17 август
(17 августа битенән йүнәлтелде)
| 17 август | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 17 август Викимилектә | |
17 август — григориан стиле буйынса йылдың 229-сы (кәбисә йылында 230-сы) көнө. Йыл аҙағына тиклем 136 көн ҡала.
| ← август → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шб | Йш |
| 1 | 2 | 3 | 4 | |||
| 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
| 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
| 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
| 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |
| 2024 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Милли
Боливия: Флаг көнө.
Габон: Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Индонезия: Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Рәсәй Федерацияһы: Самауыр көнө.
.svg){kind=small}
Һөнәри
Колумбия: Инженерҙар көнө.
Тажикстан: Ғәҙәттән тыш хәлдәр һәм граждандар оборонаһы хеҙмәткәрҙәре көнө.
- Тимер юлсылар көнө.
- 1771: Фотосинтез процесы асыла.
- 1928: Мәскәүҙә «Динамо» стадионы файҙаланыуға тапшырыла.
- 1945: Өфөлә Республика онкология диспансеры эш башлай.
- 1977: СССР-ҙың «Арктика» атом боҙватҡысы һыу өҫтө караптарынан беренсе булып Ерҙең Төньяҡ полюсына барып етә.
- 1988: Бөтә Рәсәй инвалидтар ойошмаһы төҙөлә.
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Павлов Фёдор Максимович (1905—12.03.1996), хужалыҡ һәм дәүләт эшмәкәре. 1939—1952 йылдарҙа Дәүләкән МТС‑ы директоры, артабан 1961 йылғаса Дәүләкән район Советы башҡарма комитеты рәйесе. Башҡорт АССР-ының II—V саҡырылыш (1947—1963) Юғары Советы депутаты. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1948).
- Әсхәр Кәшфуллин (1930-2018), шағир, 2004 йылдан Башҡортостан Республикаһы Яҙыусылар союзы ағзаһы.
- Докучаев Евгений Сергеевич (1940), ғалим-иҡтисадсы. 1963—2012 йылдарҙа Өфө нефть институты һәм Өфө дәүләт нефть техник университеты уҡытыусыһы. Иҡтисад фәндәре докторы (1986), профессор (1989).
- Бәҙретдинов Рәғиб Мәрүәретдин улы (1945), хеҙмәт ветераны. 1967—1986 йылдарҙа Илеш районының «Октябрь» колхозы комбайнсыһы, 1993 йылдан иген ырҙыны машинисы; 1986 йылдан «Сөн» совхозының партком секретары, 1990—1992 йылдарҙа директор урынбаҫары, артабан район элемтә бүлеге почтальоны. Башҡорт АССР-ының 11-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты. Хеҙмәт Даны орденының тулы кавалеры.
- Андреев Вадим Евгеньевич (1955), ғалим-тау инженеры, нефтсе. 2002 йылдан Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының Стратегик тикшеренеүҙәр институты Нефть һәм газ технологиялары һәм яңы материалдар үҙәге директоры. Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы (2009), техник фәндәр докторы (1998), профессор (2003). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2006). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Сәғәҙәтов Һиҙиәт Сәғәҙәт улы (1896—1968), уҡытыусы, мәғариф эшмәкәре. 1918 йылдан хәҙерге Әбйәлил районы мәктәптәре уҡытыусыһы, 1932 йылдан һәм 1946—1956 йылдарҙа район мәғариф бүлеге инспекторы, 1942—1946 йылдарҙа — мәғариф бүлеге мөдире. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған уҡытыусыһы (1954), РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1949), Ленин ордены кавалеры (1949).
- Рехмуков Фарид Измайлович (1926—13.12.2005), архитектор, йәмәғәтсе. 1954 йылдан СССР Архитекторҙар союзы ағзаһы. 1965—1985 йылдарҙа Өфө ҡалаһының баш архитекторы. 1969—1977 йылдарҙа Башҡорт АССР-ы Архитекторҙар союзының идара рәйесе. РСФСР-ҙың атҡаҙанған архитекторы (1974). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1971). Сығышы менән Әстерхан ҡалаһынан.
