Баймаҡ

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
(Баймак битенән йүнәлтелде)
Баймаҡ
Баймаҡ
Герб
Нигеҙләү датаһы 1840
Рәсем
Рәсми атамаһы Баймаҡ
Рәсми тел башҡортса‎ һәм урыҫ теле
Дәүләт  Рәсәй
Административ үҙәге Баймаҡ районы
Административ-территориаль берәмек Баймаҡ ҡала биләмәһе
Сәғәт бүлкәте UTC+05:00[d]
Халыҡ һаны 17 254 кеше (1 ғинуар 2019)
Диңгеҙ кимәленән бейеклек 500 метр
Майҙан 215 км²
Почта индексы 453630
Иң тәүге яҙма ваҡыты 1850
Рәсми сайт gpbaimak.ru
Бында ерләнгән кешеләр категорияһы Категория:Похороненные в Баймаке[d]
Урындағы телефон коды 34751
Карта
 Баймаҡ Викимилектә

Баймаҡ — Башҡортостандың республика әһәмиәтендәге ҡалаһы, Баймаҡ районының административ үҙәге. Ҡала Ирәндек армытында, Көньяҡ Урал тауы битендә, Европа һәм Азия сигендә урынлашҡан.

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Баймак (2014)

Таналыҡ—Баймаҡ ҡасабаһы 1748 йылда Кананиколь һәм Преображен баҡыр иретеү заводтарының мәғдән базаһы булараҡ барлыҡҡа килә. Башҡорт ихтилалдары баҫтырылғас, ҡасаба батша карателдәре тарафынан яндырыла, мәғдән табыу туҡтатыла. XIX быуат урталарында Таналыҡ йылғаһы буйлап бөртөклө алтын табылғас, капиталист Жуков алтын приискыларын аса. Был төбәккә урыҫ халҡының күпләп күсеп килеүе ошо ваҡиға менән бәйле Горяев, Андреев, Кабановтар һәм ЮУГАО инглиз компанияһы прииск хужалары була.

Таналыҡ-Баймаҡ ҡасабаһы 1922 йылда Бөрйән-Таналыҡ волосының үҙәге була. 1917 йылдың 7 ноябрендә Эшсе депутаттар Советы һәм ревком һайлана, уның рәйесе итеп Леонид Азанов тәғәйенләнә.

1928 йылда Баймаҡ эшселәр ҡасабаһы тип үҙгәртелә, ә 1938 йылдың 15 ноябрендә ул ҡала итеп иғлан ителә, 1992 йылда иһә «республика әһәмиәтендәге ҡала» статусын ала.

Башҡортостан Президентының 1994 йылдың мартындағы указы нигеҙендә ҡала һәм район дөйөм территориаль-административ берәмек булып иҫәпләнә.

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡала мәсете

Ҡала һәм районда йәшәүселәрҙең төп өлөшө — башҡорттар.

Демографик торғонлоҡ — ҡала һәм райондың көнүҙәк мәсьәләһе булып тора. Был халыҡтың күрше район һәм ҡалаларға күсеп китеүе менән бәйле.

Халыҡ иҫәбе
1931[1]1939[1]1944[2]1945[2]1946[2]1947[2]
610013 90021 00019 60019 90020 200
1959[3]1970[4]1979[5]1989[6]1992[1]1996[1]
11 33512 46713 45315 97616 80017 500
1998[1]2000[1]2001[1]2002[7]2003[1]2005[1]
17 50017 10016 90017 22317 20017 100
2006[1]2007[1]2008[8]2009[9]2010[10]2011[1]
16 90016 80016 93217 06917 71017 700
2012[11]2013[12]2014[13]2015[14]2016[15]
17 60817 53417 49217 46017 463

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө Бөтә халыҡ Ир-егеттәр Ҡатын-ҡыҙҙар
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар 13935 6929 7006
1959 йыл 15 ғинуар 11343 5307 6036
1970 йыл 15 ғинуар 12501 5866 6635
1979 йыл 17 ғинуар 12836 5956 6880
1989 йыл 12 ғинуар 15790 7429 8361
2002 йыл 9 октябрь 17223 8032 9191
2010 йыл 14 октябрь 17710 8339 9371

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Сәнәғәт ойошмалары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. Баймаҡ ҡойоу-механика заводы ААЙ
  2. Башкомбикорм ААЙ
  3. Башптицепром ААЙ
  4. Баймаҡ күсмә механизацияланған колоннаһы

Һөнәри белем биреү учреждениелары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. 105-се һөнәри училище
  2. Баймаҡ ауыл хужалығы техникумы
  3. Өфө йылылыҡ-энергетика техникумының Баймаҡ филиалы

Мәктәптәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Билдәле шәхестәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Народная энциклопедия «Мой город». Баймак. Дата обращения: 8 октябрь 2013. Архивировано 9 октябрь 2013 года.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 И. З. Самситдинов. Численность населения малых городов Башкирской АССР в 1943-1945 годах. Процесс реэвакуации и её последствия. Журнал «Известия Российского государственного педагогического университета им. А.И. Герцена», № 123, 2010. Дата обращения: 2 ғинуар 2015. Архивировано 2 ғинуар 2015 года.
  3. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  4. Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  5. Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  6. Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения. Архивировано 22 август 2011 года.
  7. Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраль 2012 года.
  8. 1.5. Численность населения республики Башкортостан по муниципальным образованиям на 1 января 2009 года
  9. Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Дата обращения: 2 ғинуар 2014. Архивировано 2 ғинуар 2014 года.
  10. Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
  11. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.
  12. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.
  13. Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.
  14. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.
  15. Предварительная оценка численности населения Республики Башкортостан на 1 января 2016 года по муниципальным образованиям. Дата обращения: 21 февраль 2016. Архивировано 21 февраль 2016 года.
  16. Башҡорт энциклопедияһы — Балапанов Малик Хәмит улы(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 16 ноябрь 2018)

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]