBN 5-900802-02-7.
- Г.Е. КОРНИЛОВТОПОНИМИЯ РЕСПУБЛИК ПОВОЛЖЬЯ (БАШКОРТОСТАН, КОМИ, МАРИЙ ЭЛ, МОРДОВИЯ,ТАТАРСТАН, УДМУРТИЯ, ЧУВАШИЯ) - VI:А - АНЛАУТНЫЕ ГЕОГРАФИЧЕСКИЕ НАЗВАНИЯ
- Челябинская область : энциклопедия в 7 томах / редкол.: К. Н. Бочкарев (пред., гл. ред.) и др.. — Челябинск: Каменный пояс, 2003–2007.
- Ашинский муниципальный район : энциклопедия / [ред.-сост. Б. Г. Гусенков]. — Челябинск: Книга, 2007. — 431 с.
- Миасс : энцикл. слов. / [ред. группа: Г. В. Губко (отв. ред.) и др.]. — Миасс: Геотур, 2003. — 573 с.
- Рундквист Н. А., Задорина О. В. Свердловская область. От А до Я: Иллюстрированная краеведческая энциклопедия / рецензент В. Г. Капустин. — Екатеринбург: Квист, 2009. — 456 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-85383-392-0.
- Камалов А. А, Камалова Ф. У. Атайсал. — Уфа: Башкирское издательство «Китап», 2001.—544 с.
- Камалов А.А. Башкирские географические термины и топонимия. -Уфа. Башкирское книжное издательство «Китап». 1997. -384 с. ISBN 5-295-01974-8
- Валеев К.К.ТЮРКСКИЕ ТЕРМИНЫ В ГИДРОНИМАХ ЧЕЛЯБИНСКОЙ ОБЛАСТИ И СОПРЕДЕЛЬНЫХ ТЕРРИТОРИЙ. Челябинский государственный университет
- Матвеев А.К. Географические названия Урала. Топонимический словарь.-Ект. ИД «Сократ». 2008. -352 с. ISBN 978-5-88664-299-2 шул уҡ pdf форматында
- Стрельников С. М. Кувандыкский край в географ ических названиях. —Златоуст: С. М . Стрельников, 1994. ISBN 5-900802-02-7.
- Ф.Г.Хисамитдинова. Названия башкирских населенных пунктов XVI-XIX веков. Уфа. Информреклама. 2005. 280с. ISBN 5-94780-074-8 [122]