- Зәҡәрин Фәхрәзи Шакир улы (1931—22.02.1983), хеҙмәт алдынғыһы, агроном. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1982). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1972) кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Мәсетле районы Оло Ҡыҙылбай ауылынан.
- Улендеева Анна Дмитриевна (1941), фән ветераны, ғалим-химик-технолог. 1965—2006 йылдарҙа Органик химия институты ғилми хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1980 йылдан — өлкән, 2000 йылдан — әйҙәүсе ғилми хеҙмәткәр. Химия фәндәре докторы (1998). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Кушнаренко районы Кривой Ключ ауылынан.
- Паксютов Иван Трофимович (1946), хеҙмәт ветераны, инженер-химик-технолог. 1964—2006 йылдарҙа «Салауатнефтеоргсинтез» берекмәһенең яуаплы хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1995 йылдан (өҙөклөк менән) Минераль ашламалар заводы директоры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған (1997), Рәсәй Федерацияһының почётлы (2001) химигы. Сығышы менән Ишембай ҡалаһынан.
- Рәйемғужина Зилиә Мөхәмәтйән ҡыҙы (1946), юғары мәктәп ветераны, ғалим-тел белгесе. 2002 йылдан Башҡорт дәүләт аграр университеты, 2013 йылдан хәҙерге Өфө дәүләт нефть техник университетының Иҡтисад һәм сервис институты уҡытыусыһы. Филология фәндәре докторы (2010). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ҡырмыҫҡалы районы Мөҡсин ауылынан.
- Прочухан Юрий Анатольевич (1951—15.07.2019),ғалим-химик. 1974 йылдан Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, шуд иҫәптән 1980 йылдан өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1983 йылдан — лаборатория мөдире, 1999—2003 йылдарҙа юғары молекуляр берләшмәләр кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 1993—2003 йылдарҙа химия факультеты деканы һәм 1994—1999 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Химия бүлегенең академик секретары, 1995—2001 йылдарҙа Органик химия институтының лаборатория мөдире. Химия фәндәре докторы (1989), профессор (2006). Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре, Д. И. Менделеев исемендәге премия лауреаты (1982). Сығышы менән хәҙерге Мәскәү өлкәһе Люберцы ҡалаһынан.
- Кәримова Ләйсән Ғәбделбарый ҡыҙы (1971), театр артисы. 1993—2010 йылдарҙа Салауат башҡорт дәүләт драма театры актёры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы (2008), ижади премиялар лауреаты. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Стәрлебаш районы Ҡабыҡҡыуыш ауылынан.
- Абдуллин Ленар Рәфил улы (1976), ғалим-инженер. 2012 йылдан БАШНИПИНЕФТЬ институтының бүлек начальнигы урынбаҫары, 2015 йылдан — начальнигы. Техник фәндәр докторы (2008). Профессор Рәфил Абдуллиндың улы. Сығышы менән Салауат ҡалаһынан.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Сәлихов Сәфәрғәли Ноғоман улы (1927—2004), транспортсы, шағир, тыуған яҡты өйрәнеүсе. 1942—1978 йылдарҙа (өҙөклөк менән) Баймаҡ коммуналь предприятиелары һәм төҙөкләндереү комбинаты хеҙмәткәре. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1968). Сығышы менән Баймаҡ ҡалаһынан.
- Шәрипов Әхсән Шәрифғәли улы (17.08.1927—14.03.2004), ауыл хужалығы хеҙмәткәре, йәмәғәтсе. 1959—1989 йылдарҙа Ҡыйғы районының М. И. Калинин исемендәге колхоз рәйесе. Башҡорт АССР-ының етенсе (1967—1971) һәм унынсы (1980—1985) саҡырылыш Юғары Советы депутаты. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1981).
- Ғәлиева Зинура Нурлығаян ҡыҙы (1932—4.07.2014), нефтсе. 1962—1993 йылдарҙа «Саҡмағошнефть» нефть һәм газ сығарыу идаралығы операторы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған нефтсеһе (1967), Рәсәй Федерацияһы Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының почётлы нефтсеһе (1994). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Туймазы районы Бәтке ауылынан.
- Гнетулло Владимир Иванович (1937), элемтәсе. 1973—2000 йылдарҙа Өфө ҡала-ара телефон станцияһы начальнигы. Рәсәй Федерацияһының (1997) һәм Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған элемтә хеҙмәткәре. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры.
