Алатау (һырт)

Алатау
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Башҡортостан Республикаһы
Иң юғары нөктә	845[d]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	845,5 метр
Оҙонлоҡ	40 km
Киңлек	5 km

Алатау — тау һырты, ботаник тәбиғәт ҡомартҡыһы (1985). Көньяҡ Уралда, Башҡортостан биләмәһендә урынлашҡан.

Ҡылыҡһырлама

Ишембай һәм Белорет райондары буйлап Үрек йылғаһының үрге ағымынан Оло Шешәнәк йылға (Еҙем йылғаһы ҡушылдығы) тамағына тиклем меридиональ йүнәлештә һуҙылған.

Оҙонлоғо 40 км, төньяҡ өлөшөнөң киңлеге 4—5 км, көньяҡ өлөшөнөң — 2—3 км, абсолют бейеклеге 845 м. Алатау — Еҙем һәм Нөгөш йылғалары бассейны һыу айырғысы.

Ете яҫы түбәһе айырылып тора. Төп һырттан ваҡ йылғаларҙың һыу айырғысы булған күп һанлы ваҡ армыттар китә.

Рельефы асимметриялы: көнбайыш битләүҙәре текә, көнсығышы — һөҙәк. Өҫкө рифейҙың елмәрҙәк свитаһының кварцитлы ҡомташтарынан тора. Улар үҙәк һәм төньяҡ өлөшөндә яланғаслана.

Көнбайыш битләү итәктәрен төрлө үләнле урман аҡландары биләй. Өҫтәрәк икенсел ҡарағай-ҡайын урмандары үҫә.

Улар 550 м бейеклектә ҡарағайлы киң япраҡлы (йүкә, урыны менән йыла, имән), түбәләрҙә киң япраҡлы урман менән алмашына.

Көнсығыш битләүҙәрен ҡарағай, шулай уҡ ҡарағас ҡатыш ҡайын-уҫаҡ урмандары ҡаплаған. Һырт түбәләрендә каҙак артышы менән үҫемлектәрҙең таулы урман-дала төрө таралған.

18 быуаттың 2‑се яртыһынан алып урмандары Вознесенка (Ырғыҙлы) заводында файҙаланыла, был уларҙың төрҙәр составының үҙгәреүенә килтерә (ылыҫлы ағастар урынында икенсел уҫаҡ һәм ҡайын урмандары барлыҡҡа килә).

• 
  Ҡолғона ауылы янында Алатау һырты
• 
  Көмөш_шишмә
• 
  Алатауҙың_көмөш_һыулы_шишмәһе

Топонимика

Тау алыҫтан ала булараҡ күренеп тора. Шуға ла Алатау тип аталған.

Һылтанмалар

• Алатау (һырт) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• [1] 2013 йыл 24 декабрь архивланған.