Әлйән (тау)
| Әлйән (тау) | |
|---|---|
| урыҫ :Гора Альян | |
| Төп мәғлүмәт | |
| Майҙаны | 100,0 гектар |
| Уртаса бейеклеге | 361 м |
| Нигеҙләнгән ваҡыты | 19 июнь 2003 йыл |
| Урынлашыуы | |
| 51°50′51″ с. ш. 56°46′04″ в. д.HGЯO | |
Әлйән, тау (рус. Гора Альян) — Һирәк эталон үҫемлектәр бергәлеген һәм биотөрлөлөктө һаҡлау маҡсатында 2003 йылдан төбәк әһәмиәтендәге комплекслы тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителә.
Тәбиғәт үҙенсәлектәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ейәнсура районы Абҙан ауылынан көнбайышҡа табан 2 саҡрым алыҫлыҡта Әселе йылғаһы [1] һул ярында урынлашҡан. Иң ҙур бейеклеге — 361 метр. Дөйөм майҙаны — 100 га. Формаһы һуҙынҡы. Мәмерйәләрҙән тора, битләүҙәре текә. Тауҙы барлыҡҡа килтергән тоҡомдар әселе ярусының терәк киҫелеше булып тора. Ландшафтын көлһыуланған ҡара тупраҡтағы ҡылғанлы, ташлы, ҡыуаҡлы һәм болонло далалар тәшкил итә.
Бында үҫемлектәрҙең һирәк төрҙәре осрай: Биберштейн тюльпаны, Гельм астрагалы, Коржинский ҡылғаны, көмөш тәңкәғуҙаҡ, тарбаҡай татыр билсәне, сыбар сәскә, эйелеүсән ләлә (тюльпан), тәпәш ирис, бүлбеле бесәй үләне, ҡаурый ҡылған һ.б.
Хайуандар донъяһы иртә үҙләштерелә. Һыуыр колониялары, ҡоралайҙар, мышылар осрай. Башҡортостан Республикаһының Ҡыҙыл китабына индерелгән һыуыр (сурок) йәшәй.
Тәбиғәт ҡомартҡыһы практик, экологик, фәнни, мәҙәни һәм эстетик әһәмиәткә эйә.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Әлйән (тау) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 24 ғинуар 2022)
- Гора Альян. — «Рәсәйҙең махсус һаҡланыусы тәбиғәт биләмәләре» мәғлүмәт-аналитика сайты мәғлүмәте: (ИАС «ООПТ РФ») (рус.).