- Нагорнова Людмила Михайловна (1947), педагог. 1966—2007 йылдарҙа Салауат ҡалаһы балалар баҡсалары тәрбиәсеһе, мөдире. Башҡортостан Республикаһының мәғариф отличнигы (1999). Сығышы менән Ишембай ҡалаһынан.
- Фенова Евгения Александровна (1947), ғалим-филолог. Башҡорт дәүләт университетының инглиз теле кафедраһы уҡытыусыһы. Филология фәндәре кандидаты. Башҡортостан Республикаһының мәғариф отличнигы.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Булатова Фәниә Дәриғәт ҡыҙы (1928—19.06.1997), СССР һәм Рәсәй ғалим-профпатологы, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Медицина фәндәре докторы (1984), профессор (1987).
- Варламова Екатерина Николаевна (1928), бейеүсе, педагог. 1947—1951 йылдарҙа һәм 1955—70 йылдарҙа Фәйзи Ғәскәров исемендәге дәүләт академия халыҡ бейеүҙәре ансамбле солисы, 1971— 1991 йылдарҙа Башҡорт дәүләт университетының «Ирәндек» халыҡ бейеүҙәре ансамбленең художество етәксеһе, 1999—2008 йылдарҙа «Маска» балалар ижады театр үҙәге педагогы. РСФСР‑ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1979), Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы (1963). Сығышы менән Ленинград ҡалаһынан.
- Хәбирова Ғәлимә Фәтҡулла ҡыҙы (1928), ғалим-травматолог-ортопед, медицина фәндәре докторы (1982. Татар АССР-ының атҡаҙанған табибы (1985), СССР-ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1969) һәм СССР уйлап табыусыһы (1986).
- Пучков Виктор Николаевич (1928), ғалим-геолог, Рәсәй Фәндәр Академияһының мөхбир ағзаһы (2000), геология‑минералогия фәндәре докторы (1978), профессор (1993). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1999). II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының миҙалы кавалеры.
- Вәхитов Радик Шакир улы (1948), ғалим-инженер, юғары мәктәп уҡытыусыһы, журналист, тарихсы. Техник фәндәр кандидаты (1975). Шәһит Хоҙайбирҙин исемендәге премия лауреаты (2008).
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Зәйнәшев Үзбәк Нәзих улы (1919—19.05.1986), хужалыҡ һәм йәмәғәт эшмәкәре. 1950—1975 йылдарҙа Илеш районының колхоз (1962 йылдан XXII партсъезд исемендәге) рәйесе. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. СССР-ҙың VI саҡырылыш Юғары Советы депутаты. Ленин (1966), Октябрь Революцияһы (1979), 2‑се дәрәжә Ватан һуғышы (1985), ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1971, 1973), Ҡыҙыл Йондоҙ (1943) һәм «Почёт Билдәһе» (1957) ордендары кавалеры. Сығышы менән ошо райондың Ҡәҙер ауылынан.
- Сәғәҙиев Зөлфәт Таһир улы (1949), хужалыҡ эшмәкәре. 1980—2003 йылдарҙа сауҙа предприятиеһы етәксеһе, Кушнаренко районы ҡулланыусылар йәмғиәте (райпоһы) рәйесе. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сауҙа хеҙмәткәре.
- Ишкинин Таһир Хабрахман улы (1964), журналист. Шәһит Хоҙайбирҙин исемендәге премия лауреаты (2009).
Дөйөм исемлек
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- 1935: Олег Табаков, СССР-ҙың һәм Рәсәйҙең театр һәм кино актёры, СССР-ҙың халыҡ артисы (1988).
- 1960: Шон Пенн, АҠШ актёры, кинорежиссёр һәм сценарист, «Оскар» һәм «Алтын глобус» премиялары лауреаты.
- 1970: Джим Курье, АҠШ спортсыһы, тенниссы, «Оло шлем» турнирҙарының дүрт тапҡыр еңеүсеһе, донъяның элекке беренсе «ракетка»һы.
- 1980: Лене Марлин, Норвегия йырсыһы.
- 1990: Рейчел Херд-Вуд, Британия актрисаһы.
