Һалдыбаш төбәгендә йүкәлек массивы

Һалдыбаш төбәгендә йүкәлек массивы
Һалдыбаш төбәгендә йүкәлек массивы
	урыҫ Массив липняка в урочище Салдыбаш
Төп мәғлүмәт
Нигеҙләнгән ваҡыты	2005
Урынлашыуы
	54°54′46″ с. ш. 56°58′46″ в. д.HGЯO
РФ субъекты	Башҡортостан
	Һалдыбаш төбәгендә йүкәлек массивы
	Һалдыбаш төбәгендә йүкәлек массивы

Һалдыбаш төбәге — Көньяҡ Уралда иң өлкән йүкәлектәр массивы; Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәтенең 2005 йылдың 21 июлендәге 673-р һанлы бойороғона ярашлы, Башҡортостандың махсус һаҡланыусы төбәк ботаник тәбиғәт биләмәһе^[1].

Тасуирламаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һалдыбаш йылғаһы һәм уның уң ҡушылдығы Ҡаҙанташ йылғаһы һыу айырғысының көньяҡ битләүендә, Ҡаратау һыртының көньяҡ-көнбайыш осонда ятҡан Һалдыбаш төбәгендәге үҙенсәлекле йүкәлек. Иглин урман хужалығының Оло Тәләк урмансылығының 5-се кварталында урынлашҡан заказник, дөйөм майҙаны — 51,3 га.

Флораһы һәм фаунаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Көньяҡ Уралда иң өлкән йүкәлектәр массивы. Йүкә ағаслыҡта саған, ҡарама һәм ҡайын менән бергә үҫә. Күбеһенсә мораль булмаған үлән япмаһы (еҫле һырмауыҡ (ясменник пахучий), шырт япраҡлы йондоҙсоҡ (звездчатка жестколистная), ябай еҫле балтырған йәки зәржә (сныть обыкновенная) һ. б.). Ҡарт йүкәләр 100—140 йәшкә етә, 20-25 метр бейеклектә һәм күкрәк кимәлендә 30-45 сантиметрға етә. Бында ағастар күптән ҡырҡылмағанға күрә, был урман берләшмәләре тәбиғи хәленә яҡын, һәм уларҙы Көньяҡ Уралдың көнбайыш тәпәш тау итәктәрендәге киң япраҡлы урмандарҙың эталоны тип иҫәпләргә кәрәк.

Көньяҡ Уралдың көнбайыш макробитләүендәге мөһим практик әһәмиәткә эйә типик киң япраҡлы урмандарынан ғибәрәт тәбиғәт ҡомартҡыһы фәнни һәм тәбиғәтте һаҡлау әһәмиәтенә эйә.^[2]

Тыйыуҙар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

һәр төрлө төҙөлөш тыйыла;
тау эштәре;
мал көтөү һәм ҡыуыу;
санитар ҡырҡыуҙан тыш, бөтә төр ҡырҡыу. ^[2]

Әһәмиәте[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Бында хайуандарҙың һәм үҫемлектәрҙең фон һәм һирәк төрҙәренең йәшәү урыны.

Тәбиғәт комплекстарын һаҡлау һәм рациональ файҙаланыу — проектланған заказникта биотөрлөлөктө һаҡлауға бағышлана.

Башҡортостан Республикаһы Тәбиғәттән файҙаланыу һәм экология министрлығы Башҡортостандың махсус һаҡланыусы тәбиғәт биләмәләре өсөн яуаплы.^[2]

Сығанаҡтар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Сводный список особо охраняемых природных территорий Российской Федерации (справочник). Часть II. Потапова НА, Назырова РИ, Забелина НМ, Исаева-Петрова ЛС, Коротков ВН, Очагов ДМ М.: ВНИИприроды (2006) : 364
Реестр особо охраняемых природных территорий Республики Башкортостан отв ред АА Мулдашев Уфа, Издательский центр «МедиаПринт» (издание второе) (2010) : 413

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Массив липняка в урочище Салдыбаш (урыҫ). — «Рәсәйҙең махсус һаҡланыусы тәбиғәт биләмәләре» мәғлүмәт-аналитика сайты мәғлүмәте: (ИАС «ООПТ РФ») (рус.).
Распоряжение правительства Республики Башкортостан от 21.07.2005 № 673-р 2023 йыл 26 ғинуар архивланған.
Башкирия туристская. Иглинский район

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ Распоряжение правительства Республики Башкортостан от 21.07.2005 № 673-р 2023 йыл 26 ғинуар архивланған.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Массив липняка в урочище Салдыбаш (урыҫ). — «Рәсәйҙең махсус һаҡланыусы тәбиғәт биләмәләре» мәғлүмәт-аналитика сайты мәғлүмәте: (ИАС «ООПТ РФ») (рус.).

степной дендропарк Шингаккульский степной дендропарк (урыҫ). — «Рәсәйҙең махсус һаҡланыусы тәбиғәт биләмәләре» мәғлүмәт-аналитика сайты мәғлүмәте: (ИАС «ООПТ РФ») (рус.).

[1] Распоряжение правительства Республики Башкортостан от 21.07.2005 № 673-р 2023 йыл 26 ғинуар архивланған.

[ООПТ-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Массив липняка в урочище Салдыбаш (урыҫ). — «Рәсәйҙең махсус һаҡланыусы тәбиғәт биләмәләре» мәғлүмәт-аналитика сайты мәғлүмәте: (ИАС «ООПТ РФ») (рус.).

[1]

[2]